Kúz baılyǵy
Almaty oblysy, Raıymbek aýdany
"Balbóbek" bóbekjaı balalar baqshasynyń tárbıeshisi
Salyqbaeva Sovethan Esimqyzy
Til damytý
Taqyryby: Kúz baılyǵy
Maqsaty: Balalarǵa kúz mezgili týraly túsinik berý. Sóılem qurastyryp aıta bilýge daǵdylandyrý. Kúz baılyǵyna jemister men kókónister, dándi daqyldar jatatynyn bilý, úlkender eńbegin baǵalaýǵa tárbıeleý. Jumbaq, taqpaqtar aıta bilýge úıretý, tilin damytý.
Kórnekilik: Jemister men kókónisterdiń sýretteri, kúz
mezgiliniń sýretteri, atrıbýttar jáne jemister men kókónister, bıdaı, arpa, un, nan.
Ádis – tásili: kórsetý, túsindirý, suraq – jaýap, taqpaq, jumbaq
aıtqyzý.
Sabaq barysy:
Uıymdastyrý
Jylýlyq sheńberi.
- Qane balalar apaılarmen amandasaıyq.
- Sálemetsizder me?
- Endi bárimiz alaqanymyzdy kúnge qaratyp turaıyqshy. Jylýlyqty sezip turmyz, ıá. Kúnniń jylýyn ózimizge tartyp jylyndyq. Endi osy jylylyqty bir - birimizge bereıik.
- Árqashan kún sónbesin!
- Denimiz saý bolsyn!
- Nanymyz kóp bolsyn!
- Endi balalar jyl mezgilin atap aıtaıyq. Qys, kóktem, jaz, kúz
- Ár mezgilde úsh aı bar eken. Biz kúz mezgiliniń aılaryn atap aıtaıyq
- Qyrkúıek, qazan, qarasha.
- Kúz mezgiliniń sýretin kórsetý.
- Balalar mynaý qaı jyl mezgili?
- Kúz!
- Nelikten kúz mezgili dep ataımyz?
- Kún sýytady, aǵashtardyń japyraqtary sarǵaıady, jel soǵady, japyraqtar jerge túsedi, qustar jyly jaqqa ushyp ketedi. Biz de jyly kıimderimizdi kıedi ekenbiz. Kúz mezgilinde astyq pisedi, jemis – kókónister pisedi.
Myna sýrette neni kórip tursyńdar?
- Egis dalasy.
- Egis dalasynda kimder júr?
- Adamdar mashınaǵa astyq tıep jatyr. Mashınaǵa tıelgen astyqty qyrmanǵa tasıdy. Qyrmannan naýbaıhanaǵa bıdaıdy aparyp, unǵa aınaldyrady. Tartylǵan unnan mynandaı nan pisiriledi.
- Nan bizdiń negizgi azyǵymyz, baılyǵymyz. Nannan úlken as joq. Nandy qadirleý kerek.
- Nan týraly taqpaq aıtamyz.
Nan qoqymyn shashpańdar,
Jerde jatsa baspańdar.
Terip alyp qasterlep,
Torǵaılarǵa tastańdar!
- Taǵy da kim jeke taqpaq aıta biledi eken? Qane bárimiz tyńdaıyq!
1-bala. Temirlan Kók maısaly kórikti,
Alqaptaǵy kóp egin.
Bul kúnderi kıipti,
Sary jibek kóılegin.
2-bala. İńkár Kúzim - aý, kúzim - aý,
Mineziń buzyq – aý.
Jańbyryń sirkirep,
Kelgeniń buzyq - aý.
3 bala. Ádemi Japyraqtar jamyrap,
Saıǵa baryp bekindi.
Anasynan ajyrap,
Qalǵan bala sekildi.
4 bala. Dıana Jatyr dala jaltyldap,
Jaz shýaǵyn mol quıdy.
Kún astynda altyn dán,
Terbeledi, tolqıdy.
Sergitý jattyǵýy: Qulpyra bershi keń dalam,
Gúlińdi men tereıin.
Japyraǵyńmen jasyrshy,
Qoınyńa men eneıin.
İİİ. Ǵajaıyp sát.
(Esik taqyldaıdy) Tyńdańdarshy balalar, bizge bireý kelip tur. Kúz mezgili úsh aıymen kelip tur.
- Sálemetsińder me, balalar! Men kúz mezgilimin. Meniń úsh aıym bar. Men senderge kúzgi baılyǵymdy ala keldim. Qane balalar aıtyńdarshy, mynaý ne?
- Alma, almurt, mandarın, júzim – bulardy jemister dep ataımyz.
- Almanyń pishini qandaı? Dóńgelek.
- Almanyń túsi qandaı? Qyzyl, sary.
- Mandarınniń túsi qandaı? sary.
- Mynaý ne?
- Mynaý sábiz, pıaz, qıar, qyzanaq, qyryqqabat, qyzylsha – bulardy kókónister dep ataıdy.
- Sábiz ben qıardyń pishini qandaı?
- Sopaqsha.
- Túsi qandaı?
- Qıar – jasyl, sábiz – sary.
- Kókónister men jemisterde bizge paıdaly dárýmender kóp eken. Osy jemister týraly kim taqpaq, jumbaq aıtady?
1 bala. Aıala Men almamyn, almamyn,
Tańdaıda qalar bar dámim.
2 bala. Dıana Kúzde pisedi,
Domalap túsedi.
(alma)
Dıdaktıkalyq oıyn: «Dáminen tany»
Kesilgen jemisterdi Balalardyń kózin jumǵyzyp tatqyzyp kórsetý. Qandaı jemister ekenin aıtqyzý.
Al balalar kúz mezgiliniń syılyqtaryn alyp rahmetimizdi aıtyp qoshtasaıyq.
Kúz mezgili syılyqtaryn balalarǵa beredi. Qonaqtarǵa da usynady.
"Balbóbek" bóbekjaı balalar baqshasynyń tárbıeshisi
Salyqbaeva Sovethan Esimqyzy
Til damytý
Taqyryby: Kúz baılyǵy
Maqsaty: Balalarǵa kúz mezgili týraly túsinik berý. Sóılem qurastyryp aıta bilýge daǵdylandyrý. Kúz baılyǵyna jemister men kókónister, dándi daqyldar jatatynyn bilý, úlkender eńbegin baǵalaýǵa tárbıeleý. Jumbaq, taqpaqtar aıta bilýge úıretý, tilin damytý.
Kórnekilik: Jemister men kókónisterdiń sýretteri, kúz
mezgiliniń sýretteri, atrıbýttar jáne jemister men kókónister, bıdaı, arpa, un, nan.
Ádis – tásili: kórsetý, túsindirý, suraq – jaýap, taqpaq, jumbaq
aıtqyzý.
Sabaq barysy:
Uıymdastyrý
Jylýlyq sheńberi.
- Qane balalar apaılarmen amandasaıyq.
- Sálemetsizder me?
- Endi bárimiz alaqanymyzdy kúnge qaratyp turaıyqshy. Jylýlyqty sezip turmyz, ıá. Kúnniń jylýyn ózimizge tartyp jylyndyq. Endi osy jylylyqty bir - birimizge bereıik.
- Árqashan kún sónbesin!
- Denimiz saý bolsyn!
- Nanymyz kóp bolsyn!
- Endi balalar jyl mezgilin atap aıtaıyq. Qys, kóktem, jaz, kúz
- Ár mezgilde úsh aı bar eken. Biz kúz mezgiliniń aılaryn atap aıtaıyq
- Qyrkúıek, qazan, qarasha.
- Kúz mezgiliniń sýretin kórsetý.
- Balalar mynaý qaı jyl mezgili?
- Kúz!
- Nelikten kúz mezgili dep ataımyz?
- Kún sýytady, aǵashtardyń japyraqtary sarǵaıady, jel soǵady, japyraqtar jerge túsedi, qustar jyly jaqqa ushyp ketedi. Biz de jyly kıimderimizdi kıedi ekenbiz. Kúz mezgilinde astyq pisedi, jemis – kókónister pisedi.
Myna sýrette neni kórip tursyńdar?
- Egis dalasy.
- Egis dalasynda kimder júr?
- Adamdar mashınaǵa astyq tıep jatyr. Mashınaǵa tıelgen astyqty qyrmanǵa tasıdy. Qyrmannan naýbaıhanaǵa bıdaıdy aparyp, unǵa aınaldyrady. Tartylǵan unnan mynandaı nan pisiriledi.
- Nan bizdiń negizgi azyǵymyz, baılyǵymyz. Nannan úlken as joq. Nandy qadirleý kerek.
- Nan týraly taqpaq aıtamyz.
Nan qoqymyn shashpańdar,
Jerde jatsa baspańdar.
Terip alyp qasterlep,
Torǵaılarǵa tastańdar!
- Taǵy da kim jeke taqpaq aıta biledi eken? Qane bárimiz tyńdaıyq!
1-bala. Temirlan Kók maısaly kórikti,
Alqaptaǵy kóp egin.
Bul kúnderi kıipti,
Sary jibek kóılegin.
2-bala. İńkár Kúzim - aý, kúzim - aý,
Mineziń buzyq – aý.
Jańbyryń sirkirep,
Kelgeniń buzyq - aý.
3 bala. Ádemi Japyraqtar jamyrap,
Saıǵa baryp bekindi.
Anasynan ajyrap,
Qalǵan bala sekildi.
4 bala. Dıana Jatyr dala jaltyldap,
Jaz shýaǵyn mol quıdy.
Kún astynda altyn dán,
Terbeledi, tolqıdy.
Sergitý jattyǵýy: Qulpyra bershi keń dalam,
Gúlińdi men tereıin.
Japyraǵyńmen jasyrshy,
Qoınyńa men eneıin.
İİİ. Ǵajaıyp sát.
(Esik taqyldaıdy) Tyńdańdarshy balalar, bizge bireý kelip tur. Kúz mezgili úsh aıymen kelip tur.
- Sálemetsińder me, balalar! Men kúz mezgilimin. Meniń úsh aıym bar. Men senderge kúzgi baılyǵymdy ala keldim. Qane balalar aıtyńdarshy, mynaý ne?
- Alma, almurt, mandarın, júzim – bulardy jemister dep ataımyz.
- Almanyń pishini qandaı? Dóńgelek.
- Almanyń túsi qandaı? Qyzyl, sary.
- Mandarınniń túsi qandaı? sary.
- Mynaý ne?
- Mynaý sábiz, pıaz, qıar, qyzanaq, qyryqqabat, qyzylsha – bulardy kókónister dep ataıdy.
- Sábiz ben qıardyń pishini qandaı?
- Sopaqsha.
- Túsi qandaı?
- Qıar – jasyl, sábiz – sary.
- Kókónister men jemisterde bizge paıdaly dárýmender kóp eken. Osy jemister týraly kim taqpaq, jumbaq aıtady?
1 bala. Aıala Men almamyn, almamyn,
Tańdaıda qalar bar dámim.
2 bala. Dıana Kúzde pisedi,
Domalap túsedi.
(alma)
Dıdaktıkalyq oıyn: «Dáminen tany»
Kesilgen jemisterdi Balalardyń kózin jumǵyzyp tatqyzyp kórsetý. Qandaı jemister ekenin aıtqyzý.
Al balalar kúz mezgiliniń syılyqtaryn alyp rahmetimizdi aıtyp qoshtasaıyq.
Kúz mezgili syılyqtaryn balalarǵa beredi. Qonaqtarǵa da usynady.
You Might Also Like
