Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 2 kún buryn)
Juryn batyr

Jigit bolyp, at jalyn tartyp mingennen keıin, tuńǵysh bala retinde ákesiniń syrttaı júrip, aǵaıyn bolyp sanalatyndardyń aýyldaryna jaqyn jerlerdi jaılap, qystaǵan kórinedi. ózi qaıratty, batyr minezdi, uzyn boıly aq quba kisi bolǵan. Juryn jas kezinde-aq esti adam retinde el azamatynyń biri bolyp tanylyp, eseıe kele el aǵasy bolyp sanalǵan. Onyń sol kezderde jetim men jesirlerdi de nazarynan tys qaldyrmaı, adamgershilik jasaǵan.

Jurynnyń birinshi áıeli bes bala týǵan. Olardyń ishindep kózge túseri Janaly uly eken. Ol erligimen elge tanymal bolyp, batyr atanypty. Ózi jýan moıyndy, qaqpaq jaýyryndy, som deneli, shapshań qımyldaıtyn adam eken. Janalynyń aqyrǵan daýysy qulaq jarardaı qatty bolǵan.

Bir kúni tań aldynda Jurynnyń ekinshi áıeli bosanyp, ul týypty. Jańa týǵan sábı shyryldap jylap, kópke deıin jubanbapty. Tań atqasyn «el shetine qalmaqtar jaqyndap kele jatyr» degen habar sap ete qalady. Juryn jaqyn aýyldarǵa balalaryn shaptyryp, aýyl azamattaryna «tez attansyn!» dep habarlaıdy.

Qalmaqtar jan-jaqtan atoı salyp, shaýyp kele jatqan qazaqtardy qoryqpaı qarsy alypty. Ózderi naızamen, qylyshpen qarýlanypty. Jalpy sany otyz qaraly eken. Bularǵa elden buryn jetken Janaly qatty aqyryp qalǵan kezde, oqys daýystan shoshyp ketken attar keıin burylyp, zyta jónelipti. Mundaıda qarsylasa almaǵan dármensiz jaýdy arqasynan soǵý ońaı bolatyn kórinedi. «Mynanyń kózin qurtpaı bolmas» dep oılaǵan qalmaqtyń bir myqtysy Janalynyń art jaǵynan kelip, jelkesine naıza qadapty. Naızanyń ushy dýlyǵanyń  shynjyrlanyp toqylǵan kózderinen ári qaraı 2-3 elideı ǵana keptelip qalypty. Janaly bir qolymen jelkesindegi naızanyń uńǵysynan ustap alyp, ilgeri qaraı eńkeıińkirep, astyndaǵy atyn tebinip qalady. Attyń ekpinine shydamaǵan jaý naızasynan aıyrylady. Qazaqtar qashyp bara jatqan qalmaqtardyń sońyna túsedi de, qalǵandary Janalyny qorshap tura qalady. Ol «Mynany alyńdar» degende,  qasyndaǵylardyń eshbiriniń de dáti shydamapty. Sonda Janaly: «Áı, osy shegeni de ala almaı tursyndar ma?» — dep naızany ózi alyp tastapty. Sodan keıin qasynda turǵandar ony attan túsirip, qan aǵyp jatqan jerine maı- da qum salyp, izinshe kúıdirgen kıizben jaranyń aýyzyn kúıdirip, qanyn toqtatypty.

Joǵaryda aıtylǵan oqıǵadan bir jyl ótkennen keıin otyz shaqty qarýlanǵan qalmaq tóleńgitteri men jasaýyldary shetki bir aýyldyń mal-múlkin tonap alyp barady degen habar jetedi. Tez arada jınalǵan qazaq jasaǵy qalmaqtardan eki jarym esedeı kóp bolady da, qalmaqtardy qorshap alady. Qalmaqtar qarý jumsap qanshama tyrysqanymen qorshaýdan shyǵa almaıdy. İs qıynǵa aınalǵanyn sezip, qalmaq toby qazaqtardan bitim suraıdy. Qazaqtar ózara oılasyp, kelisimge keledi. Bitimdesip ketken qalmaqtar sózinde turmapty. Arada eki-úsh aı ótkende qarýly jaý jasaǵy eldiń shetine jaqyndap qalypty. Bul kezde Juryn batyrdyń jasy úlkeıip, qaıraty qaıtyńqyraǵan shaǵy bolǵandyqtan, el jasaǵyn onyń balasy Janaly batyr uıymdastyrypty.

Juryn atyn erttep jatqanda, qasyna kelgen Janaly: «Bul sen baratyn urys emes. Aýylda qalyp, bala-shaǵanyń ortasynda bol», — depti.
El azamattary jaýǵa attanyp ketken soń, úıde otyrýǵa shydamy jetpegen Juryn Ahmet degen úzeńgiles dosyn ertip, jaýǵa shyǵady. Biraq qalmaqtar bulardy qorshap alyp, áýeli Ahmetti óltiredi. Sodan keıin Juryndy naızalap jatqanda, jetip úlgirgen jigitter ony jaýdan arashalap alady.

Aýyr jaraqattan qaıtys bolǵan Juryn batyrdy Estemis taýy dep ataıtyn bıik tóbeniń basyna jerlepti.

Oqýǵa keńes beremiz:

Súıindik Oljabaı batyr ertegisi

Ótegenniń qyz berýi

Ótegenniń qaryzyn qaıtarýy


You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama