M. Raveldiń shyǵarmashylyǵy
Sabaqtyń taqyryby: «M. Raveldiń shyǵarmashylyǵy»
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdiligi: «ımpressıonızm» aǵymynyń erekshelikterine jáne ımpressıonızm kórkem sýretpen mýzykada erekshelikterin qarastyrý, M. Raveldiń shyǵarmashylyǵyn ımpressıonızm aǵymynda qarastyrý.
á) tárbıeliligi: Eýropa kompozıtorlarynyń shyǵarmashylyǵy arqyly mýzykaǵa baýlý, ımpressıonızm aǵymyna qyzyǵýshylyq arttyrý.
b) damytýshylyǵy: oqýshylardyń sózdik qoryn baıytý, analıtıkalyq qabiletterin jáne qısyndy oılaýdy damytý.
Sabaqtyń túri: dástúrli emes
Sabaqtyń tıpi: bilimdi bekitý
Sabaqtyń ádisi:
1. STO – «Mıǵa shabýyl».
2. «Boljaý», «Toptastyrý» strategıalary.
3. Dástúrli túsindirý ádisi.
4. Beıne materıal.
5. «Aýystyrmaq» oıyny.
6. Vıktorına.
Pánaralyq baılanys: ádebıet, mýzyka teorıasy, shetel tarıhy, beıneleý óneri, orys tili.
Kórnekilik quraldar: beıne materıal, mýltımedıalyq prezentasıa, notalyq taqta, noýtbýk, mýltımedıa proektor.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
2. Úı tapsyrmasyn tekserý.
2. 2 Ótken taqyrypty bekitý barysynda: STO – «Mıǵa shabýyl», Impressıonızm aǵymyna «Boljaý», «Toptastyrý» strategıalaryn keltirý.
3. Jańa bilim habarlaý.
3. 3 M. Raveldiń ómir joly men shyǵarmashylyǵyna sholý. STO – «Kınostýdıa» beıne materıal kórsetý.
4. Jańa bilimdi bekitý.
4. 4 M. Raveldiń shyǵarmashylyǵy jóninde túsinik alý.
«Aýystyrmaq» oıynyn júrgizý. Mýzykalyq vıktorına – qoıylǵan úzindilerdi jyldam anyqtaý.
5. Baǵalaý.
5. 5 Oqýshylardyń sabaq barysyndaǵy jeke jáne toptyq jumystaryn tekserý jáne baǵalaý.
6. Úı tapsyrmasy.
7. Refleksıa.
Sabaq barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi. Oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdaryp, daıyndyǵyn anyqtaý, tizim boıynsha túgendeý.
2. Uı jumysyn tekserý. Ótken taqyrypty bekitý barysynda: STO – «Mıǵa shabýyl», «Boljaý», «Toptastyrý» strategıasy.
F. Shopenniń Noktúrn №4 (F - dur). Or. 15/1 shyǵarmasyn tyńdaý.
U: - Búgin sabaǵymyzdy qaı kompozıtordyń shyǵarmasymen ashtyq? Bul kompozıtor qaı ǵasyrda jáne qaı aǵymda ómir súrdi?
O: - Frederık Shopen.
U: - Osy F. Shopenniń esimi qaı qalalarmen baılanysty?
O: - Ol Polshada týylǵanymen, ómiriniń ekinshi jarty jyldyǵy Fransıada ótti jáne sonda ómirden ozdy.
U: - Ia, sol Fransıa eline men sizdermen búgin nazar aýdarýyńyzdy suraımyn. Sabaq barysynda biz XIX ǵ sońyna aýysaıyq jáne de biz biletindeı bul Fransıa álemge kóptegen mádenıet qaıratkerlerin, sonymen qatar, óziniń erekshe óneriniń áserin ashty. (slaıd №1).
Fransıa elinen shyqqan qaı kompozıtorlardy tanımyz?
O: - Sharl Gýno, Jorj Bıze, Gektor Berlıoz, Frıderık Shopen.
U: - Barlyq sýretshiler XIX ǵ deıin jáne XIX ǵ birinshi jarty jyldyǵynda, ár túrli mektepterdiń túlekteri bolǵanymen, báriniń bir ortaq erekshelikteri bar edi; olar óz súretterin sheberhananyń ishinen shyqpaı, beıtarapty jaryqta, sur - qońyr tústi keńinen qoldanatyn edi. (slaıd 2 - 7).
U: - 60 - shy jyldary ǵylymı joldarynyń arqasynda, fotoaparat, syqpaly maıly boıaýlar shyǵaryla bastady. Osynyń arqasynda jas sýretshilerdiń (Klod Mone, Vınsent Van Gog, Pablo Pıkasso, Edýard Mane jáne basqalary) jańa toby paıda boldy. Olar sheberhananyń ishinde emes, plenerde, ıaǵnı ashyq aýada jumys jasaýdy uıǵardy. Plenerızm sýretshilerdiń negizgi estetıkasy bop sanaldy, olarǵa jaryq pen aýa qyzyǵýshylyq tanytty. (slaıd 8).
1874 j sýretshiler ózderiniń alǵashqy toptyq kórmede, olardyń mundaı salǵan sýretteri basqalarǵa ersiz jat bop kórindi. Ásirese, munda Klod Moneniń «Áser. Kúnniń shyǵýy» atty sýretine qarap, al «Áser» fransýz sózinen aýdarǵanda «impression» degen maǵynadan, synshy Lýı Lerýa ázildep solaı ataǵanymen, muny sýretshilerdiń ózderi shyn túrde qabyldady.
Al, endi balalar aldarynda turǵan qaǵazǵa qarasaq eki jolǵa bólingenin kóremiz. Bireýinde «K», ekinshisinde «I» jazylǵan baıqadyńdar. Qazir slaıdpen men sýretterdi kórsetemin, al sender qaı aǵymynyń sýreti ekenin anyqtap «I» nemese «K» jazyp otyryńyzdar. Sońynda barlyǵymyz tekseremiz birge. (slaıd 9 - 12).
Impressıonızm Klasıkalyq
1. I 2. K
3. I 4. K
6. I 5. K
7. I 8. K
U: - Mynda qarap otyryp ımressıonıst – sýretshilerdiń, klasık sýretshilerden sýret salý mánerin qatty aırylysatynyn baıqaýǵa bolady. Sýretshiler qalaı adamdardy, zat, buıymdardy beıneleıdi?
O: - Buldyrlaǵan, anyq pishinsiz.
U: - Osyndaı jańa baǵyt, alǵashynda kórkem sýrette paıda bolyp, keıin poezıaǵa jáne mýzykaǵa áserin tıgizdi. Mýzykalyq ımpressıonızm tolyǵymen K. Debússı men M. Raveldiń shyǵarmashylyǵynda iske asyryldy. (slaıd 13 - 14).
Olardyń da alǵashqy shyǵarmashylyq tájrıbelerine Parıj konservatorıasy, óner Akademıasy qarsy shyqqan. Debússı men Raveldiń shyǵarmashylyq joldary izdenisterge toly, jańa taqyryptarmen sújet taýyp, mýzykalyq janr men mýzykalyq tásildermen toldy. Mýzykalyq ımpressıonızm ulttyq dástúrli fransýz ónerdiń negizinde qalandy. Ádebı men kórkem sýret, baǵdarlamaly aspaptyq mýzyka jáne kóne mádenıetke qyzyǵýshylyq tanytyp, mýzykalyq ımpressıonızm olarmen tyǵyz baılanysta edi. Sonymen, qatar mýzykalyq ımpressıonızmdi qalaǵan jáne daıyndaǵan qazirgi zamanǵy fransýz poezıasy edi (ásirese, ımpressıonısterge aqyn Pol Verlen jaqyn edi). Egerde poezıanyń áseri Debússı men Raveldiń alǵashqy shyǵarmalarynda baıqasaq, al kórkem sýret ımpressıonızmniń áseri Debússıdiń shyǵarmalarynda keń oryn aldy.
Rıtmıkalyq ımprovızasıa
U: - Qazir biz bir birlep turyp, birinshi Saýle menimen slaıdtaǵy rıtmge qarap birge júreıik. Biz ekeýimiz demalys ornynda kele jatyrmyz, ıaǵnı saıabaqta (shırektik yrǵaqpen kele jatyrmyz). (slaıd 15).
Al endi men Altynaımen saıabaqta kele jatyrmyn. Altynaı yrǵaq qandaı?
O: - Segizdik.
U: - Elestetemiz usaq jambyr jaýyp jatyrǵanyn.
Endi men Elmıramen kele jatyrmyn, bizdiń yrǵaǵymyz qandaı?
O: - On altylyq.
U: - Sebebi biz qatty jaýǵan jańbyrdan qashyp bara jatyrmyz.
Al, endi aıtyńdarshy qandaı áser aldyńdar bul serýennen? Sender baıqadyńdar ma, bizdiń júrgen qadamdaryńyz, mýzyka sıaqty dybystalady. Sondyqtanda mýzykalyq ımpressıonızmde – kóńil kúıdiń kórsetýi eń mańyzdy edi. Oǵan qıal, kóne óleń, tembrlik jáne garmonıalyq boıaýlar tárizdi. Sonymen qatar, yrǵaqtyń aýysyp otyrýy da mańyzdy edi. Óz shyǵarmalarynyń shyǵýyna kórgen tabıǵat sýretteri mýzyka tilimen adamnyń ishki jan dúnıesin oıatady. «Mýzyka - tabıǵatqa eń jaqyn óner, tek mýzykanttar tún men kúnniń, jer men aspannyń poezıasyn sezip, atmosferany jańǵyrtyp onyń yrǵaqtyq tynysyn kórsete alady» - dep Debússı aıtqan eken. Osyndaı kórkem sýrettiń áseri kompozıtor Debússıge qatty ótkendikten, beıneleý ónerimen ol óz shyǵarmalaryn baılanystyrǵan. Mysaly: «Estampy», «Eskızy», «Ostrova radostı», «Razgovor vetra s morem» jáne t. b.
3. Jańa bilim habarlaý.
3. 1 STO - «Kınostýdıa». M. Raveldiń ómir joly men shyǵarmashylyǵyn oqýshylarǵa beıne materıaldy mýltımedıa proektory arqyly kórsetý.
U: - Jozef Morıs Ravel (1875 - 1937jj) fransýz kompozıtory – ımpressıonıst, dırıjer, XXǵ reformatordyń biri. Debússı sıaqty, Ravel – ımpressıonızm aǵymynyń ókili, biraq Debússıǵa qaraǵanda onyń klasıkalyq stılge umtylǵanyn baıqaýǵa bolady (Gaıdnniń stılindegi menýet, Mosarttyń rýhyndaǵy atty fortepıanolyq konsert, Borodın stılinde jazylǵan «Kýperenniń kúmbezinde» atty shyǵarmasy («Grobnısa Kýperena»)). Onyń shyǵarmashylyǵynyń sıpattary – fólklor negizine álsin-álsin kóńil bólýi, ásirese Ispanıa mýzykasyna, sonymen qatar, shyǵarmalarynda formalarynyń aıaqtalýy, bı yrǵaǵynyń tartylysy bar ekenin baıqaýǵa bolady.
U: - Qazir kórgen beınerolıkte sheshesi týraly sóz aıtylǵanyn baıqadyq. Bask – degenimiz vasco («bask») latyn sózinen shyqty. Vasco (kópshiliktiń sany - Vascones) vaskonov eski halqynyń Rımge deıin jáne rımdik kezde basktiń ıspandyq elinde turǵan ataýy. Ákesi fransýz, ınjener ózi mýzyka jáne ádebıetti súıetin, Raveldi 7 jasynan mýzykaǵa baýlaǵan. 12 jasynda fortepıano aspabynda sheber oınaıtyn. 1889j ol Parıj konservatorıasyna túsedi. Fortepıanodan ustazy Sharl Berıo – iri fransýz pıanıs, Raveldi Ispanıanyń mýzykalyq fólkloryna qyzyǵýshylyǵyn týǵyzǵan. Onyń shyǵarmashylyǵy ımpressıonızmniń damyǵan kezde bastaldy, keıin 1 - shi dúnıejúzilik soǵys bastalyp, ımpressıonızm aǵymy ózin - ózi taýysty, jańa kórkem aǵystarǵa oryn berdi. Soǵys Raveldiń shyǵarmashylyq jolyn eki kezeńge bóldi.
I – kezeń: 1895 – 1917 jj («Eski menýet», birinshi jarıalanǵan shyǵarmasy bop tabyldy).
II – kezeń: 1917 – 1932 jj («Don Kıhottyń 3 áni», sazgerdiń sońǵy týyndysy).
U: - Veber, Shopen, Lıstiń mýzykalaryna áýes bolǵan kompozıtor, keıin Erık Satı men Emmanýel Shabrıeniń mýzykasyna qyzyǵýshylyq tanytty. 1897 j Ravel Gabrıeldiń kompozısıasynyń klassyna qabyldandy, al kontrapýnktpen Andre Jedaljemen shuǵyldandy. Fora Raveldiń darynynyń syrshyl jaǵynyń ashylýyna túrtki boldy, ony jumysqa úlken janrlarmen yntalandyrdy. Ol óziniń oqýshysyn kórkem salondarǵa de San - Marso kirgizdi jáne de Polınák ózi mártebeli qonaq bolǵan jerde, Raveldiń shyǵarmalaryn oryndaýǵa konserttik uıymdarda usyndy. 1900 j Ravel «Apashı» atty jas kórkem zıalylardyń jańa bilimdi úıirmesine kiredi. Apash – tipti qanǵybas, qaraqshy, zańmen juǵyspaıtyn adam. Aıqyn, tap osy sózdiń sońǵy maǵynasy arada kóriniste óziniń uranyna qatyp qalǵan estetıkalyq kanondardyń kúresken úıirme edi. Úıirmege sazger (F. Shmıtt, A. Kaplda, M. Deláj, keshirek – M. de Falá jáne I. Stravınskıı), pıanıser, mýzykalyq synshylar kirdi. Úıirmeniń jınalystarynda mýzykalyq premera, kórkem ómirdiń jańalyqtary taldanatyn.
U: - Raveldiń I – kezeńde shyqqan shyǵarmalary:
- Fortepıanolyq shyǵarmalar: «Pavana na smert ınfanty», «Igra vody», Sonatına, sıklder «Otrajenıa», «Nochnoı Gaspar», «Moıa matýshka Gýsyná».
- Vokaldyq sıklder: «Sheherezada», «Estetstvennye ıstorıı», aqyn – sımvolıserdiń sózine jazylǵan romanstary men poemalary.
- opera «Ispanskıı chas».
- balet «Dafnıs ı Hloıa».
- «Ispanskaıa rapsodıa».
U: - Osy týyndylarda tabıǵat, halyq turmysynyń sýretteri, ózine jaqyn Ispanıa beıneleri eńdi. Sazger bıge, ertegige, kóne motıvterge kóńil aýdarady. Raveldiń áýenderi kirispe tonnan qashyqtaıdy («pavany» taqyryby), onda jıi sekýnda - kvartalyq, pentatondyq aınalystar kezdesedi, yrǵaqtar óte belsendi, polırıtmıkalyq áreket, aksenttik jyljýlary, kúrdeli ólshemdi minezderge toly. Sonymen qatar, arhaıkalyq, ıspan mýzyka ladtaryn keńinen paıdalanylady.
U: - 1 - shi dúnıejúzilik soǵysy Raveldi tereń qyljytady. Azattyqqa jaýyngerlik qyzmetke ol erkin kirgenimen, keıin aýyr jaraqattan keıin 1917 bosatylady. Ol óziniń sońǵy fortepıano sıklin – «Kýperenniń kúmbezi» atty súıtasyn tek Kýperenge emes XVIII ǵ «barlyq Fransýz mýzykasyna jáne soǵysta qaza tapqan dostarǵa táýeldedi». «Kýperenniń kúmbezi» Raveldiń ekinshi shyǵarmashylyǵyn ashty. 45 jasynan kompozıtordyń meken jaıy turaqsyz boldy. Degenmen, ol Parıjge jıi kelip mýzyka jáne mádenıet ómirdiń barlyq jańalyqtarda bolatyn. Eń bastysy – ol shyǵarma jazýdan bas tartqan emes. 1922 jyly, ataqty orys dırıjer S. Kýsevıskııdiń tapsyrysy boıynsha Ravel «Kórmedegi sýretter» Mýsorgskııdiń shyǵarmasyna orkestrovkasyn jasaıdy. 1928 j ol kóptegen qalalarǵa dırıjer retinde konserttik gastrólge shyǵady.
4. Jańa bilimdi bekitý.
4. 1. M. Raveldiń shyǵarmashylyǵy jóninde túsinik alý. «Aýystyrmaq» oıynyn júrgizý. Mýzykalyq vıktorına – qoıylǵan úzindilerdi jyldam anyqtaý.
U: 1928 jyldyń 22 qarashasynda Parıjdegi Grand - opera sahnasynda «Bolero» aty premerasy qoıyldy. Balettiń shyǵýyna yqpal etken ataqty bıshi Ida Rýbınshteıinniń tapsyrysy edi. Rýbınshteıin Ravelge Isaak Albenıstiń «Iberıa» atty fortepıanolyq sıkldiń orkestrovkasyn jasaýǵa usyndy. Alaıda, sazger erekshe taqyrypty sımfonıalyq shyǵarmaǵa aınaldyrdy. Qazir biz osy shyǵarmany tyńdaıyq.
U: - Ravel úlken bıdiń, halyqtyń qatysýymen ashyq aýada sýretin kórgen. Mýzykada, mýzykalyq aspaptar «pianissimo» dybysynda bir birlep qosylǵanyn baıqaımyz. Eki taqyryptyń qaıtalanyp otyrýynyń arqasynda «mehanıkalyq» jyljýda buqaralyq bı - saltanatty beınesi ashylady.
U: - Boleronyń negizinde Ispan mánerinde jazylǵan eki keń áýen jatyr. Áýen neshe ret qaıtalanyp otyrady?
O: - 5 ret.
U: - Al endi baıqap kóreıik, mýzykada ne ózgeredi jáne ne ózgermeıdi? (oqytýshy aldyn-ala taqtaǵa jazyp qoıady).
1. Taqyryp. 2. Yrǵaq. 3. Temp. 4. Dınamıka. 5. Aspaptardyń sany. 6. Modýlásıa
O: - 1. taqyryp ózgeredi. 2. Dınamıka. 3. Aspaptardyń sany. 4. Modýlásıa.
U: - Aspaptardyń quramyn baıqap kóreıik. Alǵashynda aǵash úrmeliler – fleıta, goboı, klarnet, fagot oryndaıdy. Olarǵa taǵy qandaı aspap qosylady?
O: - Mys úrmeliler – trýba sýrdınamen, saksafon, valtorna, chelesta, solo trombon, trýba. Sońynda urmaly - úlken baraban, tam - tam, trombondar.
U: - Bolerodan basqa II kezeńde shyqqan shyǵarmalar:
Fortepıanolyq – sıkl «Kýperenniń kúmbezi», eki fortepıanolyq konsert.
Vokaldyq – «Madagaskar ánderi», «Don Kıhottyń 3 áni».
Sımfonıalyq shyǵarmalar – horeografıalyq, poema «Váls», «Bolero».
Kameralyq – skrıpka men vıolonchelge arnalǵan sonata; skrıpka men f - ǵa arnalǵan sonata; opera - balet «Bala men sıqyr».
4. 2 «Aýystyrmaq» oıyny.
U: - Al endi bizdiń ózimiz ımpressıonıst sýretshi bolyp kóreıik. Myna termınologıalyq sózderge nazar aýdaryńyzdar; boıaý, tús, tonaldik, gamma, palıtra, yrǵaq, elegıa, sımfonıa, leıtmotıv, poema, nota, noktúrn, sonata, áýen, etúd, eskız nemese nusqa. (slaıd 17).
Termınologıalyq sózder
boıaý, tús, tonaldik, gamma,
palıtra, yrǵaq, elegıa, sımfonıa,
leıtmotıv, poema, nota, noktúrn, áýen
sonata, etúd, eskız nemese nusqa.
U: Osy sózderge qarap, kórkem sýretten, ádebıetten, mýzykadyn sóz tirkesin qurastyraıyq. Mysaly: boıaýlardyń akordtary.
O: - dybystardyń palıtrasy, boıaýlardyń sımfonıasy, dybystalǵan tús, sýrettelgen dybystar, shattanǵan boıaýlar, túrli tústi mýzyka.
U: - Ia, al endi Debússı men Raveldiń mýzykalyq shyǵarmalarynyń ataýlary slaıdta kórinedi. Sender sol shyǵarmalardyń ataýyn taýyp bir birimen qurastyryńdar. Shyǵarmalardyń ataýlary: («Ostrova radostı», «Razgovor vetra s morem», «Prervannaıa serenada», «Ispanskıı chas», «Madagaskarskıe pesnı», «Igra vody»). (slaıd 18).
Radostı ostrova ıgra
serenada ıspanskıı madagarskıe vody vetra chas pesnı
s more prervannaıa
U: - Kórkem sýret arqyly kompozıtor orkestrmen qalaı sýretteıtinin tyńdap kóreıik. Debússıge bul sala orys kompozıtory N. A. Rımskıı - Korsakovtan keldi. Qazir biz mýzykadan úsh kórinisti tamashalaıyq: birinshisi – K. Debússıdiń «Jel men teńizdiń suhbaty», M. Raveldiń «Teńizdegi qaıyq» jáne ekinshisi N. Rımskıı - Korsakovtyń «Sadko» operasynan kirispe – kók muhıt – teńizi. (slaıdta K. Debússıdiń «Jel men teńizdiń suhbaty» beınerolık kórsetiledi).
Birinshi mýzyka mýzyka tyńdalǵannan keıin:
U: - kompozıtor qandaı ádistermen teńizden qalǵan áserin kórsetedi? Al ózderiń bul mýzykadan alǵan áserlerin?
«Osyndaı tiri tabıǵatty dybystap kórsete bilgen sýretker, shynaıy sýretker emes pe?» - dep K. Debússı týraly XX ǵ basynda orys kompozıtory N. Ia. Máskovskıı aıtqan eken. (slaıdta M. Raveldiń «Teńizdegi qaıyq» beınerolık kórsetiledi jáne N. Rımskıı - Korsakovtyń «Sadko» operasynyń kirispesinen kórsetiledi).
Úshinshi mýzyka tyńdalǵannan keıin:
U: - Osy eki kórinisti salystyryp kóreıik. Qaı mýzykada teńizdiń apaty jarqyn kórsetilgen, al qaı mýzyka teńizdiń áseri berilgen? Sýretshiler men kompozıtorlardyń – ımpressıonıstik týys taqyryby bar ekeni anyqtalady: beınelik janrlyq sahnalar, sýrettik bet álpet jáne tabıǵat kórinisi.
U: - Kompozıtorlar ımpressıonıster mýzykanyń garmonıasyn, kúrdeli akordtarmen, sekirpeli yrǵaqtarmen, ár dybysqa, akordqa kóńil bólýi, ladty múmkindiginshe keńinen qoldanýy mýzykany baıyta túsirdi. Impressıonıster mýzykaǵa taǵy bir qosqan úlesi, olar bı janryna kóp nazar aýdarǵanyn kórýge bolady. Mysaly: shyǵys, Ispanıa, negrıtándyq bı janryna.
U: - Debússı óz shyǵarmashylyǵynda klasıkalyq fortepıanolyq mýzykaǵa jazdyń yrǵaqtaryn qoldanǵan alǵashqy kompozıtor bop sanalady. «Detskıı ýgolok» shyǵarmasynyń fınalynda «kýkolnyı keık - ýok» - amerıkan negrlarynyń bıi júredi. Keık - ýok degenimiz «pırogpen saltanatty sherýi» (eń jaqsy bılegen bıshige syılyq). Ravelde jaz mánerinde jazylǵan shyǵarmalary da bar.
U: - Sonymen qatar, ımpressıonıster óz shyǵarmalarynda – garmonıalyq keshenderdi – nonakkordtardy, tabıǵı pentatondyq dybystardy, 1 tondyq gammalardy qoldana bildi. Debússı men Ravelden ımpressıonıstik dástúrlerin, basqada kompozıtorlyq mektepter jalǵastyra bildi. Olar M. de Falá v Ispanıı, A. Kazella ı O. Respıgı v Italıı, S. Skott ı F. Dılıýs v Anglıı, K. Shımanovskıı v Polshe. Orystyń kompozıtorlarda A. N. Skrábın, F. Stravınskıı ımressıonıstik manerin jalǵastyra bildi. Impressıonıstik mýzyka kóne áýenderi, ertegileri jáne qıaldy elementterin sińirip aldy. Bul aǵym XXǵ birinshi 10 jyldyǵyna deıin ómir súrdi.
3. 3 Mýzykalyq vıktorına – qoıylǵan úzindilerdi jyldam anyqtaý.
1. K. Debússı «Devýshka s volosamı sveta lna».
2. K. Debússı «Kýkolnyı kekýok».
3. K. Debússı «Poslepolýdennyı otdyh Favna».
4. K. Debússı «Bergamskaıa súıta» 1 perlúdıa.
5. K. Debússı «Po belym ı chernym» súıta dlá 2 - h f - no, 3 chast Skerso.
6. K. Debússı «Noktúrny» trıptıh dlá jenskogo hora ı orkestra. 3 chast
Sıreny.
7. K. Debússı «Lýnnyı svet» 3 chast
8. M. Ravel «Bolero».
Mýzykalyq vıktorına oqýshynyń oqý barysynda mýzykalyq qabiletin anyqtaý. Oqýshylardyń jazǵan vıktorınalardyń nátıjesin qarap, baǵa qoıylady.
5. Baǵalaý. Oqýshylardyń sabaq barysyndaǵy jeke, toptyq jumystaryn tekserý jáne baǵalaý.
6. Úı tapsyrmasy.
Prezentasıasyn júkteý
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdiligi: «ımpressıonızm» aǵymynyń erekshelikterine jáne ımpressıonızm kórkem sýretpen mýzykada erekshelikterin qarastyrý, M. Raveldiń shyǵarmashylyǵyn ımpressıonızm aǵymynda qarastyrý.
á) tárbıeliligi: Eýropa kompozıtorlarynyń shyǵarmashylyǵy arqyly mýzykaǵa baýlý, ımpressıonızm aǵymyna qyzyǵýshylyq arttyrý.
b) damytýshylyǵy: oqýshylardyń sózdik qoryn baıytý, analıtıkalyq qabiletterin jáne qısyndy oılaýdy damytý.
Sabaqtyń túri: dástúrli emes
Sabaqtyń tıpi: bilimdi bekitý
Sabaqtyń ádisi:
1. STO – «Mıǵa shabýyl».
2. «Boljaý», «Toptastyrý» strategıalary.
3. Dástúrli túsindirý ádisi.
4. Beıne materıal.
5. «Aýystyrmaq» oıyny.
6. Vıktorına.
Pánaralyq baılanys: ádebıet, mýzyka teorıasy, shetel tarıhy, beıneleý óneri, orys tili.
Kórnekilik quraldar: beıne materıal, mýltımedıalyq prezentasıa, notalyq taqta, noýtbýk, mýltımedıa proektor.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
2. Úı tapsyrmasyn tekserý.
2. 2 Ótken taqyrypty bekitý barysynda: STO – «Mıǵa shabýyl», Impressıonızm aǵymyna «Boljaý», «Toptastyrý» strategıalaryn keltirý.
3. Jańa bilim habarlaý.
3. 3 M. Raveldiń ómir joly men shyǵarmashylyǵyna sholý. STO – «Kınostýdıa» beıne materıal kórsetý.
4. Jańa bilimdi bekitý.
4. 4 M. Raveldiń shyǵarmashylyǵy jóninde túsinik alý.
«Aýystyrmaq» oıynyn júrgizý. Mýzykalyq vıktorına – qoıylǵan úzindilerdi jyldam anyqtaý.
5. Baǵalaý.
5. 5 Oqýshylardyń sabaq barysyndaǵy jeke jáne toptyq jumystaryn tekserý jáne baǵalaý.
6. Úı tapsyrmasy.
7. Refleksıa.
Sabaq barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi. Oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdaryp, daıyndyǵyn anyqtaý, tizim boıynsha túgendeý.
2. Uı jumysyn tekserý. Ótken taqyrypty bekitý barysynda: STO – «Mıǵa shabýyl», «Boljaý», «Toptastyrý» strategıasy.
F. Shopenniń Noktúrn №4 (F - dur). Or. 15/1 shyǵarmasyn tyńdaý.
U: - Búgin sabaǵymyzdy qaı kompozıtordyń shyǵarmasymen ashtyq? Bul kompozıtor qaı ǵasyrda jáne qaı aǵymda ómir súrdi?
O: - Frederık Shopen.
U: - Osy F. Shopenniń esimi qaı qalalarmen baılanysty?
O: - Ol Polshada týylǵanymen, ómiriniń ekinshi jarty jyldyǵy Fransıada ótti jáne sonda ómirden ozdy.
U: - Ia, sol Fransıa eline men sizdermen búgin nazar aýdarýyńyzdy suraımyn. Sabaq barysynda biz XIX ǵ sońyna aýysaıyq jáne de biz biletindeı bul Fransıa álemge kóptegen mádenıet qaıratkerlerin, sonymen qatar, óziniń erekshe óneriniń áserin ashty. (slaıd №1).
Fransıa elinen shyqqan qaı kompozıtorlardy tanımyz?
O: - Sharl Gýno, Jorj Bıze, Gektor Berlıoz, Frıderık Shopen.
U: - Barlyq sýretshiler XIX ǵ deıin jáne XIX ǵ birinshi jarty jyldyǵynda, ár túrli mektepterdiń túlekteri bolǵanymen, báriniń bir ortaq erekshelikteri bar edi; olar óz súretterin sheberhananyń ishinen shyqpaı, beıtarapty jaryqta, sur - qońyr tústi keńinen qoldanatyn edi. (slaıd 2 - 7).
U: - 60 - shy jyldary ǵylymı joldarynyń arqasynda, fotoaparat, syqpaly maıly boıaýlar shyǵaryla bastady. Osynyń arqasynda jas sýretshilerdiń (Klod Mone, Vınsent Van Gog, Pablo Pıkasso, Edýard Mane jáne basqalary) jańa toby paıda boldy. Olar sheberhananyń ishinde emes, plenerde, ıaǵnı ashyq aýada jumys jasaýdy uıǵardy. Plenerızm sýretshilerdiń negizgi estetıkasy bop sanaldy, olarǵa jaryq pen aýa qyzyǵýshylyq tanytty. (slaıd 8).
1874 j sýretshiler ózderiniń alǵashqy toptyq kórmede, olardyń mundaı salǵan sýretteri basqalarǵa ersiz jat bop kórindi. Ásirese, munda Klod Moneniń «Áser. Kúnniń shyǵýy» atty sýretine qarap, al «Áser» fransýz sózinen aýdarǵanda «impression» degen maǵynadan, synshy Lýı Lerýa ázildep solaı ataǵanymen, muny sýretshilerdiń ózderi shyn túrde qabyldady.
Al, endi balalar aldarynda turǵan qaǵazǵa qarasaq eki jolǵa bólingenin kóremiz. Bireýinde «K», ekinshisinde «I» jazylǵan baıqadyńdar. Qazir slaıdpen men sýretterdi kórsetemin, al sender qaı aǵymynyń sýreti ekenin anyqtap «I» nemese «K» jazyp otyryńyzdar. Sońynda barlyǵymyz tekseremiz birge. (slaıd 9 - 12).
Impressıonızm Klasıkalyq
1. I 2. K
3. I 4. K
6. I 5. K
7. I 8. K
U: - Mynda qarap otyryp ımressıonıst – sýretshilerdiń, klasık sýretshilerden sýret salý mánerin qatty aırylysatynyn baıqaýǵa bolady. Sýretshiler qalaı adamdardy, zat, buıymdardy beıneleıdi?
O: - Buldyrlaǵan, anyq pishinsiz.
U: - Osyndaı jańa baǵyt, alǵashynda kórkem sýrette paıda bolyp, keıin poezıaǵa jáne mýzykaǵa áserin tıgizdi. Mýzykalyq ımpressıonızm tolyǵymen K. Debússı men M. Raveldiń shyǵarmashylyǵynda iske asyryldy. (slaıd 13 - 14).
Olardyń da alǵashqy shyǵarmashylyq tájrıbelerine Parıj konservatorıasy, óner Akademıasy qarsy shyqqan. Debússı men Raveldiń shyǵarmashylyq joldary izdenisterge toly, jańa taqyryptarmen sújet taýyp, mýzykalyq janr men mýzykalyq tásildermen toldy. Mýzykalyq ımpressıonızm ulttyq dástúrli fransýz ónerdiń negizinde qalandy. Ádebı men kórkem sýret, baǵdarlamaly aspaptyq mýzyka jáne kóne mádenıetke qyzyǵýshylyq tanytyp, mýzykalyq ımpressıonızm olarmen tyǵyz baılanysta edi. Sonymen, qatar mýzykalyq ımpressıonızmdi qalaǵan jáne daıyndaǵan qazirgi zamanǵy fransýz poezıasy edi (ásirese, ımpressıonısterge aqyn Pol Verlen jaqyn edi). Egerde poezıanyń áseri Debússı men Raveldiń alǵashqy shyǵarmalarynda baıqasaq, al kórkem sýret ımpressıonızmniń áseri Debússıdiń shyǵarmalarynda keń oryn aldy.
Rıtmıkalyq ımprovızasıa
U: - Qazir biz bir birlep turyp, birinshi Saýle menimen slaıdtaǵy rıtmge qarap birge júreıik. Biz ekeýimiz demalys ornynda kele jatyrmyz, ıaǵnı saıabaqta (shırektik yrǵaqpen kele jatyrmyz). (slaıd 15).
Al endi men Altynaımen saıabaqta kele jatyrmyn. Altynaı yrǵaq qandaı?
O: - Segizdik.
U: - Elestetemiz usaq jambyr jaýyp jatyrǵanyn.
Endi men Elmıramen kele jatyrmyn, bizdiń yrǵaǵymyz qandaı?
O: - On altylyq.
U: - Sebebi biz qatty jaýǵan jańbyrdan qashyp bara jatyrmyz.
Al, endi aıtyńdarshy qandaı áser aldyńdar bul serýennen? Sender baıqadyńdar ma, bizdiń júrgen qadamdaryńyz, mýzyka sıaqty dybystalady. Sondyqtanda mýzykalyq ımpressıonızmde – kóńil kúıdiń kórsetýi eń mańyzdy edi. Oǵan qıal, kóne óleń, tembrlik jáne garmonıalyq boıaýlar tárizdi. Sonymen qatar, yrǵaqtyń aýysyp otyrýy da mańyzdy edi. Óz shyǵarmalarynyń shyǵýyna kórgen tabıǵat sýretteri mýzyka tilimen adamnyń ishki jan dúnıesin oıatady. «Mýzyka - tabıǵatqa eń jaqyn óner, tek mýzykanttar tún men kúnniń, jer men aspannyń poezıasyn sezip, atmosferany jańǵyrtyp onyń yrǵaqtyq tynysyn kórsete alady» - dep Debússı aıtqan eken. Osyndaı kórkem sýrettiń áseri kompozıtor Debússıge qatty ótkendikten, beıneleý ónerimen ol óz shyǵarmalaryn baılanystyrǵan. Mysaly: «Estampy», «Eskızy», «Ostrova radostı», «Razgovor vetra s morem» jáne t. b.
3. Jańa bilim habarlaý.
3. 1 STO - «Kınostýdıa». M. Raveldiń ómir joly men shyǵarmashylyǵyn oqýshylarǵa beıne materıaldy mýltımedıa proektory arqyly kórsetý.
U: - Jozef Morıs Ravel (1875 - 1937jj) fransýz kompozıtory – ımpressıonıst, dırıjer, XXǵ reformatordyń biri. Debússı sıaqty, Ravel – ımpressıonızm aǵymynyń ókili, biraq Debússıǵa qaraǵanda onyń klasıkalyq stılge umtylǵanyn baıqaýǵa bolady (Gaıdnniń stılindegi menýet, Mosarttyń rýhyndaǵy atty fortepıanolyq konsert, Borodın stılinde jazylǵan «Kýperenniń kúmbezinde» atty shyǵarmasy («Grobnısa Kýperena»)). Onyń shyǵarmashylyǵynyń sıpattary – fólklor negizine álsin-álsin kóńil bólýi, ásirese Ispanıa mýzykasyna, sonymen qatar, shyǵarmalarynda formalarynyń aıaqtalýy, bı yrǵaǵynyń tartylysy bar ekenin baıqaýǵa bolady.
U: - Qazir kórgen beınerolıkte sheshesi týraly sóz aıtylǵanyn baıqadyq. Bask – degenimiz vasco («bask») latyn sózinen shyqty. Vasco (kópshiliktiń sany - Vascones) vaskonov eski halqynyń Rımge deıin jáne rımdik kezde basktiń ıspandyq elinde turǵan ataýy. Ákesi fransýz, ınjener ózi mýzyka jáne ádebıetti súıetin, Raveldi 7 jasynan mýzykaǵa baýlaǵan. 12 jasynda fortepıano aspabynda sheber oınaıtyn. 1889j ol Parıj konservatorıasyna túsedi. Fortepıanodan ustazy Sharl Berıo – iri fransýz pıanıs, Raveldi Ispanıanyń mýzykalyq fólkloryna qyzyǵýshylyǵyn týǵyzǵan. Onyń shyǵarmashylyǵy ımpressıonızmniń damyǵan kezde bastaldy, keıin 1 - shi dúnıejúzilik soǵys bastalyp, ımpressıonızm aǵymy ózin - ózi taýysty, jańa kórkem aǵystarǵa oryn berdi. Soǵys Raveldiń shyǵarmashylyq jolyn eki kezeńge bóldi.
I – kezeń: 1895 – 1917 jj («Eski menýet», birinshi jarıalanǵan shyǵarmasy bop tabyldy).
II – kezeń: 1917 – 1932 jj («Don Kıhottyń 3 áni», sazgerdiń sońǵy týyndysy).
U: - Veber, Shopen, Lıstiń mýzykalaryna áýes bolǵan kompozıtor, keıin Erık Satı men Emmanýel Shabrıeniń mýzykasyna qyzyǵýshylyq tanytty. 1897 j Ravel Gabrıeldiń kompozısıasynyń klassyna qabyldandy, al kontrapýnktpen Andre Jedaljemen shuǵyldandy. Fora Raveldiń darynynyń syrshyl jaǵynyń ashylýyna túrtki boldy, ony jumysqa úlken janrlarmen yntalandyrdy. Ol óziniń oqýshysyn kórkem salondarǵa de San - Marso kirgizdi jáne de Polınák ózi mártebeli qonaq bolǵan jerde, Raveldiń shyǵarmalaryn oryndaýǵa konserttik uıymdarda usyndy. 1900 j Ravel «Apashı» atty jas kórkem zıalylardyń jańa bilimdi úıirmesine kiredi. Apash – tipti qanǵybas, qaraqshy, zańmen juǵyspaıtyn adam. Aıqyn, tap osy sózdiń sońǵy maǵynasy arada kóriniste óziniń uranyna qatyp qalǵan estetıkalyq kanondardyń kúresken úıirme edi. Úıirmege sazger (F. Shmıtt, A. Kaplda, M. Deláj, keshirek – M. de Falá jáne I. Stravınskıı), pıanıser, mýzykalyq synshylar kirdi. Úıirmeniń jınalystarynda mýzykalyq premera, kórkem ómirdiń jańalyqtary taldanatyn.
U: - Raveldiń I – kezeńde shyqqan shyǵarmalary:
- Fortepıanolyq shyǵarmalar: «Pavana na smert ınfanty», «Igra vody», Sonatına, sıklder «Otrajenıa», «Nochnoı Gaspar», «Moıa matýshka Gýsyná».
- Vokaldyq sıklder: «Sheherezada», «Estetstvennye ıstorıı», aqyn – sımvolıserdiń sózine jazylǵan romanstary men poemalary.
- opera «Ispanskıı chas».
- balet «Dafnıs ı Hloıa».
- «Ispanskaıa rapsodıa».
U: - Osy týyndylarda tabıǵat, halyq turmysynyń sýretteri, ózine jaqyn Ispanıa beıneleri eńdi. Sazger bıge, ertegige, kóne motıvterge kóńil aýdarady. Raveldiń áýenderi kirispe tonnan qashyqtaıdy («pavany» taqyryby), onda jıi sekýnda - kvartalyq, pentatondyq aınalystar kezdesedi, yrǵaqtar óte belsendi, polırıtmıkalyq áreket, aksenttik jyljýlary, kúrdeli ólshemdi minezderge toly. Sonymen qatar, arhaıkalyq, ıspan mýzyka ladtaryn keńinen paıdalanylady.
U: - 1 - shi dúnıejúzilik soǵysy Raveldi tereń qyljytady. Azattyqqa jaýyngerlik qyzmetke ol erkin kirgenimen, keıin aýyr jaraqattan keıin 1917 bosatylady. Ol óziniń sońǵy fortepıano sıklin – «Kýperenniń kúmbezi» atty súıtasyn tek Kýperenge emes XVIII ǵ «barlyq Fransýz mýzykasyna jáne soǵysta qaza tapqan dostarǵa táýeldedi». «Kýperenniń kúmbezi» Raveldiń ekinshi shyǵarmashylyǵyn ashty. 45 jasynan kompozıtordyń meken jaıy turaqsyz boldy. Degenmen, ol Parıjge jıi kelip mýzyka jáne mádenıet ómirdiń barlyq jańalyqtarda bolatyn. Eń bastysy – ol shyǵarma jazýdan bas tartqan emes. 1922 jyly, ataqty orys dırıjer S. Kýsevıskııdiń tapsyrysy boıynsha Ravel «Kórmedegi sýretter» Mýsorgskııdiń shyǵarmasyna orkestrovkasyn jasaıdy. 1928 j ol kóptegen qalalarǵa dırıjer retinde konserttik gastrólge shyǵady.
4. Jańa bilimdi bekitý.
4. 1. M. Raveldiń shyǵarmashylyǵy jóninde túsinik alý. «Aýystyrmaq» oıynyn júrgizý. Mýzykalyq vıktorına – qoıylǵan úzindilerdi jyldam anyqtaý.
U: 1928 jyldyń 22 qarashasynda Parıjdegi Grand - opera sahnasynda «Bolero» aty premerasy qoıyldy. Balettiń shyǵýyna yqpal etken ataqty bıshi Ida Rýbınshteıinniń tapsyrysy edi. Rýbınshteıin Ravelge Isaak Albenıstiń «Iberıa» atty fortepıanolyq sıkldiń orkestrovkasyn jasaýǵa usyndy. Alaıda, sazger erekshe taqyrypty sımfonıalyq shyǵarmaǵa aınaldyrdy. Qazir biz osy shyǵarmany tyńdaıyq.
U: - Ravel úlken bıdiń, halyqtyń qatysýymen ashyq aýada sýretin kórgen. Mýzykada, mýzykalyq aspaptar «pianissimo» dybysynda bir birlep qosylǵanyn baıqaımyz. Eki taqyryptyń qaıtalanyp otyrýynyń arqasynda «mehanıkalyq» jyljýda buqaralyq bı - saltanatty beınesi ashylady.
U: - Boleronyń negizinde Ispan mánerinde jazylǵan eki keń áýen jatyr. Áýen neshe ret qaıtalanyp otyrady?
O: - 5 ret.
U: - Al endi baıqap kóreıik, mýzykada ne ózgeredi jáne ne ózgermeıdi? (oqytýshy aldyn-ala taqtaǵa jazyp qoıady).
1. Taqyryp. 2. Yrǵaq. 3. Temp. 4. Dınamıka. 5. Aspaptardyń sany. 6. Modýlásıa
O: - 1. taqyryp ózgeredi. 2. Dınamıka. 3. Aspaptardyń sany. 4. Modýlásıa.
U: - Aspaptardyń quramyn baıqap kóreıik. Alǵashynda aǵash úrmeliler – fleıta, goboı, klarnet, fagot oryndaıdy. Olarǵa taǵy qandaı aspap qosylady?
O: - Mys úrmeliler – trýba sýrdınamen, saksafon, valtorna, chelesta, solo trombon, trýba. Sońynda urmaly - úlken baraban, tam - tam, trombondar.
U: - Bolerodan basqa II kezeńde shyqqan shyǵarmalar:
Fortepıanolyq – sıkl «Kýperenniń kúmbezi», eki fortepıanolyq konsert.
Vokaldyq – «Madagaskar ánderi», «Don Kıhottyń 3 áni».
Sımfonıalyq shyǵarmalar – horeografıalyq, poema «Váls», «Bolero».
Kameralyq – skrıpka men vıolonchelge arnalǵan sonata; skrıpka men f - ǵa arnalǵan sonata; opera - balet «Bala men sıqyr».
4. 2 «Aýystyrmaq» oıyny.
U: - Al endi bizdiń ózimiz ımpressıonıst sýretshi bolyp kóreıik. Myna termınologıalyq sózderge nazar aýdaryńyzdar; boıaý, tús, tonaldik, gamma, palıtra, yrǵaq, elegıa, sımfonıa, leıtmotıv, poema, nota, noktúrn, sonata, áýen, etúd, eskız nemese nusqa. (slaıd 17).
Termınologıalyq sózder
boıaý, tús, tonaldik, gamma,
palıtra, yrǵaq, elegıa, sımfonıa,
leıtmotıv, poema, nota, noktúrn, áýen
sonata, etúd, eskız nemese nusqa.
U: Osy sózderge qarap, kórkem sýretten, ádebıetten, mýzykadyn sóz tirkesin qurastyraıyq. Mysaly: boıaýlardyń akordtary.
O: - dybystardyń palıtrasy, boıaýlardyń sımfonıasy, dybystalǵan tús, sýrettelgen dybystar, shattanǵan boıaýlar, túrli tústi mýzyka.
U: - Ia, al endi Debússı men Raveldiń mýzykalyq shyǵarmalarynyń ataýlary slaıdta kórinedi. Sender sol shyǵarmalardyń ataýyn taýyp bir birimen qurastyryńdar. Shyǵarmalardyń ataýlary: («Ostrova radostı», «Razgovor vetra s morem», «Prervannaıa serenada», «Ispanskıı chas», «Madagaskarskıe pesnı», «Igra vody»). (slaıd 18).
Radostı ostrova ıgra
serenada ıspanskıı madagarskıe vody vetra chas pesnı
s more prervannaıa
U: - Kórkem sýret arqyly kompozıtor orkestrmen qalaı sýretteıtinin tyńdap kóreıik. Debússıge bul sala orys kompozıtory N. A. Rımskıı - Korsakovtan keldi. Qazir biz mýzykadan úsh kórinisti tamashalaıyq: birinshisi – K. Debússıdiń «Jel men teńizdiń suhbaty», M. Raveldiń «Teńizdegi qaıyq» jáne ekinshisi N. Rımskıı - Korsakovtyń «Sadko» operasynan kirispe – kók muhıt – teńizi. (slaıdta K. Debússıdiń «Jel men teńizdiń suhbaty» beınerolık kórsetiledi).
Birinshi mýzyka mýzyka tyńdalǵannan keıin:
U: - kompozıtor qandaı ádistermen teńizden qalǵan áserin kórsetedi? Al ózderiń bul mýzykadan alǵan áserlerin?
«Osyndaı tiri tabıǵatty dybystap kórsete bilgen sýretker, shynaıy sýretker emes pe?» - dep K. Debússı týraly XX ǵ basynda orys kompozıtory N. Ia. Máskovskıı aıtqan eken. (slaıdta M. Raveldiń «Teńizdegi qaıyq» beınerolık kórsetiledi jáne N. Rımskıı - Korsakovtyń «Sadko» operasynyń kirispesinen kórsetiledi).
Úshinshi mýzyka tyńdalǵannan keıin:
U: - Osy eki kórinisti salystyryp kóreıik. Qaı mýzykada teńizdiń apaty jarqyn kórsetilgen, al qaı mýzyka teńizdiń áseri berilgen? Sýretshiler men kompozıtorlardyń – ımpressıonıstik týys taqyryby bar ekeni anyqtalady: beınelik janrlyq sahnalar, sýrettik bet álpet jáne tabıǵat kórinisi.
U: - Kompozıtorlar ımpressıonıster mýzykanyń garmonıasyn, kúrdeli akordtarmen, sekirpeli yrǵaqtarmen, ár dybysqa, akordqa kóńil bólýi, ladty múmkindiginshe keńinen qoldanýy mýzykany baıyta túsirdi. Impressıonıster mýzykaǵa taǵy bir qosqan úlesi, olar bı janryna kóp nazar aýdarǵanyn kórýge bolady. Mysaly: shyǵys, Ispanıa, negrıtándyq bı janryna.
U: - Debússı óz shyǵarmashylyǵynda klasıkalyq fortepıanolyq mýzykaǵa jazdyń yrǵaqtaryn qoldanǵan alǵashqy kompozıtor bop sanalady. «Detskıı ýgolok» shyǵarmasynyń fınalynda «kýkolnyı keık - ýok» - amerıkan negrlarynyń bıi júredi. Keık - ýok degenimiz «pırogpen saltanatty sherýi» (eń jaqsy bılegen bıshige syılyq). Ravelde jaz mánerinde jazylǵan shyǵarmalary da bar.
U: - Sonymen qatar, ımpressıonıster óz shyǵarmalarynda – garmonıalyq keshenderdi – nonakkordtardy, tabıǵı pentatondyq dybystardy, 1 tondyq gammalardy qoldana bildi. Debússı men Ravelden ımpressıonıstik dástúrlerin, basqada kompozıtorlyq mektepter jalǵastyra bildi. Olar M. de Falá v Ispanıı, A. Kazella ı O. Respıgı v Italıı, S. Skott ı F. Dılıýs v Anglıı, K. Shımanovskıı v Polshe. Orystyń kompozıtorlarda A. N. Skrábın, F. Stravınskıı ımressıonıstik manerin jalǵastyra bildi. Impressıonıstik mýzyka kóne áýenderi, ertegileri jáne qıaldy elementterin sińirip aldy. Bul aǵym XXǵ birinshi 10 jyldyǵyna deıin ómir súrdi.
3. 3 Mýzykalyq vıktorına – qoıylǵan úzindilerdi jyldam anyqtaý.
1. K. Debússı «Devýshka s volosamı sveta lna».
2. K. Debússı «Kýkolnyı kekýok».
3. K. Debússı «Poslepolýdennyı otdyh Favna».
4. K. Debússı «Bergamskaıa súıta» 1 perlúdıa.
5. K. Debússı «Po belym ı chernym» súıta dlá 2 - h f - no, 3 chast Skerso.
6. K. Debússı «Noktúrny» trıptıh dlá jenskogo hora ı orkestra. 3 chast
Sıreny.
7. K. Debússı «Lýnnyı svet» 3 chast
8. M. Ravel «Bolero».
Mýzykalyq vıktorına oqýshynyń oqý barysynda mýzykalyq qabiletin anyqtaý. Oqýshylardyń jazǵan vıktorınalardyń nátıjesin qarap, baǵa qoıylady.
5. Baǵalaý. Oqýshylardyń sabaq barysyndaǵy jeke, toptyq jumystaryn tekserý jáne baǵalaý.
6. Úı tapsyrmasy.
Prezentasıasyn júkteý
You Might Also Like
