InfoHub Logo

Qartaıǵan kezinde jastyq shaǵyndaǵy joldasy Qaramende esine túsip, jas kezindegi sátterin jáne qartaıyp, qajyǵan shaqtaǵy ózgeristerin aıtyp, pikir alyspaqshy bolady. Ol kezde el arasyndaǵy qatynas tek atpen ǵana bolǵandyqtan ózi bara almaıdy da, el tanyp, sóz mánisin biletin bir jas jigitti shaqyryp:

— Shyraǵym, tobyqtyda Qaramende degen dosym bar edi. Kórmegeli kóp jyldar boldy, saǵyndym. ózim izdep barýǵa shamam joq, ol da qartaıdy, meni izdep kele almaıdy. Onyń aıtqan sózin jigit jattap alady. Sondaǵy Jıdebaıdyń bes aýyz bir sózi: «Tórt nársede úmit bar, bir nársede úmit joq», — osyny aıtasyń. Alty aýyz bir sózi: «Musylman jaýdyń qolynda qaldym, bes atanyń malyn izdep áýre bodym. Alpys at úıir bermeıdi, jetpis torǵaı shyryldaıdy, seksen balapan uıa basyp jatyr, toqsan jumyrtqa qashan jarylary belgisiz».

Jazdigúni jaılaýǵa qonǵan qalyń eldi aralap, birneshe kún jol júrip, manaǵy jigit tobyqtyǵy jetip, Qaramendege keledi. Biraz kún jatyp tynyǵyp, el jaıy men amandyǵyna ábden kózi jetkennen soń, jigit qaıtpaq bolady. Sonda Qaramende:

— Jıdekeń tiri bolsa, maǵan basqa sálem aıtpady ma? — dep surapty. Sonda jigit batyrdyń sálemin aıtypty. Qaramende kóp tolǵanyp, oılanyp birazdan keıin:

— «Tórt nársede úmit bar» degeni — adam balasy tórt úmitpen júrip ótedi eken-aý, ıaǵnı, «jas ósemin dep úmitti, jalǵyz kóbeıemin dep úmitti, jarly baıımyn dep úmitti, aýrý jazylamyn dep úmitti».

«Bir nárseden úmit joq» degeni — shirkin, kóktemi men jazy ótip, japyraǵy qýraǵan aǵashtaı tátti ómir súrgen, bir-birine ıisteri sińgen jastyq shaqtaǵy jubaıy qaıtyp, kelin balasynyń qolynda qalǵan eken ǵoı. Eki eli aýzyna tórt eli qaqpaq qoısa, balaǵa sonda ǵana syıymdy bolady, — degen eken.

«Bes atanyń malyn izdep áýre boldym» degeni — qaıran batyr qartaıyp, kózi soqyr bolǵan kezi eken, jastan serik bolǵan bes joldasy músýaq, táshpyq, oramal, báki, qamshy bolar. Osylardyń basyn qosyp jınaý úshin jan-jaǵyn sıpalap, izdep tapqansha, túske deıingi ýaqyt ótedi eken. Janyna janqalta, tósine tós qalta salsyn, — depti. Al «Alpys at úıir bermeıdi» degeni — alpys jas aǵaıyndy jaýǵa bermeıtin qaırat-kúshtiń qaıtpaıtyn kezi ǵoı, «jetpis torǵaı shyryldaıdy» degeni — «jetpiste torǵaıdaı ǵana qýatyń qalady» degeni. «Seksen balapan uıa basyp jatyr» degeni — «seksende uıada jatqan balapandaı tósek tartyp jattym» degeni. «Toqsan jumyrtqa qashan jarylatynyn bilmeımin» degeni — «toqsannan asqan jasym bar, bir aıaǵymmen qabirdemin, aq ólim qashan jetedi dep kútýdemin» degeni eken ǵoı, — deıdi.

Oqýǵa keńes beremiz:

Abylaı hannyń Jánibekti synaýy

Jánibektiń qartaıǵan kezinde keshirmelerin eske alýy

Jánibek batyrdyń Abylaıdyń oń tizesinen oryn alýy

---