InfoHub Logo

Ǵalamtor arqyly kásip pen BAQ-ta jańasha baǵyt alyp, qylmys túrleriniń jańa múmkindikteri men yntalylyqqa qol jetkizip otyr. Kıber qylmysynyń tikeleı qarqyndylyǵynyń nátıjesinde ekonomıkanyń kólemdi qarjy shyǵyndaryn kórýdemiz.

Úndi aqparatty tehnologtary jáne onlaın Galder jáne Djaıshankar qaýipsizdiginiń zertteýshileri, «Kıber Qylmystyń»  aqparattyq tehnologıalar jáne telekomýnıkasıalyq júıelerin qoldanýy ádeıi qaýipti aktilerge sebep bolýyn anyqtap otyr. Ǵalamtor jalpyǵa ortaq qol jetimdi bola bastaǵandyqtan, kıber qylmys jer shary boıynsha barlyq elderde qarqyndap keledi. Ýaqyt óte kele olardyń jarnasy buryn sondy bolmaǵan qarqynǵa ósti, sonyń zardabynan  kásiporyndar men jeke basty azamattar quny eleýli qarajatqa shyǵyndaldy. Jaqynda Ponemon ınstıtýty júrgizgen zertteýinde, kıber qylmystan joǵaltqan ortasha aqsha somassyna qatysty, jeke dara ár elderdiń tizimi jınaldy.

Zertteý 2015 jyly tamyzda ótken bolatyn jáne ár eldegi jetekshi kompanıalardyń kıber qylmystyń shabýylynan ortasha eseppen, qanshalyqty kóp aqsha joǵaltqandaryn kórsetti. Zertteý nátıjeleri jan túrshigerlikteı jáne kıber qylmystan, jeke derekterdi buzýshylyqtan qarjy shyǵyndaryna qatysty osal tustaryn azaıtý sharalary kásip úshin mańyzdy ekeniń baıqatty.

Bıznestegi  quny
Basqa elderge qaraǵanda Amerıka Qurama Shtattarynyń jetekshi kásiporyndary  Ponemon ınstıtýty júrgizgen zertteýinen alynǵan statısıka boıynsha ortasha eseppen kıber qylmystan eń kóp aqsha joǵaltqan. Zertteý nátıjesi Amerıka Qurama Shtattarynyń jetekshi kásiporyndary ortasha eseppen  kıber qylmystyń shabýylynan $15.42 mıllıon AQSH dollaryn joǵaltqanyn kórsetip otyr. Arada az ýaqyt salyp Germanıanyń jetekshi kásiporyndary ortasha eseppen  kıber qylmystyń shabýylynan $7.5 mıllıon AQSH dollaryn joǵaltqanyń baıqap otyrmyz. Sonymen qatar zertteý nátıjesi, Japonıa, Ulybrıtanıa jáne Brazılıa sıaqty elderdiń jetekshi kásiporyndary ortasha eseppen  kıber qylmystyń shabýylynan tıisinshe $6.81 mıllıon, $6.32 mıllıon jáne  $3.8 mıllıon AQSH dollaryn joǵaltqanyń atap ótti. Bastapqy jetilikti támámdaıtyń Avstralıa men Reseıdiń kásiporyndary shamamen $3.47 mıllıon jáne $2.37 mıllıon joǵaltqan eken.

Kásipqoılar kıber qaýipsizdikke tóngen apatqa núkte qoıa ala ma?
Kıber qylmys ýaqyt óte keń etek alyp, álem boıynsha kásipke alańdatýshylyq týǵyzýda. Bul máseleni taldaý bastamasy retinde, Ponemon ınstıtýty bergen nátıjeler shyn máninde jan túrshigerlik. Anyǵyn aıtqanda, zertteýdin aqpary boıynsha AQSH, Germanıa, Reseı, Ulybrıtanıa sekildi elderdiń jetekshi kásiporyndarynyń osyndaı qylmystan mıllıondaǵan dollarlar joǵaltqany aıqyn.
Sol sebepten, biz kıber qylmyskerlerdiń kemistigin júzege asyryp, osal tustaryn paıdalaný arqyly, kıberqylmyspen kúresýge jáne bıznesti qamtamasyz etý maqsatynda jańadan tehnologıalardy engizýimiz qajet. Kóp aqsha joǵaltqandyqtan, kıber qylmysqa qarsy sharalar qabyldaýǵa jáne onyń qarjylyq saldaryn jeńildetý  úshin kompanıalarǵa qýatty AT(Aqparattyq Tehnologıalar) jáne qaýipsizdik bólimsheleri qajet. Sonymen qatar, kóptegen ulttyq úkimetter kıber qylmyskerlerge qarsy zańdy júıeler quryp,  barynsha kúsh-jigerlerin jumyldyrýda.

Kıber qylmystyń  bir mıllıon AQSH  dollaryna shaqqandaǵy ortasha shyǵyndary

Oryn	El	AQSH dollary (mıllıon)
1	AQSH	15.42
2	Germanıa	7.50
3	Japonıa	6.81
4	Anglıa	6.32
5	Brazılıa	3.85
6	Avstralıa	3.47
7	Reseı	2.37

 

---