InfoHub Logo

HHİ ǵasyr adamzat balasynyń oı-órisiniń erekshe ósip, órkendep jetilgen ǵasyry bolyp otyr. Úıińizde kompúter bolsa, ol ǵalamtorǵa qosylsa, búginde kez - kelgen memlekettegi tanysymyzben ınternet arqyly habarlasa beretindeı jaǵdaıǵa jettik. Ózińizge kerek málimetti ǵalamtor arqyly jyldam taýyp alyp, keregińizge jarata beresiz. Kompúterdi paıdalanýdyń eń alǵashqy sebebi, jumys ónimdiligin arttyrý bolyp tabylady. Esep - qısap jasaý, málimetterdi óńdeý, qujattardy qaǵazǵa basyp shyǵarý isterine paıdalansańyz, siz bir saǵatta kóptegen jumys jasaı alasyz. Mysaly, mashınkada mátin basatyn eń sheber adam mınýtyna 60 - 80 sóz, 6 - 8 jol bassa, kompúter 120 jol basady, demek, 1 kompúter 200 adamdy almastyrady eken. Mysal keltiretin bolsaq: ár pánnen jazylatyn referattardyń kórneki ári taza, ádemi jazylýyn muǵalimder talap etedi. Qolmen, ıaǵnı, jaı sıamen jáne kompúterde terilgen jumystardy salystyraıyqshy. Ekeýiniń aıyrmashylyǵy jer men kókteı. Osy jazylǵan referattyń birneshe kóshirmesi kerek deıik. Ony ashyp prıntermen kóshirmesin jasaǵan álde qaıda az ýaqyt jumsalady. «Kompúter – ýaqyt talaby» biz ýaqytymyzdy utymdy paıdalanamyz. Qazirgi kezde órkenıetke ózin jaqynmyn dep sanaıtyn kez - kelgen qoǵam múshesi eń áýeli shet tilin nemese kompúter úırenýge talpynady. Nelikten? Óıtkeni shet tili men kompúterdiń tetigin tapsańyz, kóptegen tirlikterińiz ońaılasty deı berińiz, ǵalamtorǵa shyǵasyz, materıal jınaısyz, bos ýaqytyńyzdy ótkizesiz, oıyn oınaısyz degendeı…Qazir jańa zaman biz bárimiz kompúterdi tolyqtaı bilýmiz tıis. Kompúter bizge zıan dep jatamyz, onymen jumys istep qoldana bilseń esh zıandyǵy joq. Sózimdi qorytyndylap kelip jańa ınformasıalyq tehnologıa qarqyndy damý ústinde - osyǵan baılanysty kompúterde erkin jumys isteý, odan ınformasıany ala bilý, ony óńdeý jáne kúndelikti iste paıdalaný damýdyń qajetti sharty bolyp tabylady. Kompúterdiń aldynda úzdiksiz jumys isteý, qan qysymyn kóteredi. Mıopıa ıaǵnı, kóz janarynyń alystan nemese jaqynnan kórý qabileti nasharlaıdy. Qulaqtyń estý qabiletin tómendetedi, balanyń uıqysy buzylyp, asqa tábeti bolmaıdy. Al uıqysy qanbaǵan balanyń zeıini tómendeıdi. Sonymen qatar, omyrtqaǵa kóp kúsh túsetindikten, (skolıoz omyrtqa býynynyń qısaıýy) omyrtqa aýyrýyna shaldyǵýy múmkin. Elektrlengen sáýleler saýsaq ushtaryna áser etip, qoldyń býyndaryna zaqym keltiredi. Sonymen kompúterdiń adam aǵzasyna zalalyn tıgizetin faktorlary mynandaı: Kózdiń kórý qabiletin tómendetedi; Omyrtqalardyń qısaıýyna ákeledi; Júıkege salmaq túsiredi; Sharshaǵyshtyq, álsizdik basady. Buǵan qosa jáne jaǵymsyzdyqtary bala kúngi qumarpazdyqtar sekildi erkinen tys kompúterge táýeldi bolyp "baılanady". Minezi kúrt ózgeredi, aınalasyna nemquraıly qaraýdy ádetke aınaldyrady. Basqa oıyndarǵa, aqyl - oıdy damytatyn qyzyqty taqyryptarǵa talpynysy bolmaıdy. Balanyń kóńil - kúıine de áser etedi, ıaǵnı kóńildi, sergek júrgennen góri kóbinese ashýly, kúsh kórsetýge beıim turady. Sonymen birge balada tek ózine ǵana málim "jabyq álem" qalyptasady.

Baqytjan Nazym
Batys Qazaqstan oblysy Kaztalov aýdany
Alma Orazbaeva atyndaǵy orta jalpy bilim beretin mektebiniń 8 synyp oqýshysy
Jetekshisi: Haırýshev Nurlan Ádilbekuly

---