Lırıkalyq shyǵarmalardy ádebı - teorıalyq uǵymdarmen baılanystyra oqytý
OQO, Sozaq aýdany,
«Sholaqqorǵan» jalpy orta mektebiniń muǵalimi
Ótepov Talǵat
Lırıkalyq shyǵarmalardy ádebı - teorıalyq uǵymdarmen baılanystyra oqytý
Mekteptegi ádebıet teorıasynan beriletin bilim kórkem shyǵarma tabıǵatyn tanýdyń quraly bolyp esepteledi. Ol kórkem shyǵarmamen tyǵyz baılanysta, oqyp úırenýde qalyptasady. Oqýshylardyń ádebı – teorıalyq bilimderin kórkem ádebıet álemin túsine bilý, taldaı bilýde praktıkada paıdalanýǵa mashyqtandyrý - ony oqytýdyń basty mindetteriniń biri.
Ádebıet tekteriniń ishinde basqa janrlarǵa qaraǵanda lırıkany oqytý kúrdelirek bolady. Lırıkanyń ózindik qasıetterin túsiný úshin, balanyń da aqynjandy júregi, názik sezimi, ushqyr oıy bolýy kerek.
Lırıkalyq shyǵarmalardy oqytpas buryn «lırıka» sóziniń shyǵý tórkinine toqtalyp ótken oryndy. Lırıka - grektiń lyra sózinen alynǵan.
Ejelgi grekter únine qosylyp án salǵan mýzyka aspaby osylaı atalǵan. Lırıka - ádebıettiń Arıstotel zamanynan beri kele jatqan dástúrli úsh teginiń biri, shyndyqty adamnyń ishki kóńil kúıine bólep, oıy men sezimine astastyra sýretteıtin tereń psıhologıalyq shyǵarmalardyń biri.
Lırıkalyq shyǵarmaǵa aqynnyń ishki dúnıesiniń syrtqy sebeptermen, jalpy aqıqat shyndyqtyń áserimen asa qatty tolqynýy, avtordyń óz basynyń alýan - alýan názik túısikteri, kúıinish - súıinishi tán bolyp keledi. Epıkalyq shyǵarmalar sújetke qurylsa, lırıkada oqıǵadan góri otty sezim basymdaý.
Lırıkany árkim ózinshe uǵyp, ońasha tushynbasa, ony ejiktep túsindirip jatý aǵat. Óleńge qara sózben komentarı berý kelispeıdi.
Lırıkanyń qunyn arttyryp turǵan sózdegi obrazdylyq. Obrazdylyq - sózdegi sýret. Til baılyǵynyń qaınar kózderi kóp. Lırıkalyq shyǵarmalardy oqytqanda ádebı tilge ústeme maǵyna berip, onyń kórkine kórik qosatyn, sol arqyly shyǵarmanyń mazmunyn qunarlandyryp, pishinin ajarlandyratyn kórkemdeý quraldaryna erekshe toqtalyp ótý qajet.
Til baılyǵynyń kórkemdeý quraldary: polısemıa, sınonımıa, omonım, antonım, arhaızm, neologızm, ıdıoma, epıtet, teńeý, alıterasıa, asonans. Bunyń barlyǵy ádebı tildi ajarlaý bolsa, qubyltýdyń da (troptar) túrleri kóp. Olar: metafora, keıipteý, alegorıa, sımvol, metonımıa, sınekdoha, ıronıa, gıperbola, lıtota. Al aıshyqtaýdyń túrleri (fıgýra): arnaý, qaıtalaý, rıtorıkalyq aıshyq, antıteza, gradasıa, ınversıa, elıpsıs, paralelızm.
«Sholaqqorǵan» jalpy orta mektebiniń muǵalimi
Ótepov Talǵat
Lırıkalyq shyǵarmalardy ádebı - teorıalyq uǵymdarmen baılanystyra oqytý
Mekteptegi ádebıet teorıasynan beriletin bilim kórkem shyǵarma tabıǵatyn tanýdyń quraly bolyp esepteledi. Ol kórkem shyǵarmamen tyǵyz baılanysta, oqyp úırenýde qalyptasady. Oqýshylardyń ádebı – teorıalyq bilimderin kórkem ádebıet álemin túsine bilý, taldaı bilýde praktıkada paıdalanýǵa mashyqtandyrý - ony oqytýdyń basty mindetteriniń biri.
Ádebıet tekteriniń ishinde basqa janrlarǵa qaraǵanda lırıkany oqytý kúrdelirek bolady. Lırıkanyń ózindik qasıetterin túsiný úshin, balanyń da aqynjandy júregi, názik sezimi, ushqyr oıy bolýy kerek.
Lırıkalyq shyǵarmalardy oqytpas buryn «lırıka» sóziniń shyǵý tórkinine toqtalyp ótken oryndy. Lırıka - grektiń lyra sózinen alynǵan.
Ejelgi grekter únine qosylyp án salǵan mýzyka aspaby osylaı atalǵan. Lırıka - ádebıettiń Arıstotel zamanynan beri kele jatqan dástúrli úsh teginiń biri, shyndyqty adamnyń ishki kóńil kúıine bólep, oıy men sezimine astastyra sýretteıtin tereń psıhologıalyq shyǵarmalardyń biri.
Lırıkalyq shyǵarmaǵa aqynnyń ishki dúnıesiniń syrtqy sebeptermen, jalpy aqıqat shyndyqtyń áserimen asa qatty tolqynýy, avtordyń óz basynyń alýan - alýan názik túısikteri, kúıinish - súıinishi tán bolyp keledi. Epıkalyq shyǵarmalar sújetke qurylsa, lırıkada oqıǵadan góri otty sezim basymdaý.
Lırıkany árkim ózinshe uǵyp, ońasha tushynbasa, ony ejiktep túsindirip jatý aǵat. Óleńge qara sózben komentarı berý kelispeıdi.
Lırıkanyń qunyn arttyryp turǵan sózdegi obrazdylyq. Obrazdylyq - sózdegi sýret. Til baılyǵynyń qaınar kózderi kóp. Lırıkalyq shyǵarmalardy oqytqanda ádebı tilge ústeme maǵyna berip, onyń kórkine kórik qosatyn, sol arqyly shyǵarmanyń mazmunyn qunarlandyryp, pishinin ajarlandyratyn kórkemdeý quraldaryna erekshe toqtalyp ótý qajet.
Til baılyǵynyń kórkemdeý quraldary: polısemıa, sınonımıa, omonım, antonım, arhaızm, neologızm, ıdıoma, epıtet, teńeý, alıterasıa, asonans. Bunyń barlyǵy ádebı tildi ajarlaý bolsa, qubyltýdyń da (troptar) túrleri kóp. Olar: metafora, keıipteý, alegorıa, sımvol, metonımıa, sınekdoha, ıronıa, gıperbola, lıtota. Al aıshyqtaýdyń túrleri (fıgýra): arnaý, qaıtalaý, rıtorıkalyq aıshyq, antıteza, gradasıa, ınversıa, elıpsıs, paralelızm.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
