InfoHub Logo

Qyzylorda oblysy,
Qarmaqshy aýdanyndaǵy
Ú.K.Tomanov atyndaǵy
№183 orta mekteptiń muǵalimi
Orynbaeva Janar

Sabaqtyń taqyryby: Kúzgi peızajdyń kompozısıasy.
Beıneleý óneri 3 synyp

Sabaqtyń maqsaty: Beıneleý ónerin dáripteı otyryp, balalardyń oılaý qabiletin damytý, ónerdi, tabıǵatty súıýge, ásemdik pen ádemilikke baýlý.
Bilimdilik: Oqýshylardyń peızaj týraly túsinikterin qalyptastyrý.
Tabıǵatta bolatyn ózgeristerdi, olardyń jyl mezgilderin sıpattaıtyn basty erekshelikterin túsindirý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń estetıkalyq talǵamyn, oı qıalyn damytý.
Jyl mezgilderi týraly jalpy túsinik berý barysynda, tabıǵat qubylystarynyń ózgerip otyratynyn túsinýge jaǵdaı týǵyzý. Tanymdyq qasıetterin damytýǵa múmkinshilik jasaý.
Tárbıelik: Uqyptylyqqa baýlı otyryp, tabıǵatty súıe bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq, toppen jumys
Sabaqtyń ádisi: Suraq - jaýap, túsindirý ádisi.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, kúz týraly óleńder, sózjumbaq, «kim shapshań» oıyny.
Tehnıkalyq quraldar: Sýretter, japyraqtar, kileı, sýretshilerdiń sýretteri

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.

Psıhologıalyq daıyndyq.
Qutty qonaq kelipti
Tórimizge enipti,
Amandasý úlkenge,
Tárbıeniń izeti
Al, qanekeı bárimiz
Sálemdeseıik úlkenge.
Sálemetsizder me, apaılar!
Balalar kázir jyldyń qaı mezgili? Qys durys aıtasyńdar. Onda sender qys týraly óleń shýmaqtaryn bilemiz be? Onda tyńdap kórelik.

İ top:
Taǵy da qys tústi de,
Ton jamyldy qyrqalar.
Qaıyń, terek ústine
Qona qaldy ulpa qar.

İİ top:
Qar jaýyp tur sebelep,
Qaltyraǵan baýlarǵa...
Beıne quıttaı kóbelek
Qonyp jatyr taldarǵa.

İİİ top:
Adyrǵa bar, jarǵa bar,
Alypty qar búrkenip.
Qarǵa, qarǵa, qarǵalar
Qar ústinde júr tońyp.

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý
Oqýshylardyń ashyq jáne tuıyq kompozısıaǵa salǵan sýretterin tekserý

İİİ. Úı tapsyrmasyn qorytyndylaý

Suraq qoıý arqyly
İ top: Ashyq kompozısıa degenimiz ne?
İİ top: Tuıyq kompozısıa qalaı bolady?
İİİ top: Kompozısıadaǵy basty nárseler
Tuıyq nemese jabyq kompozısıa degenimiz ne?

İV. Jańa sabaq.
Qyzyǵýshylyǵyn oıatý - Sálemetsińder me, balalar!. Men sendermen júzdeskenime qýanyshtymyn. Búgingi kóńil kúıleriń qalaı?
Óleń joldary arqyly bastaımyn

Bul qaı kezde bolady?
Bulttar tónip,
Jerge shógip,
Dymqyl tuman basady.
Shóp sarǵaıyp,
Óńi taıyp,
Dala sury qashady.
Boı jaza almaı,
Oınaı almaı,
Deneń muzdap, tońady.
Aıtyńdarshy, balalarym.
Bul qaı kezde bolady? (Kúz aıy)
Mine, kúzdiń sońǵy aıy keldi. Taǵy da qolǵa qalam alatyn shaq.
Kúz taqyrybyna arnalǵan óleń shýmaqtaryn bilemiz be? Onda tyńdap kórelik

Kúz taqyrybyna arnalǵan óleńderdi balalar oqıdy.
İ top:
Altyn, sary, qyzyl, kók,
Alýan – alýan japyraq.
Kúzgi baqta kúlimdep,
Kóz tartady atyrap.

İİ top:
Sary altyndaı sary kúz -
Qambadaǵy dánimiz.
Shelek – shelek balymyz,
Aǵyl – tegil aǵymyz.

İİİ top:
Jaıdary kúz, jarqyn kúz,
Aıaýly kúz, altyn kúz.
Dánge toly en dalam
Darıadaı shalqyp júr.

Bizdiń búgingi ótetin jańa sabaǵymyzdyń taqyryby: Kúzgi peızajdyń kompozısıasyn jasaımyz
Muǵalimniń túsindirmesi.
Kompozısıa (latyn sózi - kompositio - qurastyrý, tártipke keltirý) - kórkem shyǵarmanyń qurylysy. Kórkem áńgime ne poema, ne roman, qaısysyn oqysaq ta, ár alýan sújetke qurylady. Sújet degenimiz - shyǵarmadaǵy adamdardyń bir - birimen baılanysy, qarym - qatysy, kúres - tartystary - shyǵarmadaǵy oqıǵanyń damýy...

«Kúzgi kompozısıa»
Peızaj - fransýz sózi, tabıǵatty beıneleý. Peızaj derbes janr retinde Qytaıda, Japonıada jáne basqa shyǵys elderinde, sondaı - aq Eýropada damyǵan. Peızaj óneri ár alýan. Keıbir peızajdar tabıǵattyń ómirde bar naqty kórinisin beınelese, endi bireýleri sýretshiniń qıalynan týady. Ondaı shyǵarmalardyń bárinde de sýretshiler tabıǵattyń minez - qulqyn aınytpaı berýge tyrysady.

Kúzgi kórinis
Ushty taldan japyraq
Sary kóbelek sekildi.
Aspanda jaı shatyrlap,
Tamshy jerde sekirdi.
Baryn berip halyqqa,
Jumystan soń qaljyrap,
Dala uqsaıdy alysqa,
Damyl alǵan maýjyrap

Qazaqtyń kórnekti aqyny Muzafar Álimbaev 1923 jyly 29 qazanda Pavlodar oblysy Sharbaqty aýdany Maraldy aýylynda dúnıege kelgen. Muzafar Álimbaev - qazirgi Ál - Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń túlegi (1965), QazKSR - niń eńbek sińirgen mádenıet qaıratkeri (1978), Qazaqstannyń halyq jazýshysy (1994), Jambyl atyndaǵy Halyqaralyq syılyqtyń ıegeri (1996).

Qyzylorda oblysy,
Qarmaqshy aýdanyndaǵy
Ú.K.Tomanov atyndaǵy
№183 orta mekteptiń muǵalimi
Orynbaeva Janar

Tolyq nusqasyn júkteý