Kres joryqtary
Sabaqtyń taqyryby: “Kres joryqtary”
Bilimdilik: oqýshylarǵa shirkeý men feodaldardyń jańa jerler basyp alyp, baıyǵan ústine baıı túsýdi kózdegen basqynshylyq saıasatyn ashyp kórsetý
○ Damytýshylyq: jalpy sabaqtyń mazmunyn ashý, kresshilerdiń din jolyndaǵy kúresin áńgimeleý, bilimderin tolyqtyrý.
○ Tárbıelik: Kresshilerdiń shyǵys elderiniń mádenıetteri men salt - dástúrlerin, saýdanyń damýy, sharýashylyqtaryn bilýine oqýshylardy tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: hronologıalyq keste, úlestirmeli kartochkalarmen jumys, baıandaý
Sabaqtyń kórnekiligi: karta, úlestirmeli kartochkalar, ınteraktıvti taqta,
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
1. Amandasý
2. Oqýshylardy túgendeý, sabaqqa baǵyttaý
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý
1. suraq - jaýap
2. test jumysy
İİİ. Jańa sabaqty túsindirý
IV. Bekitý
V. Úı tapsyrmasyn berý
Vİ. Baǵalaý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
Kim jyldam?
Úlestirmeli kartochkalarmen jumys
Kim jyldam?
1. Batys pen Shyǵys Rım qaı jyly bólindi?
2. Rım papasymen Konstantınopol qatynasy úzilgen jyly?
3. Eki shirkeý qaı jyly birjola bólinip ketti?
4. Neshinshi ǵasyrda papa bıligi álsiredi.
5. Vİİ Grıgorıı qaı jyly papa bolyp saılanǵan?
6. İİİ Inokentıı bılik qurǵan jyly?
7. Nıkeıa qalasynda hrıstıan dinderdiń qysqasha qabyldanǵan jyly.?
Úlestirmeli kartochkalarmen jumys
Sabaq jospary
1. Kres joryqtarynyń sebepteri.
2. Shirkeý - Shyǵysqa joryqty uıymdastyrýshy.
3. Kedeılerdiń shyǵysqa joryǵy.
4. Birinshi kres joryqtary.
5. Ekinshi kres joryqtary.
6. Úshinshi kres joryqtary.
7. Tórtinshi kres joryqtary
8. Balalar joryǵy.
9. Sońǵy kres joryqtary.
10. Kres joryqtarynyń saldary.
Kresshilerdiń qarý - jaraqtary:
Dýlyǵa, saýyt, tizelik, aıaq kıimi, qolǵap, qalqan, qylysh, sebet kóılek, shoqpar, búrkeme kıim.
Kres joryǵynyń bastalýy
1095j. Klermon qalasynda Rım papasy İİ Ýrban halyqty Vızantıanyń túrik saljuqtaryna qarsy kúresine kómektesýge, Isa tabyty jatqan Ierýsalımdi musylmandardan azat etýge shaqyrdy. Papa bul joryqqa qatysqandardyń barlyq kúnási keshiriledi, shaıqasta qaza tapqandar o dúnıede peıishke baryp, raqatqa bólenedi.
Kedeıler joryǵy.
1096j. kókteminde Fransıa men Germanıadan ondaǵan myń kedeı sharýalar men seriler «qajylyq joryqqa» attandy. Olar nashar qarýlanǵan jáne qosymsha azyq – túlikteri bolǵan joq.
Ash-jalańash kedeıler joldaryndaǵy vengrlerdiń, bolgarlar men grekterdiń jerlerinen ótip bara jatyp jergilikti halyqtardy tonaýshylyqqa ushyratady. Imperator olardy Kishi
Azıaǵa shyǵaryp salady. Saljuq túrikter kresshilerdi tolyq derlik qyryp jiberedi.
Birinshi kres joryǵy.
Uzaq qandy shaıqastan keıin kresshiler Antıohıany basyp alady, ol jerde kresshilerdiń óz kinázdigi qurylady. Taǵy bir kósemi taǵy bir memleketi - Edessa graftyǵynyń negizi qalandy. 1099 j. shilde aıynda keskiles - ken shabýyldan keıin kresshiler Ierýsalımdi aldy. Bul joryqqa kresshiler jaǵynan 100 - myń﴾ 60 myń﴿13 myń atty ásker﴾10myń atty ásker﴿qatysqan. Kresshiler qalany qyrǵynǵa ushyratyp, áıel - erkek, bala - shaǵa,
Kempir - shal demeı qala halqyn shetinen qyra bastaıdy. Kresshiler Jerorta teńiziniń shyǵys jaǵalaýyna óz memleketterin qurdy. Olardyń Eń bastysy Ierýsalım koroldiki boldy. Batys Eýropa feodaldary jaýlap alynǵan elderdiń halqyn qandy qyrǵynǵa ushyratty, zorlyq-zombylyq jasap, quldyq ezgige túsirdi.
Ekinshi kres joryǵy.
Palestına men Sırıa halyqtary basqynshy kresshilerdi jek kórdi, olarǵa qarsy kúresti toqtatpady. Sóıtip basqynshylar ózderine jaý elinde únemi qaýip - qaterde ómir súrdi. Fransıadaǵy Klervo manastyryny abaty Bernar hrıstıandardy qolyna qarý alyp, qaıtadan Palestınaǵa attanýǵa shaqyrdy. Bul shaqyrýdy fransýz koroli Vİİ Lúdavık pen nemis ımperatory İİİ Konrad qabyl alyp, 1147 jyly ekinshi kres joryǵyn jasady. Olar Kishi Azıada Saljuq túrikterinen jeńilip qaıtty.
Úshinshi kres joryǵy.
1187 jyly Egıpet sultany Salah - ad - Dın kresshilerdi Palestına men Sırıadan qýyp shyqty. Ierýsalım qaıtadan musylmandar qol astyna kóshti.
Tórinshi kres joryǵy.
1204 j. tórtishi kres joryǵyn İİİ Inokentıı papa uıymdastyrady. Kresshiler qasıetti jerge teńiz arqyly barmaq bolyp, Venesıa kemelerin jaldady. Seriler Irýsalımge barǵan joq, Venesıa ámirshisiniń Vızantıany basyp alýǵa kresshilerdi kóndiredi. Konstantınopol qalasyn basyp alyp, tonap, óz memleketterin Latyn ımperıasy dep atalyp, 1261j. d. ómir súrdi al 1267j Vızantıa ımperıasy qalpyna keltirildi.
Balalar joryǵy.
1212 j. kresshiler jalǵastyrý maqsatynda dinbasylardyń ýaǵyzymen balalar top quryp, olar ózderin «qudaı elshisi» dep jarıalaǵan balalar basqardy. Olar qudaı múrdesin kúnáǵa Batpaǵan balalar azat ete alady dep jarıalady. Jas kresshilerdiń birazy jolda ashtyq pen aýrýdan qaza tapty, aman qalǵandary jaǵasyndaǵy Genýıa jáne Marsel qalalaryna jetken soń kópester balalardy quldyqqa Egıpetke satyp jiberedi
Kres joryqtarynyń sońy.
Palestına ıelikteriniń jeriniń azaıýyna baılanysty aýyl sharýashylyǵymen aınalysý serilerge tıimdi boldy. Soǵysqannan góri ózderiniń pomestlerin qurdy.
Jaldamaly áskerde bolý kóp tabys ákeldi. Sharýalar ónimsizdikten az japa shekti jáne shyǵysqa barýy azaıdy.
● Sońǵy kres joryqtary.
● Qasıetti jerdi azat etemiz degen kresshiler alǵash basyp alǵan jerlerinen birtindep aıyryla beredi. Papalar men korólder 1217 - 1221 jyldary besinshi, 1228 - 1229 jyldary - altynshy, 1248 - 1254 jyldary joryqtar uıymdastyrdy. Barǵan saıyn ol joryqtarǵa tilek bildirýshiler azaıa berdi.
Kedeıler de, feodaldarda da shyǵysqa endi umtyla qoımady. Musylmandarmen soǵysýdyń ońaı emes ekendigine olardyń kózderi jetti.
Kres joryqtarynyń saldary
Kres joryqtary Batys Eýropa elderi tarapyna ádiletsizdik, basqynshylyq soǵystar boldy. Joryqtar Eýropa elderinde ǵana emes, shyǵystaǵy musylman elderiniń de sharýashylyǵyna, mádenıetine orny tolmas zıan ákeldi. Degenmen bul joryqtar Batys Eýropa elderi úshin biraz paıdaly jaqtary da boldy. Birinshiden, Jerorta teńizdegi saýdanyń qyza túsýine yqpal etti. Ekinshiden kresshiler shyǵys elderinen: tamaq aldynda jýýdy,
Monshaǵa túsýdi, ish - kıimderin, tósek - oryndaryn aýystyryp turýdy, ádemi kıinýdi, as ishkende shanyshqyny paıdalanýdy úırendi.
Úshinshiden, eýropalyqtar shyǵystan jańa egis daqyldaryn kórip, Eýropada kúrish, lımon, órik, qarbyz, ósire bastady jáne jibek mata toqýdy, aına jasaýdy, metaldy sapaly metaldy óndeýdi úırendi.
Bekitý:
● Kesteni toltyrý.
● Jyldar
Úı tapsyrmasyn berý
● §24 Kres joryqtary
● Taqyryp boıynsha habarlama daıyndaý.
Baǵalaý.
Bilimdilik: oqýshylarǵa shirkeý men feodaldardyń jańa jerler basyp alyp, baıyǵan ústine baıı túsýdi kózdegen basqynshylyq saıasatyn ashyp kórsetý
○ Damytýshylyq: jalpy sabaqtyń mazmunyn ashý, kresshilerdiń din jolyndaǵy kúresin áńgimeleý, bilimderin tolyqtyrý.
○ Tárbıelik: Kresshilerdiń shyǵys elderiniń mádenıetteri men salt - dástúrlerin, saýdanyń damýy, sharýashylyqtaryn bilýine oqýshylardy tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: hronologıalyq keste, úlestirmeli kartochkalarmen jumys, baıandaý
Sabaqtyń kórnekiligi: karta, úlestirmeli kartochkalar, ınteraktıvti taqta,
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
1. Amandasý
2. Oqýshylardy túgendeý, sabaqqa baǵyttaý
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý
1. suraq - jaýap
2. test jumysy
İİİ. Jańa sabaqty túsindirý
IV. Bekitý
V. Úı tapsyrmasyn berý
Vİ. Baǵalaý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
Kim jyldam?
Úlestirmeli kartochkalarmen jumys
Kim jyldam?
1. Batys pen Shyǵys Rım qaı jyly bólindi?
2. Rım papasymen Konstantınopol qatynasy úzilgen jyly?
3. Eki shirkeý qaı jyly birjola bólinip ketti?
4. Neshinshi ǵasyrda papa bıligi álsiredi.
5. Vİİ Grıgorıı qaı jyly papa bolyp saılanǵan?
6. İİİ Inokentıı bılik qurǵan jyly?
7. Nıkeıa qalasynda hrıstıan dinderdiń qysqasha qabyldanǵan jyly.?
Úlestirmeli kartochkalarmen jumys
Sabaq jospary
1. Kres joryqtarynyń sebepteri.
2. Shirkeý - Shyǵysqa joryqty uıymdastyrýshy.
3. Kedeılerdiń shyǵysqa joryǵy.
4. Birinshi kres joryqtary.
5. Ekinshi kres joryqtary.
6. Úshinshi kres joryqtary.
7. Tórtinshi kres joryqtary
8. Balalar joryǵy.
9. Sońǵy kres joryqtary.
10. Kres joryqtarynyń saldary.
Kresshilerdiń qarý - jaraqtary:
Dýlyǵa, saýyt, tizelik, aıaq kıimi, qolǵap, qalqan, qylysh, sebet kóılek, shoqpar, búrkeme kıim.
Kres joryǵynyń bastalýy
1095j. Klermon qalasynda Rım papasy İİ Ýrban halyqty Vızantıanyń túrik saljuqtaryna qarsy kúresine kómektesýge, Isa tabyty jatqan Ierýsalımdi musylmandardan azat etýge shaqyrdy. Papa bul joryqqa qatysqandardyń barlyq kúnási keshiriledi, shaıqasta qaza tapqandar o dúnıede peıishke baryp, raqatqa bólenedi.
Kedeıler joryǵy.
1096j. kókteminde Fransıa men Germanıadan ondaǵan myń kedeı sharýalar men seriler «qajylyq joryqqa» attandy. Olar nashar qarýlanǵan jáne qosymsha azyq – túlikteri bolǵan joq.
Ash-jalańash kedeıler joldaryndaǵy vengrlerdiń, bolgarlar men grekterdiń jerlerinen ótip bara jatyp jergilikti halyqtardy tonaýshylyqqa ushyratady. Imperator olardy Kishi
Azıaǵa shyǵaryp salady. Saljuq túrikter kresshilerdi tolyq derlik qyryp jiberedi.
Birinshi kres joryǵy.
Uzaq qandy shaıqastan keıin kresshiler Antıohıany basyp alady, ol jerde kresshilerdiń óz kinázdigi qurylady. Taǵy bir kósemi taǵy bir memleketi - Edessa graftyǵynyń negizi qalandy. 1099 j. shilde aıynda keskiles - ken shabýyldan keıin kresshiler Ierýsalımdi aldy. Bul joryqqa kresshiler jaǵynan 100 - myń﴾ 60 myń﴿13 myń atty ásker﴾10myń atty ásker﴿qatysqan. Kresshiler qalany qyrǵynǵa ushyratyp, áıel - erkek, bala - shaǵa,
Kempir - shal demeı qala halqyn shetinen qyra bastaıdy. Kresshiler Jerorta teńiziniń shyǵys jaǵalaýyna óz memleketterin qurdy. Olardyń Eń bastysy Ierýsalım koroldiki boldy. Batys Eýropa feodaldary jaýlap alynǵan elderdiń halqyn qandy qyrǵynǵa ushyratty, zorlyq-zombylyq jasap, quldyq ezgige túsirdi.
Ekinshi kres joryǵy.
Palestına men Sırıa halyqtary basqynshy kresshilerdi jek kórdi, olarǵa qarsy kúresti toqtatpady. Sóıtip basqynshylar ózderine jaý elinde únemi qaýip - qaterde ómir súrdi. Fransıadaǵy Klervo manastyryny abaty Bernar hrıstıandardy qolyna qarý alyp, qaıtadan Palestınaǵa attanýǵa shaqyrdy. Bul shaqyrýdy fransýz koroli Vİİ Lúdavık pen nemis ımperatory İİİ Konrad qabyl alyp, 1147 jyly ekinshi kres joryǵyn jasady. Olar Kishi Azıada Saljuq túrikterinen jeńilip qaıtty.
Úshinshi kres joryǵy.
1187 jyly Egıpet sultany Salah - ad - Dın kresshilerdi Palestına men Sırıadan qýyp shyqty. Ierýsalım qaıtadan musylmandar qol astyna kóshti.
Tórinshi kres joryǵy.
1204 j. tórtishi kres joryǵyn İİİ Inokentıı papa uıymdastyrady. Kresshiler qasıetti jerge teńiz arqyly barmaq bolyp, Venesıa kemelerin jaldady. Seriler Irýsalımge barǵan joq, Venesıa ámirshisiniń Vızantıany basyp alýǵa kresshilerdi kóndiredi. Konstantınopol qalasyn basyp alyp, tonap, óz memleketterin Latyn ımperıasy dep atalyp, 1261j. d. ómir súrdi al 1267j Vızantıa ımperıasy qalpyna keltirildi.
Balalar joryǵy.
1212 j. kresshiler jalǵastyrý maqsatynda dinbasylardyń ýaǵyzymen balalar top quryp, olar ózderin «qudaı elshisi» dep jarıalaǵan balalar basqardy. Olar qudaı múrdesin kúnáǵa Batpaǵan balalar azat ete alady dep jarıalady. Jas kresshilerdiń birazy jolda ashtyq pen aýrýdan qaza tapty, aman qalǵandary jaǵasyndaǵy Genýıa jáne Marsel qalalaryna jetken soń kópester balalardy quldyqqa Egıpetke satyp jiberedi
Kres joryqtarynyń sońy.
Palestına ıelikteriniń jeriniń azaıýyna baılanysty aýyl sharýashylyǵymen aınalysý serilerge tıimdi boldy. Soǵysqannan góri ózderiniń pomestlerin qurdy.
Jaldamaly áskerde bolý kóp tabys ákeldi. Sharýalar ónimsizdikten az japa shekti jáne shyǵysqa barýy azaıdy.
● Sońǵy kres joryqtary.
● Qasıetti jerdi azat etemiz degen kresshiler alǵash basyp alǵan jerlerinen birtindep aıyryla beredi. Papalar men korólder 1217 - 1221 jyldary besinshi, 1228 - 1229 jyldary - altynshy, 1248 - 1254 jyldary joryqtar uıymdastyrdy. Barǵan saıyn ol joryqtarǵa tilek bildirýshiler azaıa berdi.
Kedeıler de, feodaldarda da shyǵysqa endi umtyla qoımady. Musylmandarmen soǵysýdyń ońaı emes ekendigine olardyń kózderi jetti.
Kres joryqtarynyń saldary
Kres joryqtary Batys Eýropa elderi tarapyna ádiletsizdik, basqynshylyq soǵystar boldy. Joryqtar Eýropa elderinde ǵana emes, shyǵystaǵy musylman elderiniń de sharýashylyǵyna, mádenıetine orny tolmas zıan ákeldi. Degenmen bul joryqtar Batys Eýropa elderi úshin biraz paıdaly jaqtary da boldy. Birinshiden, Jerorta teńizdegi saýdanyń qyza túsýine yqpal etti. Ekinshiden kresshiler shyǵys elderinen: tamaq aldynda jýýdy,
Monshaǵa túsýdi, ish - kıimderin, tósek - oryndaryn aýystyryp turýdy, ádemi kıinýdi, as ishkende shanyshqyny paıdalanýdy úırendi.
Úshinshiden, eýropalyqtar shyǵystan jańa egis daqyldaryn kórip, Eýropada kúrish, lımon, órik, qarbyz, ósire bastady jáne jibek mata toqýdy, aına jasaýdy, metaldy sapaly metaldy óndeýdi úırendi.
Bekitý:
● Kesteni toltyrý.
● Jyldar
Úı tapsyrmasyn berý
● §24 Kres joryqtary
● Taqyryp boıynsha habarlama daıyndaý.
Baǵalaý.
You Might Also Like
-
Arsha ósimdigi turmysta qoldanylǵan men, onyń kóptegen paıdasyn, ózine tán erekshelikterine baılanysty Qazaqstanda daıyndalatyn ósimdik - dárilerdiń otandyq kásiporyndarda tek 20 tonnadaıy ǵana óńdel...
