InfoHub Logo

1876 jyly men sýdıalyq orynda turǵanymda, eki eptesh adam bir-birimen urysyp aryzǵa keldi. Bireýi mesher, bireýi qazaq — ekeýi de isker, qazaqtarǵa jer úı, aǵash úı istep, kóp mal taýyp júrýshi edi. Urystarynyń sebebi, mesher aıtypty:

— Qystyń kúni tońarmyz, ózimizge bir jer úı salyp alalyq.

Qazaq aıtypty:

— Joq kıiz qos istep alalyq, qysymyzǵa da, jazymyzǵa da bul qolaıly. Bireý jumysqa shaqyrsa, qosymyzdy qys bolsyn, jaz bolsyn artyp júre berermiz.

Mesher aıtypty:

— Oı, kıiz úıiń qursyn, ne kúndiz, ne túnde bir jylynbaı, búrisip otyrǵanyń.

Qazaq aıtypty:

— Seniń aǵash úıiń qursyn, kóshseń artýyńa kónbeıtin.

Sonymen, bireýi kıiz úıdi, bireýi aǵash úıdi maqtap talasyp otyryp, birin-biri sógip, aqyrynda qaısymyzdyń sózimiz durystyǵyn sýdıaǵa synatamyz dep maǵan kelisipti. Ekeýi de ózime belgili aqkóńil, beınetqor adamdar edi.

İstiń sebebin bilgen soń, suradym:

— Aıyna ekeýiń qansha mal tabasyń?

Olar aıtty:

— Ekeýmiz 40-50 teńge tabamyz.

— Qos pen jer úıdiń baǵasy ne bolady?

Olar aıtty:

— Ekeýmizge kishkentaı ǵana qos, kishkentaı jer úı bolsa bolady, jumysyn ózimiz isteımiz, otyzdaı teńgemen istep bolar edi desti.

— Buryn qaıda turyp júrýshi edińiz?

— El jaılaýǵa ketkende bireýdiń kıiz úıin jaldap, jazyna 10-15 teńge berýshi edik. Qys bolsa kez kelgen úıde jatyp turýshy edik. Ne bolmasa bir úıdi menshiktep jatsaq, oǵan da aqy berýshi edik.

Sonan soń aıttym:

— Ekeýińniń de sózderińiz durys. Kıiz úı kóship-qonyp júrýge qystaýdan bir qystaýǵa kóship, sonda alyp júrýge kıiz qos qolaıly, jáne jaz qosta qoný túgil, aýasy da aǵash úıden jaqsyraq bolady. Sonyń úshin sen qazaq bir shaǵyn qos istep al. Qys qazaq úı saldyrmaıdy, ol ýaqytta sizder ártúrli ýaq jumys isteısiz, kóbisinshe úıde otyryp. Kúni boıy dalada júrgen jumys adamyna, túnde bir mezgil jyly jer de kerek, durystap dem alyp, jáne jumysqa renjimeı daıar bolýǵa. Sonyń úshin, sen mesher, bir jer úı istep al. Sonymen jaz qosty alyp júrip sonda turasyz, qys jer úıde turarsyz, jáne jyl saıyn bireýdiń úıin jaldap júrgen aqshańyzǵa neshe jyldyq qos pen úı istep alsańyz, aqyryńda bul paıdaly bolar dedim.

Ekeýi de tóre maǵan tıdi dep shyǵyp bara jatqanda, jáne shaqyrdym:

— Ekeýiń jer úıdi birigip isteısinder me, joq bólek isteısinder me?—dep suradym.

Qazaq aıtgy:

— Úıin mesher ózi isteı bersin, men qos taýyp alamyn.

Sonda jáne tórelik aıttym:

— Sen, mesher, jaz bolsa mynaý qazaqtyń salǵan qosynda birge turarsyń, sonyń úshin qostyń jarty pulyn sen tóle, sen, qazaq, qys bolsa, mynaý mesherdiń jyly zemlenkesinde birge turarsyń, sonyń úshin zemlenkeni sen de birge iste.

Ekeýi de meniki durysqa shyqty dep, quldyq urysyp, shyǵyp ketisti.

---