InfoHub Logo

Synyptan tys shara
Maqsaty:
Búkilálemdik órmek – ınternetke baılanysty oqýshylardyń bilimderin nyǵaıtý, tıanaqtaý; pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý. Oqýshylardyń ınternet týraly tolyq oı qalyptastyrý, oqýshylardyń tapqyrlyq, izdenimpazdyq qasıetterin qalyptastyrý, shyǵarmashylyqqa baýlý, oqýshylardyń oı - órisin, til baılyǵyn, este saqtaý qabiletterin damytý. Adamgershilikke, izettilikke, tehnıka qaýipsizdigin saqtaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Pikir - saıys
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap /sıtýasıa týǵyzý, sheshý jolyn aıtý, naqty dálelder keltirý/
Sabaqtyń kórnekiligi: taqyrypqa baılanysty dıdaktıkalyq materıaldar, mýltımedıa quraldary (kóshirý)

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
Muǵalim sózi:
Qaıyrly kún, qurmetti ustazdar men oqýshylar! Kóptegen tutynýshylar kompúterdiń birsypyra óte paıdaly múmkindikteri bar ekendigine kózderin jetkizdi. Ol mátin terý, ár túrli esepter shyǵarý, kólemdi málimetter saqtaýmen qatar kóńil kóterý maqsattarynda da qoldanyla beredi. Qajetti qurylǵylarmen jáne solarǵa sáıkes programmalarmen jabdyqtalǵan kompúter mýzykalyq ortalyqqa aınalyp, súıikti sazdaryńyzdy tyńdaı otyryp dem alýyńyzdy qamtamasyz ete alady. Eger qyzyqty kıno kórgińiz kelse de, kompúter negizinde shaǵyn kınoteatr jasap alýǵa bolady. Ony fılmder, klıpter, tipti ózińiz túsirip sıfrly kúıge túrlendirgen beınejazbalardy da kórý maqsatynda paıdalana alasyz. Jumys istep turǵan kompúter óz aınalasynda tolqyn uzyndyǵy 1, 5 m bolatyn elektromagnıttik óris quraıdy, sol óris aıasyna túsken adam zıandy sáýle áserine ushyraıdy. Osyndaı sáýlelerdiń taǵy da basqa shyǵar kózderi bolyp uıaly telefondar, mıkrotolqyndy peshter, teledıdar jáne radıoqabyldaǵyshtar sanalady. Osyndaı quraldardy kompúter turǵan jumys bólmesine ornalastyryp, olardy paıdalaný durys emes, óıtkeni barlyǵynyń da adamǵa tıgizetin áseri qosyla otyryp, jalpy zıany artady. Al olardyń densaýlyqqa tıgizetin zıandy áseri radıasıa tárizdi birte - birte qosyla kele kóbeıip otyrady. Kompúter aldynda uzaq otyrǵanda, kóbinese onyń adamnyń nerv júıesine áser etýi basym bolady. Aýrý birden bastalmaıdy. Birte - birte sharshaý sezimi jıi paıda bolyp, adamnyń ashýlanshaq bolýy baıqalady, basy aınalady, ári aýyra bastaıdy. Este saqtaý qabileti nasharlap, ómirge degen qyzyǵýshylyǵy azaıady, júregi syzdap, jıi - jıi salqyn tıip, tábeti de nasharlaıdy. Mine, bizdiń búgingi debat saıysymyz búgingi kúnde qarqyndap damyp kele jatqan kompúterdiń, oqýshylar arasynda keńinen qanat jaıyp ketken agent tóńireginde bolmaq.

İİ. Pikirtalas sharttary:
1/ Kompúter men ǵalamtordyń paıda bolýy jaıly.(1 - jaqtaýshy, 2 - dattaýshy) 3 - mınýttan 6 mınýt.
2/ Ǵalamtor dosymyz ba, álde jaýymyz ba? ( 2 - jaqtaýshy, 2 - dattaýshy) 3 - mınýttan 6 mınýt.
3/ Spıkerlerdiń qorytyndy sózi. (3 - jaqtaýshy, 3 - dattaýshy) 5 mınýttan 10 mınýt.
4/ Qorytyndy sóz. (muǵalim)
5/ Kórermender pikiri, tilegi.
Sóz kezegin búgingi saıyskerlerimizge beremiz. Endigi kezekte top múshelerimen tanystyryp ótelik:
«Jaqtaýshy» tobynyń spıkerleri:
1 Ámın 11 «A»
2 Gaýhar 11 «A»
3 Jambyl 11 «A»
«Dattaýshy» tobynyń spıkerleri:
1 Amangúl 11 «V»
2 Mádına 11 «V»
3 Qundyz 11 «V»

1.«Jaqtaýshy» tobynyń spıkeri - Ámın:
Armysyzdar qurmetti kórermen, meniń qarsylastarym! Biz búgingi debatta sizderdiń suraqtaryńyzǵa barynsha jaýap berýge tyrysamyz. Bizdiń ustanyp otyrǵan pozısıamyz «Ǵalamtor kerek, ol bizdiń ómirimizge qajet» Ǵalamtordyń paıdasy óte zor. Aldymen Ǵalamtorǵa anyqtama bereıik. Ol búkil ǵalamdyq tor, búkil álemdegi mıllıondaǵan kompúterlik jelilerdi bir - birimen baılanystyratyn orasan zor kompúterlik jeli. Qazirgi ýaqytta kez kelgen ınformasıalyq tehnologıanyń jappaı tehnıkalyq komponenti kompúter bolyp tabylatyny belgili. Kompúterlik telekomýnıkasıany paıdalaný – alystaǵy kompútermen dıalogtyq rejımde nemese elektrondyq pochta rejımde jumys isteýdi uıymdastyrýdy qamtamasyz etedi. Sondaı - aq, elektrondyq pochta óte qolaıly jáne asa qymbat emes.

Kez kelgen adam kúnine 6 - 7 saǵat ýaqytyn kompúter aldynda ótkizedi Qalańyz, qalamańyz, biraq kompútersiz jumys bitirý áste qıyn. Halyqtyń aqyldy mashına men ǵalamtordy meńgerýi jumysty da jeńildetedi. Alysqa barmaı úıde otyryp - aq biraz sharýany tyndyrasyz. Osyny eskersek, nyq senimmen «kompúter – bizdiń aınymas dosymyz» deýimizge bolady.

Ǵalamtor uǵymy HH ǵasyrdyń aıaǵynda paıda bolsa da, júrdek poıyzdyń jyldamdyǵyn eske salatyndaı jedel qarqynmen keń qanat jaıyp keledi. Áıgili Er Tóstik ertegisinde Tóstik jyl sanap emes, aı sanap, kún sanap ósipti deıtin jeri bolatyn. Sol Er Tóstiktiń er jetýi sıaqty damyp otyrǵan bir sala bolsa, ol – búkilǵalamdyq jeli – Ǵalamtor dep sanar edim.

Onyń ózi shyǵý tarıhy da qyzyq. «1957 jyly Keńester Odaǵy jasandy jer serigin ǵaryshqa ushyrǵan soń, AQSH Qorǵanys mınıstrligi «eger soǵys bola qalǵan jaǵdaıda Amerıkaǵa senimdi aqparat almasý júıesi kerek bolady» dep eseptegen. Ondaı júıeni AQSH - tyń Ortalyq barlaý basqarmasynyń qyzmetkerleri oılap tapqan desedi. Bul maqsatta Los - Andjeles, Iýta jáne Kalıfornıa shtattaryndaǵy ýnıversıtetterge jáne Stenford zertteý ortalyǵyna kompúterlerdi bir - birimen jalǵaıtyn jeli jasaý tapsyrylady. ARPANET dep atalatyn joba 1969 jyly 29 qazanda tórt mekemeniń kompúterlerin telefon arqyly baılanystyrady.

Sodan soń ARPANET damyp - jetilip, ony túrli sala ǵalymdary paıdalana bastaıdy. 1983 jyly bul ataý «Ǵalamtor» degen uǵymmen almastyryldy». Qazirgi kezde Ǵalamtormen tek qana kompúterlik jeliler arqyly emes, sonymen qatar, baılanys spýtnıkteri, radıosıgnaldar, kabeldik teledıdar, telefon, uıaly baılanys, arnaıy optıkalyq - talshyqtyq jeliler jáne elektr jelileri arqyly da baılanysýǵa bolady.
Bul kúnde Ǵalamtor turaqty paıdalanýshylar sany búkil álem boıynsha 1, 5 mlrd. adamnan asypty. Bul – jer sharyn mekendeıtin halyqtyń tórtten bir bóligi ǵalamtor ıgiligin óz kádesine jaratýda degen sóz.

2. «Dattaýshy» tobynyń spıkeri - Amangúl:
Sálem berdik qaýymǵa! Bizdiń qarsylastarymyz «Ǵalamtor kerek, ol bizdiń ómirimizge qajet. Ǵalamtor paıdasy zor» dep jatyr. Qazirgi tańda Ǵalamtor álemdik qaýymdastyqtyń negizgi aqparattyq - komýnıkasıalyq quralyna aınalyp otyr. Bul turǵyda qarapaıym halyqtyń kúndelikti ómirdegi baılanysqa degen qajettiligi týraly aıtpasaq ta bolady.

Jańa sen bir sózińde «kompúter – bizdiń aınymas dosymyz» deýimizge bolady dep aıtyp kettiń. Múmkin durys ta shyǵar. Alaıda, dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetine súıensek, «aqyldy mashınanyń aldynda kóp otyratyn eresek adamdardyń 92 paıyzy jumys sońynda ózin nashar sezinip, sharshap - shaldyǵady eken. Dáriger mamandardyń aıtýynsha, olardyń densaýlyǵyna zor nuqsan keledi. Dárigerler «adamzattyń basyna túsken dert pen qaýip - qaterdiń túp - tórkini kompúterde jatyr» degen toqtamǵa kelgen. Ras, búginde jas ta, kári de monıtordan kóz almaıdy.
Birinshiden, kompúterden zardap shegetin adam aǵzasynyń bir múshesi – kóz. Sebebi, árqıly túske enip, jalt - jult janatyn monıtor kózge úlken kúsh salady. Ekinshiden bastyń jelke tusynyń (qaraqusynyń), moıyn men ıyq, jaýyryn, bilektiń aýyrýy.
Buryndary kóbinese monıtor óte zıandy deıtin. Mamandar klavıatýranyń odan da qaýiptirek ekenin aıtady. Sebebi, klavıatýradaǵy tómen dıapazonnan taraıtyn elektromagnıttik sáýleler saýsaq arqyly aǵzaǵa áser etetin kórinedi. Nátıjesinde, kompútermen kóp jumys istegen adam júıke aýrýyna ushyraıdy. Jáne de kompúterdiń aldynda kóp otyrǵandar saýsaq aýrýlaryna da shaldyǵady.