InfoHub Logo

Maqta, qoza — qulqaıyr tuqymdasyna jatatyn kóp jyldyq baǵaly talshyqty daqyl. Maqtanyń 35 túri bar, onyń 5 túri qoldan ósiriletin bir jyldyq shóptesin ósimdikterdiń bir týysy. Negizinen, tropıktik jáne sýbtropıktik aımaqtarda ósiriledi. Qazaqstanda 1928 jyly alǵash ret maqta ósirýmen aınalysatyn qazirgi Ońtústik Qazaqstan oblysynda Maqtaaral aýdany quryldy. Maqtanyń bıiktigi 1-1,5 m, 1-2 negizgi butaqtan 10-15 janama butaqtar taraıdy. Gúli jeke, iri, sary ne aq tústi, sabaǵy 90-130 sm-ge jetedi, japyraǵy júrek pishindi. Jemisi 3-5 uıaly qaýashaq, ishinde talshyq, ortasynda 20-40 maqta tuqymy bolady. Maqta jaryqty, jylýdy, ylǵaldy kóp qajet etedi. Tuqymy 10-12°S-ta óne bastaıdy, 25-30°S-ta jaqsy ósedi, 0°S-ta úsikke shaldyǵady. Sýarmaly jerlerde joǵary ónim beredi. 1 tonna shıtti maqtadan 330-360 kg talshyq (budan 3000 m mata toqylady), 100-110 kg taǵamdyq, tehnıkalyq maı, 30-40 kg qysqa talshyq, 550-580 kg tuqym alynady. Tuqymynyń quramynda 20-25% maı bolady. 1 tonna maqta tuqymynan 170 kg maqta maıy, 400-420 kg kúnjara, 300 kg qaýyz, maqta mamyǵy, olıfa, glıserın, t.b. qundy ónim alynady. Maqta – toqyma ónerkásibindegi negizgi shıkizat.

Maqtanyń uzyn talshyqtarynan túrli matalar — bátes, sáten, markızat toqylsa, qysqa talshyqtarynan selúloza, plasmassa, fotoplenka, dárilik maqta, janǵysh pilte, jasandy jibek jip, t.b. alynady. Maqta maıy tamaq, konservi, parfúmerıa ónerkásipterinde, al tuqym qaldyǵynan etıl, metıl spırtterin, lak, qaǵaz, organıkalyq qyshqyldar, selúloza, t.b. alýǵa bolady. Sabaǵy otyn retinde paıdalanylsa, kúnjarasynan mal azyǵy alynady. Qazaqstanda, negizinen, Ońtústik Qazaqstan oblysynda ósiriledi. Negizgi zıankesteri: órmekshi kenesi, maqta jáne kúzdik qońyr kóbelekterdiń juldyzqurttary, shegirtke.

Oqýǵa keńes beremiz:

Maqta ósirý tehnologıasy

---