InfoHub Logo

Taqyryby: Maqal sózdiń azyǵy, jumbaq oıdyń qazyǵy
Maqsaty: Maqal - mátel – ata babamyzdan qalǵan óshpes mura. Kólemi jaǵynan shaǵyn bolǵanmen, maǵynasy tereń, quny qymbat qazyna. Maqal - mátel – tárbıelik máni zor, rýhanı baılyq týraly maǵlumat berý. Bilimderin júıege keltirip pysyqtaý, maqal – mátelderdi oryndy qoldaný daǵdylaryn qalyptastyrý. Til – qaı ultta qaı elde bolsa da qudiretti, qasterli. Ana tilimizdi damytyp, orys tilin qoldanyp, aǵylshyn tilin úırenemiz degen maqsatpen oqýshylardyń qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý.
Damytýshylyq: Oılaý, este saqtaý, oı túıindeý, aýyz eki sóıleý, oı – órisin keńeıtý.
Tárbıelik: Sheshendik sóıleýge, sóz astaryn maǵynaly túrde sıpattap kórsetý, salaýattylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: 1. Túsindirmeli ılústrasıalyq 2. Saramandyq 3. Suraq - jaýap.
pánaralyq baılanys: tarıh, ádebıet, aǵylshyn tili, mýzyka.

1. Uıymdastyrý bólimi.
Sálemdesý, oqýshylardy túgendeý, daıyndyqtaryn tekserý, Top músheleriniń oılaryn bir ortaǵa toptaý maqsatynda oı tastaý.

2. Jannyń jaıyn jaryqqa shyǵarý úshin, jannyń syryn syrtqa bildirý úshin adamnyń eki quraly bar. Bireýi – mımıka, bireýi – sóz. Mımıka jannyń syrtynyń dene arqyly syrtqa bilinýi (kúlý, jylaý). Al ym – ishki til sezimi. Ym arqyly oıdy jaryqqa shyǵarý múmkin emes. Oıdyń tili – sóz. Til – júrek túbindegi baǵasyz sezimder, jan túkpirindegi asyl oılar jaryq kórmeı, qor bolyp qalar edi. Adam til arqasynda jan syryn syrtqa shyǵaryp, basqalardyń jan syryn uǵa alady. Til adamǵa osyndaı qymbat bolsa, árıne ult bolý úshin birinshi shart til bolmaq.
Jaryq kórmeı jatsań da uzaq, keń tilim.
Taza tereń ótkir, kúshti, keń tilim.
Taralǵan balalaryn baýyryna
Aq qolyńmen taralarsyń sen tilim.
«Maqal – sózdiń máıegi», «Tuz astyń dámin keltirse, maqal sózdiń sánin keltiredi», - degen qanatty sózdermen «Maqal sózdiń azyǵy, jumbaq oıdyń qazyǵy» atty til bilgirler saıysyn bastaımyz. Ortaǵa saıyskerler shaqyrylady.
Ádil sheshim beretin ádilqazylarmen tanystyrlady.

Oıyn barysy:..
Oıynǵa 3 top qatysady. Oıyn V aınalymnan turady.
1. «Oıly bolsań, ozyp kór» (Maqaldardy jalǵastyrý)
2. «Tapqyr bolsań taýyp kór» (Berilgen jumbaqtardy sheshý. Ony qazaqsha, oryssha, aǵylshynsha jaýap berý)
3. «Biz bilmeıtin bir maqal» (Maqaldyń maǵynasyn ashý)
4. «Aıshyqty sózder» (Berilgen turaqty tirkesterdiń maǵynasyn tolyq ashý.)
5. «Kim júırik» (Berilgen jumbaqtyń sheshimin tabý arqyly, soǵan sáıkes maqal - mátel qurastyrý).
Oıyn barysy túsinikti bolsa, saıysymyzdy bastaımyz, qatysýshylarǵa sáttilik.
Oıyndy bastamas buryn ár top ózin, uranymen tanystyrady.

İ top. Toptyń aty – «Suńqar»
Uranymyz: Bilim alyp búgin altyn uıada,
Erteń áli sharyqtaımyz qıada.

İİ top. Toptyń aty – «Tulpar»
Uranymyz: Asaý tulpar jeldeı esken aryndy,
Oqý menen eńbekke sal baryńdy.

İİİ top. Toptyń aty – «Bolashaq»
Uranymyz: Bolashaqtyń ul - qyzymyz, kórkeıtemiz eldi biz.

Júrgizýshi: Báıgege túsip jaryspaı
Júıriktiń baǵy janar ma?
Bilim men óner jarysyp,
Tárbıe, tálim tabar mán.
Bul báıge oıdyń báıgesi
Kim júırik oıǵa, sol alda,- deı kele İ - aınalymdy bastaımyz.

İ aınalym «Oıly bolsań, ozyp kór»

«Suńqar» tobyna:
1. Aldyńǵy arba qaıda júrse,... (sońǵy arba sonda júredi.)
2. Syn túzelmeı, (min túzelmes).
3. Kisiniń kisiligi, (Kıiminde emes, biliminde).
4. Sheberdiń qoly ortaq,...(sheshenniń sózi ortaq).
5. Baılyqtyń kilti – (ǵylym…).

Tulpar tobyna
1. Ádepti bala – arly bala,( Ádepsiz bala sorly bala ).
2. Bilgeniń bir toǵyz,...(bilmegeniń toqsan toǵyz).
3. Ǵylym teńiz... (Otbasy - shýaq)
4. Ulany bar eldiń... (urany bar) 5. Eńbek erdiń kórki ……. (er eldiń kórki)
«Bolashaq» tobyna:
1. Kóz - qorqaq (qol – batyr).
2. Batyr týsa - el yrysy... (Jańbyr jaýsa – jer yrysy). 3. Bilekti birdi jyǵady,... (bilimdi myńdy jyǵady)
4. Atańnyń balasy bolma,.. (adamnyń balasy bol)

İİ aınalym «Tapqyr bolsań taýyp kór»
Júrgizýshi: Bul aınalymda jumbaq jasyramyn, sender jumbaqtyń sheshýin 3 tilde (qazaqsha, oryssha, aǵylshynsha) aıtýlaryń kerek.
1 - top: Qoly menen qalamy joq,
Biraq sýret salady kóp. (aıaz – moroz - frost)
1 - top: Qoımasyn qys aqtaryp,
Jerdi japty aq mamyq. (qar – sneg - snow)
1 - top: Bir kisi bar dúnıede,
Shemishke shaǵyp turady.
Bul kisiden ár ýaqyt,
Árkim mezgil suraıdy.(saǵat - chasy - watch)
1 - top. Jumbaq sheshkish kim eken?
Syrtqa shyqsam tún eken
Monshaqtaryn shashyp ap,
Bir sary qyz tur eken (aı - lýna - moon, juldyzdar - zvezdy - stars)

2 top. Juqa taqtaı bólshegi,
Uzyndyqtyń ólshemi. (syzǵysh – lıneıka - ruler)
2 - top. Qalqıyp eki qulaǵy,
Eleńdep, qorqyp turady. (qoıan – zaıas - rabbit)
2 - top. Jolbarystan aýmaıdy,
Tyshqandardy aýlaıdy.(mysyq – koshka - cat)
2 - top. Bir jáshik tor buryshty syrǵasy bar,
Kóterseń syrǵasynan daýys shyǵar.
Qansha alys bolsańdaǵy eki syrǵa,
Estilip bir – birine jaqyn qylar. (telefon - telephone )
2 - top. Jany joq, bolsa da,
Aqyldy adam isin isteıdi. (kitap - knıga - book)

3 - top. Jep kórip em ózim men,
Jas shyǵardy kózimnen. (pıaz – lýk - onion)
3 - top. Bulańdaǵan quıryǵy,
Bir aldarlyq qýlyǵy. (túlki – lısa - fox)
3 - top. Átteń, daýsym, tilim joq,
Qushaǵymda bilim kóp. (kitap – knıga - book)
3 - top. Ózi kirdi ashady, sýǵa salsam qashady.(sabyn - mylo - soap)
3 - top. Jel soqsa jaıqalyp tolqıdy.
El oqysa tula boıyń balqıdy. (Óleń - pesná - song)

İİİ aınalym: «Biz bilmeıtin bir maqal» Maǵynasyn ashý
1 - top: 1. Qarańǵyda tapqanyńdy hanǵa berme, Jaryqta tapqanyńdy janǵa berme.
Maǵynasy: eńbekpen tapqanyńdy orynsyz shashpa.
2 - top: 2. Ózin - ózi syılaǵan er baqytty, Ózin — ózi bılegen el baqytty. Maǵynasy: Adam áýeli óz qadirin bilse ǵana el men jer qadirin de bile alady.
3 - top: 3. Shyn er jeńse, tasymas, Jeńilse, jasymas.
Maǵynasy: Qandaı jaǵdaı bolsa da óz — ózińdi sabyrly ustap úıren

Júrgizýshi: Bilgen saıyn keledi bile bergim,
Bile berý emes pe tilegi eldiń.
Belden assań, aldyńda bel kórinse,
Qyzyqqannan kelmeı me júre bergiń.
Sondyqtan da keledi bile bergim
Bilimdini súıerin bilim eldiń,- deı otyryp,

IV aınalymdy bastaımyz
«Aıshyqty sózder»
Bul aınalymda birneshe turaqty sóz tirkesteri beriledi. Ár topqa turaqty sóz tirkesi beriledi. Oılanyp, maǵynasyn tolyq aıtýlaryń kerek.
1 - top
1. Tóbesi kókke jetti (qýandy)
2. Ine shanshar jer joq (bos jer joq)
3. Qoı aýzynan shóp almas (jýas)
4. Aqsaq qoı tústen keıin mańyraıdy. (kesh, jáı)
5. Tildiń ushynda tur. (umytý, jetkize almaý)
2 - top.
Kózge túrtse kórgisiz. (qarańǵy)
Betinen oty shyqty. ( uıaldy)
Aralarynan qyl ótpeıdi. (dostyq)
Kúlin kókke ushyrý. ( qurtý)
Júrek jalǵap aldy. (tamaqtandy)
Kóz shyrymyn alý. ( uıyqtady)
Kózdi ashyp - jumǵansha ( tez, lezde)
3 - top
Beti búlk etpedi. ( uıalmady)
It terisin basyna qaptady. (urysty)
At izin bir salmady. (izdep kelmedi)
Sý tegin. ( arzan)
Tisińnen shyǵarmaý. (aıtpaý,)
Eshkimnen eshtemesin aıamaıdy. (jomart, myrza)
Ala jipti attama. (urlama)

5 – aınalym. «Kim júırik»
Júrgizýshi: Jumbaq jasyrylady da, ony sheshedi, sonyń jaýabyna maqal aıtady.
1 top. Otyz eki batyr,
Ekige bólinip jatyr (tis,)
Otyz eki tisten shyqqan sóz,
Otyz rýly elge taraıdy.
1 - top Bir betkeıde eki kól. (kóz,..)
Kóziń aýyrsa – qolyńdy tyı,
İshiń aýyrsa – aýyzyńdy tyı.

2 - top. Esh tesikke turmaıdy,
Ol joqta jer qurǵaıdy. (sý.)
Taý men tasty sý buzar,
Adamzatty sóz buzar.

2 - top Bilimniń dánin teredi,
Balaǵa tálim beredi (ustaz)
Ustazy jaqsynyń ustamy jaqsy.

3 - top. Aspannan domalap,
Kóp monshaq tógildi.
Býsanyp jon alap,
Terledi kerildi. (jańbyr)
Jańbyr bir jaýsa, terek eki jaýady.

3 - top. Uzyn urtty sarylar,
Qoınynda tolǵan nany bar (bıdaı) Arpa, bıdaı as eken,
Altyn, kúmis tas eken.
Qorytyndy: Sóz kezegi qazylar alqasynda …
Jeńgen topty marapattaý.
Ata - saltym, asyl muram, ardaǵym,
Babalardyń jalǵastyrar armanyn
San ǵasyrda qalpyn buzbas, qadirim,
Ótkenimdi búginimmen jalǵadym – deı kele búgingi saıysymyz aıaqtaldy.
Ulttyq ónerimizdi urpaqtan urpaqqa jetkizetin bizder, sondyqtanda qundy muralarymyzdy nasıhattap júreıik.

BQO, Oral qalasy
"Mektepten tys jumys ortalyǵy"
«Atamura» úıirmesiniń jetekshisi
Ýtıbaeva Damıla Aıdynqyzy