Juldyzdy 50 jyl
Keshtiń maqsaty: Oqýshylarǵa ǵaryshkerler ómirinen maǵlumat bere otyryp, oıyn damytý, tanymdyq qabiletin shyńdaı túsý ǵaryshkerlikke qyzyǵýyn oıatý.
Kirispe sóz Elý jylda el jańa degendeı, Iý. Gagarınniń kosmosqa ushqanyna bıyl 50 jyl tolyp otyr. Ǵaryshqa tuńǵysh ushqan adam 1961 jyly 12 sáýirde tarıhta tuńǵysh ret «Vostok» ǵarysh kemesimen Baıqońyr ǵarysh alańynan ǵaryshqa ushty. Birinshi ǵaryshker, Reseı azamat – Iýrıı Gagarın.
Baıqońyrdan saǵat 9-dan 07 mınýt ketkende ushty, 108 mınýt ótkennen keıin «Vostok» kemesi aldyn ala belgilengen jerge aman esen jetti. 1961jyly 12 sáýirde Máskeýden adamnyń ǵaryshqa tuńǵysh saparynyń oıdaǵydaı aıaqtalǵany týraly habarlandy, álemniń tuńǵysh ǵaryshkeri qonǵan jerinen bylaı dep habarlady. Úkimetke, halyqqa jerge qonýdyń oıdaǵydaı ótkenin, ózimdi jaqsy sezinetinimdi habarlaýdy suraımyn.
1 mınýt Iýrıı Gagarındi eske alý.
1 - oqýshy: Sıolkovskıı Konstantın Edýardovıch.
(1857 - 1935)
Kosmonavtıkanyń negizin salýshy uly ǵalym Konstantın Edýardovıch Sıolkovskııdiń esimi búkil álemge áıgili. K. E. Sıolkovskıı Rázan túbindegi Ijevsk selosynda dúnıege keldi. Ákesi ormanshy bolǵan.
Ol tóbege ornatylǵan shaǵyn dúrbi arqyly Kún men Aıǵa juldyzdar men planetalarǵa baqylaý jasady. K. E. Sıolkovskııdiń osyndaı jupyny jaǵdaıda, shet aımaqta, ornalasqan shaǵyn qalashyqta, eshkimnen eshqandaı kómek ala almasa da, teńdesi joq uly jańalyqtar ashqanyna tańdanbaý múmkin emes.
Tek sovet ókimeti ornaǵannan keıin ǵana Sıolkovskııdiń turmysy jaqsaryp, onyń jumys isteýine jan - jaqty jaǵdaı jasaldy. Sovet úkimeti oǵan barynsha kómek kórsetti. K. E. Sıolkovskııdiń eń basty ǵylymı eńbekteri kosmos raketalary men olardyń kosmosqa ushýyna arnalǵan 1903 jyly uly ǵalym óziniń «álem keńistikterin reaktıvtik quraldarmen zertteý» degen maqalasynda planetaaralyq ushýlardyń múmkindigin dúnıe júzinde alǵash ret ǵylymı turǵydan dáleldep berdi. Tek raketa ǵana planeta aralyq korabl bola alatynyn dáleldedi.
K. E. Sıolkovskıı adam kosmosta uzaq ýaqyt turyp jumys isteıtin orbıtalyq iri stansıalar jasaýdy usyndy. Ǵylym men tehnıka jetile kele kosmos sózsiz ıgeriledi dep esepteıdi.
2 - oqýshy. Toqtar Áýbákirov
Ǵaryshta 2 aptadaı ýaqyt bolǵanda qazaq ǵalymdarynyń alǵashqy ǵylymı - zertteý jumystaryn tuńǵysh ret sheksiz keńistikte synaqtan ótkizip qaıtty. Eki apta ǵylymı – zertteý jumystaryn júrgizý qysqa merzim edi. Sonyń ózinde Toqtar úlken ister atqardy.
3 - oqýshy. Talǵat Musabaev.
«Mır» stansıasyna barǵan saparynyń ekeýinde ǵylymı zertteý baǵdarlamasy boıynsha ǵalymdarymyzdyń zertteý jumystaryn synaqtan ótkizdi. Talǵattyń otyz saǵattan artyq ǵaryshta bolýy qazaq úshin úlken mártebe, maqtanysh. Ol taý óńirindegi taý qar qabattaryn Qostanaı, Semeı mańyn sýretke túsirdi.
4. hor: Atameken
5. Óleń joldaryn oqý (oqýshylardyń ózderiniń shyǵarǵan óleńderi)
6. Aı nege jalańash? (ertegi)
7. Shákirtter aıtysy
8. Vıktorınalyq suraqtar
Qupıa - sózder sheshý
Kirispe sóz Elý jylda el jańa degendeı, Iý. Gagarınniń kosmosqa ushqanyna bıyl 50 jyl tolyp otyr. Ǵaryshqa tuńǵysh ushqan adam 1961 jyly 12 sáýirde tarıhta tuńǵysh ret «Vostok» ǵarysh kemesimen Baıqońyr ǵarysh alańynan ǵaryshqa ushty. Birinshi ǵaryshker, Reseı azamat – Iýrıı Gagarın.
Baıqońyrdan saǵat 9-dan 07 mınýt ketkende ushty, 108 mınýt ótkennen keıin «Vostok» kemesi aldyn ala belgilengen jerge aman esen jetti. 1961jyly 12 sáýirde Máskeýden adamnyń ǵaryshqa tuńǵysh saparynyń oıdaǵydaı aıaqtalǵany týraly habarlandy, álemniń tuńǵysh ǵaryshkeri qonǵan jerinen bylaı dep habarlady. Úkimetke, halyqqa jerge qonýdyń oıdaǵydaı ótkenin, ózimdi jaqsy sezinetinimdi habarlaýdy suraımyn.
1 mınýt Iýrıı Gagarındi eske alý.
1 - oqýshy: Sıolkovskıı Konstantın Edýardovıch.
(1857 - 1935)
Kosmonavtıkanyń negizin salýshy uly ǵalym Konstantın Edýardovıch Sıolkovskııdiń esimi búkil álemge áıgili. K. E. Sıolkovskıı Rázan túbindegi Ijevsk selosynda dúnıege keldi. Ákesi ormanshy bolǵan.
Ol tóbege ornatylǵan shaǵyn dúrbi arqyly Kún men Aıǵa juldyzdar men planetalarǵa baqylaý jasady. K. E. Sıolkovskııdiń osyndaı jupyny jaǵdaıda, shet aımaqta, ornalasqan shaǵyn qalashyqta, eshkimnen eshqandaı kómek ala almasa da, teńdesi joq uly jańalyqtar ashqanyna tańdanbaý múmkin emes.
Tek sovet ókimeti ornaǵannan keıin ǵana Sıolkovskııdiń turmysy jaqsaryp, onyń jumys isteýine jan - jaqty jaǵdaı jasaldy. Sovet úkimeti oǵan barynsha kómek kórsetti. K. E. Sıolkovskııdiń eń basty ǵylymı eńbekteri kosmos raketalary men olardyń kosmosqa ushýyna arnalǵan 1903 jyly uly ǵalym óziniń «álem keńistikterin reaktıvtik quraldarmen zertteý» degen maqalasynda planetaaralyq ushýlardyń múmkindigin dúnıe júzinde alǵash ret ǵylymı turǵydan dáleldep berdi. Tek raketa ǵana planeta aralyq korabl bola alatynyn dáleldedi.
K. E. Sıolkovskıı adam kosmosta uzaq ýaqyt turyp jumys isteıtin orbıtalyq iri stansıalar jasaýdy usyndy. Ǵylym men tehnıka jetile kele kosmos sózsiz ıgeriledi dep esepteıdi.
2 - oqýshy. Toqtar Áýbákirov
Ǵaryshta 2 aptadaı ýaqyt bolǵanda qazaq ǵalymdarynyń alǵashqy ǵylymı - zertteý jumystaryn tuńǵysh ret sheksiz keńistikte synaqtan ótkizip qaıtty. Eki apta ǵylymı – zertteý jumystaryn júrgizý qysqa merzim edi. Sonyń ózinde Toqtar úlken ister atqardy.
3 - oqýshy. Talǵat Musabaev.
«Mır» stansıasyna barǵan saparynyń ekeýinde ǵylymı zertteý baǵdarlamasy boıynsha ǵalymdarymyzdyń zertteý jumystaryn synaqtan ótkizdi. Talǵattyń otyz saǵattan artyq ǵaryshta bolýy qazaq úshin úlken mártebe, maqtanysh. Ol taý óńirindegi taý qar qabattaryn Qostanaı, Semeı mańyn sýretke túsirdi.
4. hor: Atameken
5. Óleń joldaryn oqý (oqýshylardyń ózderiniń shyǵarǵan óleńderi)
6. Aı nege jalańash? (ertegi)
7. Shákirtter aıtysy
8. Vıktorınalyq suraqtar
Qupıa - sózder sheshý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Ondyq bólshekterge amaldar qoldaný
