InfoHub Logo

Ǵalymdar bizdi basqalar nege jaqyn tartyp turatynyn jáne bul bilgenimizdi ómirde qalaı paıdalanýǵa bolatynyn aıtyp berdi.

1. Sóılesip otyrǵan kisiniń qımyldaryn qaıtalańyz  

Áńgime kezinde sóılesip otyrǵan suhbattastyń qoldanatyn dene qımyldary men mımıkalaryn siz de qoldanyńyz. Zertteýlerdiń nátıjesinshe bulaı isteý adamnyń kóńilinen shyǵyp, unaýdy jyldamdatady.   

2. Ýaqytyńyzdy aralasyp, qarym-qatynas ornatqyńyz kelgen adammen kóbirek ótkizińiz  

Biz tanys adamdy unatyp qalýymyzdyń yqtımaldyǵy joǵary. Psıhologtar bir eksperıment jasap kórgen: stýdentter tanymaıtyn tórt qyz ýnıversıtettegi sabaqtarǵa qatysyp júrdi. Ekeýi sabaqqa jıi, qalǵan ekeýi sırek baryp turdy. Keıin stýdentterge ol qyzdardyń sýretterin kórsetip, olardyń qaısysy kóbirek unap turǵanyn surady. Stýdentterdiń sabaqta kóbirek kórgen qyzdarǵa kóńili aýǵan.     

3. Sóılesip otyrǵan adamdy maqtap qoıyńyz  

Jurt siz olardy maqtap aıtatyn syn esim sózderin sizdiń minez-qulqyńyzben baılanystyrady. Bundaı fenomen «aıaq astynan qasıetterdi tasymaldaý» dep atalady. Ol kerisinshe de áser etedi: eger siz áńgime qatysty adam týraly jaman sózder aıtsańyz, jurt sizdiń aıtqanyńyzdyń bárin ózińizge tán dep oılaı bastaıdy.

4. Jaqsy da jaǵymdy emosıalaryńyzdy kórsetińiz  

Bizge aınalamyzdaǵylardyń kóńil kúıi qatty áser etedi. Biz sóılesisip otyrǵan adamnyń emosıasy qandaı bolsa, beısanaly túrde bizdiń de emosıamyz sondaı bolyp ketedi. Jaǵymdy áser qaldyrý úshin jaqsy kóńil kúıińizdi kórsetińiz.    

5. Boıyńyzdan bir min shyǵyp qalýynan qoryqpańyz  

Qandaı bir kemshiligińizdi kórsetip, qatelik istep qoısańyz, siz de jumyr basty pende ekenińizdi bildiresiz. Qatelikterdiń sımpatıaǵa áserin zerttegen ǵalymdar osyny baıqaǵan. Eksperımentke qatysýshylar vıktorınanyń jazbasyn tyńdapty. Eger áldebireý suraqtardyń bárine durys jaýap berip, sońyna kelgende kofeni tógip alsa, ol minsiz bolǵan basqa adamnan góri kóbirek unaǵan.

6. Ortaq pikir-kózqarastyryńyzǵa kóńil aýdaryńyz  

Biz ózimizge áıteýir bir jeri uqsas adamdardy jaqyn tartyp turamyz. Bul «uqsastyq boıynsha jaqyn tartý effekti» dep atalady. Onyń ústine bizge ózimizdiń de boıymyzdan tabylatyn nashar minez-qulqy bar adamdar erekshe unaıdy.  

7. Sóılesip otyrǵan adamdy ol ózin qandaı etip kórsetkisi kelse, sondaı kórińiz  

Jurt ózin qandaı kórse, basqalar da olardy sondaı kórgenin qalaıdy. Adamnyń biz týraly oı-pikiri ózimizdikine saı bolsa, qarym-qatynas sátti júredi. Suhbattasýshy bizdi túsinetinin sezemiz, al bul bolsa, araǵa senim ornatý úshin qajet-aq.   

8. Jeke bir qupıańyzben bólisińiz

Bul jaqsy aralasyp ketýge jáne adamdy jaqsy bilip alýǵa septigin tıgizedi. Jalpy taqyryptardyń birinen (mysaly, jaqynda ǵana ekeýińiz de kórgen bir fılmnen) bastańyz da, aqyryndap jeke ózińizge qatystylarǵa aýysyńyz. Sosyn ózińizdiń eshkim bilmeıtin syryńyzdy ashyńyz. Osylaısha kóńildiń jaqyndyǵy sezimi paıda bolady, al sóılesip otyrǵan adamǵa bolashaqta sizge sheshilip birdeńe aıtýyna ońaıyraq bolady.  

9. Sóılesip otyrǵan adamǵa ózi týraly aıtyp berýine keńshilik etińiz  

Garvard ýnıversıtetiniń ǵalymdary biz ózimiz týraly aıtqan kezde tamaqtanýdan, aqshadan alatyn lázzatpen salystyrýǵa bolatyn rahatqa bólinetinimizdi anyqtaǵan. Sondyqtan sóılesip otyrǵan adamǵa ózi týraly aıtyp berýine múmkindik berińiz. Osylaı qylsańyz, onyń kóńilinde sizben bolǵan áńgime-dúkennen jaǵymdy áser qalady.  

10. Sóılesip otyrǵan adam ózińizge unap otyrǵandaı bolyńyz  

Adamnyń bizge degen yqylas-nıeti jaqsy dep oılasaq, biz ózimiz de ony unatyp, iltıpatymyz arta bastaıdy. Bul qubylys ózara sımpatıa dep atalady.  

Onyń ústine, jurttyń bizge degen yqylasy durys dep oılaǵan kezde, bizdiń de olarǵa kóńilimiz erekshe bolady. Osylaısha biz jaqsy áser qaldyrý múmkindigimizdi ulǵaıtamyz.   

Eger siz sóılesip otyrǵan adamnyń sizge degen kóńil-beıili qandaı ekenine kózińiz jetpese, ol sizge unap otyrǵandaı áreket etińiz. Sonda onyń sizdi unatý yqtımaldyǵy joǵarylaı túsedi. 

Derekkózder:

^{https://faculty.fuqua.duke.edu/~tlc10/bio/TLC_articles/1999/Chartrand_Bargh_1999.pdf}

^{https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/002210319290055O}

^{https://psycnet.apa.org/record/1999-03699-002}

^{journals.sagepub.com/doi/abs/10.1111/1467-8721.ep10770953}

^{https://psycnet.apa.org/record/1966-05356-001}

^{https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2862496/}

^{labs.la.utexas.edu/swann/files/2016/02/svt-lange-et-al.pdf}

^{https://www.pnas.org/content/109/21/8038.full}

^{http://faculty.wcas.northwestern.edu/eli-finkel/documents/38_EastwickFinkel2009_EncyclopediaOfHumanRelations_Reciprocity.pdf}

---