InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Qaratorǵaı. Júsipbek Aımaýytov

Sabaqtyń maqsaty:
1) Bilimdilik: J. Aımaýytov týraly qosymsha túsinik berý, mátindi oqı otyryp, qaratorǵaı qusy, onyń ereksheligi jáne tirshiligi týraly maǵlumat berý, mátin mazmunyn meńgertý. Oqıǵanyń ózekti túıindi oıyn ashýǵa jaǵdaı jasaý.
2) Damytýshylyq: óz betinshe shyǵarmashylyqpen jumys isteýge baýlı otyryp, oqýshylardyń syn turǵysynan oılaýyn, qıalyn, sózdik qoryn, baılanystyra sóıleý daǵdylaryn qalyptastyrý.
3) Tárbıelik máni: tabıǵatty súıýge, qustarǵa qamqor bolýǵa, olardy qorǵaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: jańa bilimdi meńgertý, toptyq.
Kórnekiligi: oqýlyq, rebýs, sýretter, ınteraktıvti taqta.
Ádisi: suraq - jaýap, kórnekilik, toptastyrý, oı - qozǵaý, taldaý, túsindirý.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý: S. Sarǵasqaev "Shybyq" oqý, áńgimeleý.
İİİ. Úı tapsyrmasyn pysyqtaý:
1. Baqyt Temirge qandaı usynys jasady?
2. Onyń bul usynysyna kelise qoımaǵanyn Temirdiń qandaı sózinen baıqaýǵa bolady?
3. Baqyttyń tabandy, eńbekqor ekendigin onyń qandaı áreketinen baıqaısyń?
4. Temirdiń kóńilin nelikten ókinish kernedi? Seniń basyńda osyndaı jaǵdaı boldy ma?
İÚ. Oı qozǵaý: jańa sabaqqa daıarlyq, taqyrybyn ashý:
- Balalar, "Shybyq" áńgimesinde qaı mezgil týraly aıtylyp tur? (Kóktem)
- Kóktemde tabıǵatta qandaı erekshelikter bolady? (... Qustar keledi)
- Qustardyń qandaı túrlerin bilesińder?

(Slaıdta kórsetilgen qustardy ataý, olarǵa qysqasha sıpattama berý)
- Sonymen balalar, janýarlardyń ishindegi adamǵa eń jaqyny, dosy qustar eken. Bizdiń elimizde qustardyń óte kóp túri bar. Qus ataýlysyn jaqsy kóretinimiz sonshalyq qazaq halqy óz balalarynyń atyn qusqa teńep Qarlyǵash, Bulbul, Aqqý, Búrkit dep ataǵan. Sulý da kórikti qyzdaryn kıeli aqqý qusyna, kúmis kómeı ánshilerin bulbulǵa, batyr, erjúrek uldaryn qyran qusqa teńegen. Qyran erkindiktiń, batyldyqtyń belgisin bildiredi. Jalpy, qustardyń bizge tıgizer paıdasy kóp dedik. Al bizdiń olarǵa qandaı kómegimiz bar? «Qyzyl kitapqa» engen qustar týraly aıtý.

Ú. Qyzyǵýshylyqty oıatý: rebýs sheshý. (Qaratorǵaı)
- Endeshe, biz búgin J. Aımaýytovtyń "Qaratorǵaı" shyǵarmasymen tanysamyz.

Úİ. Jańa sabaq. 1. Maǵynany taný:
A) J. Aımaýytov týraly maǵlumat:
Júsipbek Aımaýytov - jazýshy, ǵalym, qoǵam qaıratkeri.(1889 – 1931). Ol 13 - 14 jasynan qıssa, dastan jattap, óleń shyǵara bastaǵan. Júsipbek balalarǵa arnap ertegiler, áńgimeler jazǵan. Onyń «Shyǵarmalar toptamasy», «Shernıaz», «Jaman tymaq», «Aqbilek», «Psıhologıa» atty kitaptary bar.

Á) Qaratorǵaı týraly túsinik:
Qaratorǵaı qusy torǵaı tuqymdasyna jatady. Onyń túsi qara, bir tústi bolyp keledi. Uzyndyǵy 19 - 22 sm - deı, salmaǵy 80 - 100 gramdaı bop keletin kishkene qus. Tumsyǵy uzyndaý, ótkir, sál ımek. quıryǵy qysqa bolyp keledi. Bul qus - jyl qustaryna jatady, kóktemniń alǵashqy aılarynda ushyp keledi. Adamdar olar keletin ýaqytta úıshik jasap, onyń ishine jem salyp, qarsy alady.

B) Qaratorǵaı týraly beınematerıal qarap, dybysyn tyńdaý.
2. Oqýlyqpen jumys.
1) Mátindi ishteı, tizbekteı oqý. (4 - 5 oqýshyǵa mánerlep oqytý).
2) Suraqtarǵa jaýap berý:
- Qambar ata ne jasady?
- Balalar qandaı sózge túsinbeı qaldy? ( «Qonaǵym qol basyndaı, minezi qorǵasyndaı»)
- Bul sózdi sen qalaı túsinesiń?
- «Qaratorǵaı» áńgimesimen taqyryby uqsas taǵy qandaı shyǵarma oqydyń? Esińe túsir.
("Jaraly torǵaı" Ó. Turmanjanov; «Sýyqtorǵaı» Maksım Zverev).

3) Dáptermen jumys: Qambar atanyń qaratorǵaıǵa qatysty aıtqan sózin dápterińe jazyp al. (Qonaǵym qol basyndaı, minezi qorǵasyndaı»).
Sergitý sáti: qustardyń dybysyn tyńdap, olardy ajyratý.

Úİİ. Shyǵarmashylyq jumys:
Toptyq jumys júrgizý:
1 - top. Sabaqta alǵan túsinikterin paıdalana otyryp, qustar tirshiligi týraly shaǵyn áńgime jazý.
2 - top. Qustar týraly óleń shýmaǵyn qurastyrý.
3 - top. Qaratorǵaıdyń sýretin salý.
(jumys jasaı otyryp, qus dybystary qosylǵan ásem áýen tyńdaý).
(Aýyzsha) Qustar týraly jumbaqtar, maqal - mátelder aıtý.

Úİİİ. Sabaqty qorytyndylaý:
- Búgin qandaı taqyryp óttik? - Áńgime ne jaıly eken? - Qaratorǵaı qandaı qus eken?
Ár topqa úıshiktiń bir qańqasy beriledi, balalar qorytyndy suraqtarǵa jaýap berip, taqtaǵa iledi. Qaratorǵaı úıshigi qurastyrylady.

İH. Úıge tapsyrma berý:
1. Oqý, áńgimeleý;
2. Qaratorǵaıǵa arnap úıshik jasaý.
H. Baǵalaý