InfoHub Logo

Kún sanaý - halyqtyń erteden kele jatqan kún júıesindegi eseptik qaǵıdasy. Shyǵystyq ejelgi ǵylymdyq tásilge sáıkes qazaq halqy da kún sanaýdy senbiden bastaıdy. Kún sanaý jeti kúnnen eseptelip ony bir juma, jeti nemese apta dep ataıdy. Ulttyq uǵymda ár kúnniń ózindik ereksheligi, qasıeti nemese ǵuryptyq qaǵıdasy bar.

1-kún - dúısenbi. Qazirgi eseppen alǵanda aptanyń basy. Bizdiń halqymyz úshin jaqsy kún dep baǵalanady. Ár adam jumysyn tabysty aıaqtaýǵa kúsh salady. Bul kúni saparǵa shyqqan, saýda jasaǵan adamnyń joly bolady. Qurylys úshin de sátti kún. Tyrnaq alǵan adamnyń aqyl-oıy artady, kúsh qýat qosylady. Dúısenbi kúni jaratylǵan bala aqyldy, sergek bolady. Dúısenbide Jer men Kók jaratylǵan.

2-kún - seısenbi. Sátsiz kún dep sanalady. Bul kúni qazaqtar jolǵa shyqpaıdy. Toı ótkizbeıdi, neke qımaıdy, is bastamaıdy. Qaýip-qaterden saqtanyp júredi. Degenmen tıisti eńbekten, bastaǵan jumysynan qol úzbeıdi.

3-kún - sársenbi. «Sársenbini sátti» dep qazaqtar joǵary baǵalaıdy. Bul kúni bala týsa oǵan mindetti túrde Sársenbaı, Sársengúl dep at qoıady. Oıyn-kúlki, ıgilikti jaqsy isterin (kóshý, jolǵa shyǵý t.b.) osy kúni bastaıdy. Tyrnaq, shash alýǵa bolmaıdy, peıil buzylady. Sý, túrli ósimdikter osy kúni paıda bolǵan. Bul kúni otyrǵyzylǵan ósimdikter, jemister, aǵashtar tez ósedi. Sebilgen egin bitik bolady.

4-kún - beısenbi. Musylman elderi úshin qasıetti kúnniń biri. Qazaqtar bul kúni jýynyp, tazaryp, ádep saqtap, ózderin rýhanı jaǵynan da taza ustaıdy. Adamgershilik paryzyn, alǵan qaryzyn óteýge tyrysady. Árýaqtardy eske alady, Quran oqıdy, meshitke barady. Mindetti jumystaryn adaldyqpen atqarady. Tyrnaq alǵan adamnyń aýrýy ketedi, deni saý bolady. Shyn tilegen tilek qabyl bolady. Beısenbide jaratylǵan bala aqyldy bolyp týady.

5-kún - juma. Qasıetti kún. Búkil musylman qaýymy úshin mańyzy joǵary. Jumada árýaqtar ár úıden duǵa dámetedi. Sondyqtan ár úı árýaqtarǵa arnap shelpek pisirip, qudaı nan berip, ómirden ótken ata-ana, týǵan-týysqandaryna arnap, atyn atap duǵa oqıdy. Meshitke barady. Jumada tyrnaq alǵandardyń dáýleti artady. Bul kúni jaratylǵan bala ǵalym, ónerli, ónegeli bolady.

6-kún - senbi. Halyq uǵymynda sátti, jaqsy kúnderdiń biri. Ár otbasy, ár adam alańsyz eńbek etedi. Bata qabyl bolatyn kún. Ańshylardyń joly bolatyn kún. Tyrnaq alýǵa bolmaıdy. Pasyq, aqylsyz, zalym bala jaratylady.

7-kún - jeksenbi. Bul kúnge qatysty qaǵıdalar men yrymdar qazaqta kóp aıtylmaıdy. Halyq qatardaǵy kúnderdiń biri dep esepteıdi. Bul kúni qurylys bastalsa, sátti ári tez bitedi. Tyrnaq alǵan adamnyń dáýleti qashady.

Kún sanaý uǵymynda halyq ár kúnniń atyn aıtpaı-aq, ótken kúnderdi keshe, aldyńǵy kúnder dep nemese kelesi kúnderdi erteń arǵy kúni, onyń arǵy kúni dep te ataı beredi. Bul árkimge túsinikti.

Ár kúnniń qasıeti osyndaı. "Allanyń kúniniń bári sát", - dep halyq dil aıtqandaı, ár kúnniń adamzat balasy úshin óz mán-mańyzy bar. Tek ár adam, ár musylman atalǵan kúnderdiń qadiri men qasıetin este ustap júrse bolǵany.

---