InfoHub Logo

Bir kúni jıynnyń ortasynda otyrǵan Dosbol sheshennen bireý:
Qol bastaý qıyn ba?
Jol bastaý qıyn ba?
Sóz bastaý qıyn ba? - dep suraıdy.

Sonda Dosbol:
- Qol bastaý qıyn emes,
Kók naızaly eriń bolsa.
Jol bastaý qıyn emes,
Sońyna ergen eliń bolsa.
Bárinen sóz bastaý qıyn,
Taýyp aıtsań mereke qylady,
Tappaı aıtsań keleke qylady! - depti.

Sóz aıtý, ásirese, pýblıka aldynda, kópshilik kózinshe pikir bildirý ońaı dúnıe emes. Oıdy jetkizý, sózdi oryndy qoldaný, aýdıtorıanyń nazaryn ózińe aýdaryp, tyńdaýshyny sendire bilý - úlken eńbekti, metodıkany talap etedi.

Eń aldymen sóıleýshi ózine senimdi bolý kerek. Sebebi aýdıtorıa senimsizdikti, qobaljýdy, negatıvti birden sezedi. Birinshi sózden-aq senimdiliktiń lebin sezdirý - spıkerge effektıvtilik bereri daýsyz.

Al senimdilik bolý úshin daıyndyq kerek. Naqtyraq aıtsaq, aıtar oıdy, ıdeıany, faktterdi jobalap, oryn rettiligin josparlaý qajet. Taqyrypty taldap, ortaǵa salynǵaly otyrǵan ıdeıa tóńireginde izdenip, tereń túrde tanyp alyńyz. Ózińizdiń pozısıańyzdy aıqyndap, oılaryńyzdy negizdeńiz. Odan soń naqty jospar qajet. Josparsyz sóıleý oıdyń júıesiz, túsiniksiz, sátsiz shyǵýyna ákep soqtyrady. Kompozısıalyq qurylymyn rettep, kirispe oıdy, negizgi oı men qorytyndyny naqtylap alǵan jón.

Oıdy, sózdi josparlap alǵan soń ony sheber oryndap shyǵý da ońaı sharýa emes. Aldymen daýysqa mán berý kerek. Anyq sóıleý kerek ekenin bilemiz, árıne. Odan soń oıǵa emosıa qosyp, sózdiń mánine qaraı tondy ózgertip, qubylta bilý aýdıtorıaǵa jaǵymdy bolaryn árdaıym eskergen abzal. Odan soń úzilis jáne onyń kúshin durys qoldana alý qabileti de sózge qanyqtylyq beredi. Úzilisterdi qoldaný sizdiń sheshendik sheberligińizge aıtarlyqtaı kómektesedi. Bul ádis sizdiń aýdıtorıańyzdy kelesi jańa oıǵa daıyndaýǵa nemese ıntrıga qurýǵa, habardy aýdıtorıaǵa sińirýge múmkindik beredi. Sóz josparly túrde, laıyqty ıntonnasıamen, emosıamen, tonmen, oryndy úzilistermen berilip jatyr. Biraq, eskeretin taǵy bir jaı bar. Ol - qımyl-qozǵalys jáne mımıka. Qastyń, kózdiń qozǵalysy, bastyń burylýy men qoldyń qozǵalysta bolýy, alǵa nemese artqa qadamdardyń durys qoldanylýy aýdıtorıanyń nazaryn aýdarýǵa jáne tyńdaýshyny jalyqtyryp almaýǵa kómektesedi.

Meırbek Baıan Muratbekqyzy
Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti
Jýrnalısıka fakúltetiniń 2 kýrs stýdenti

---