Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 6 kún buryn)
Jolaýshydan jolaýshy jolyń bolsyn suraıdy. Ó. Turmanjanov
Ashyq sabaq
Ádebıettik oqý 4 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Jolaýshydan jolaýshy jolyń bolsyn suraıdy. Ó. Turmanjanov

Sabaqtyń maqsaty:
1. Óleń mazmunymen ıdeıasyn asha otyryp, ómirmen baılanystyrýǵa múmkindik berý.
2. Óleń tiline mán bere otyryp, taldaý, zertteý jumystary arqyly shyǵarmashylyq daǵdylaryn damytý.
3. Halqymyzdyń salt - dástúri men ádet - ǵurpyn, mádenı ereksheligin balalardyń sanasyna sińirý, oılandyrý. Adamgershilik qasıetterge baýlý.
Sabaqtyń kórnekiligi: qosymsha materıaldar, plakat, bor, marker, «Insert» kestesi, t. b.

Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
Ár eldiń salty basqa. Basqa elderdiń amandasý túrlerin kórsetý. Ádep, mádenıet – amandasýdan bastalady. Sálemdesýdiń máni – eń aldymen adamnyń keıip - keskinin taný, bolmysyn baıqaý, ózine degen kóńil aýǵanyn bilý jáne tilek arqyly óziniń qalaýyn uqtyrý, ózderiniń aman - esen dıdarlasyp turǵanyna qýanyp, nıetiniń aq – adal, taza ekenin bildirý.
Mysaly, syrttan úıge kirgen kisi qandaı jastaǵy adam bolsa da, otyrǵandarǵa sálem berýi kerek.
Qaýyshyp, amandasý er azamattar úshin ulttyq amandasýdyń eń qurmetti túrine jatady. Jastar qol alysyp, arqa, ıyq qaǵysyp ta amandasady. Qyzdar bir – birimen qushaqtasyp, súıisip, jaı qol alysyp nemese «Sálemetsiz be?», «Esen – saýsyz ba?» dep amandasady.
Ár halyqtyń amandasý rásimi, salttary alýan túrli bolyp keledi. Mysaly, Orta Azıadaǵy týysqan túrki halyqtary barlyq musylman elderindegideı, «Assalaýmaǵaleıkým» degen arab sózimen amandasady, ol «Sizge Allanyń nury jaýsyn» - degendi bildiredi, oǵan jaýap, ıaǵnı, sálemdi alý retinde aıtylatyn «Ýaǵaleıkýmassalam» sózderi «Allanyń raqym nury sizge de jaýsyn» degendi uqtyrady.

Japondar tanystaryn kórgen jerde qolyn aldymen beline, odan keıin ıilip tizesine deıin aparady. Sol eńkeıgen qalpy múláıim júzben kózin súzip qaraıdy. Japondarda ondaı tálim etýdiń – basy jerge jetkenshe eńkeıý, ortasha búgilý jáne sál ıilý sıaqty túri bar. Osyǵan uqsas sálem berý ádetteri bizdiń halyqta da kezdesedi. Máselen, qazaq kelinderi qaıyn ata men enelerine, úlkenderge tizesin búgip, oń qolyn keýdesine qoıyp, ıilip sálem salady.
Ertede Afrıkadaǵy, Orta jáne Kishi Azıadaǵy musylman halyqtary oń qolyn júreginiń tusyna aparyp, taǵzym etý arqyly amandyq rásimin jasaǵan. Aýǵandar aldymen qolyn mańdaılaryna tıgizip, ıba jasap, ıilip sálem beredi. Ol «Basymyz aman bolsyn» degeni.

Erte kezde Qytaıda dos – jaranmen sálemdesýdiń túri óz qolyn ózi qysý bolypty.
Túrikter qol alysyp sálemdesedi. Kóp kórmegen, syıly adamdarynyń qolyn súıip, qolyn mańdaıyna aparady, oń, sol mańdaılaryn túıistiredi.
Sálemdesýden keıin hal – ahýal surasý da ádepke, kóregendilik pen estilikke jatady. Munda da ár halyqta ári basqa qalyptasqan jora – salttar bar. Mysaly, orystar: «Densaýlyǵyńyz qalaı?» deıtin bolsa, ertedegi mysyrlyqtar «Qalaı, siz terleısiz be?» deıtin bolǵan. Grekter «Qýanyńyz» sózin aıtsa, qytaılyqtar «Búgin tamaqtandyńyz ba, qarnyńyz toq pa?» dep suraıdy eken.

№175 «Jańa Ǵasyr» gımnazıasynyń
bastaýysh synyp muǵalimi: Nýrbekova A. A.

Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama