Matematıka synybynda logıkalyq oılaý qabiletin damytý
Matematıka synybynda logıkalyq oılaý qabiletin damytý
«Oıyn balanyń aldynan ómir esigin ashyp, onyń shyǵarmashylyq qabiletin damytady oıynsyz aqyl - oıdyń qalyptasýy múmkin emes». (V. A. Sýhomlınskıı)
Búgingi tańda jalpy bilim beretin orta mektep jańa qoǵam mektebi, bolashaq mektebi, ıaǵnı sanaly halyqtyq mádenıetke baǵyttalǵan, balanyń jeke basynyń damýyna, jeke tulǵa bolyp qalyptasýyna jaǵdaı jasaıtyn, básekege qabiletti, eldiń erteńi bolatyn jas urpaqty ósirip, damytatyn mektep bolýy tıis.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim týraly zańynda: «Bilim berý júıesiniń basty mindetterine: bilim baǵdarlamalaryn meńgerý úshin jaǵdaılar jasaý jáne jeke adamnyń shyǵarmashylyq, rýhanı jáne dene múmkindikterin damytý, adamgershilik pen salaýatty ómir saltynyń berik negizderin qalyptastyrý, jeke basynyń damýy úshin jaǵdaı jasaý arqyly parasatty baıytý» dep atap kórsetken.
Osyǵan baılanysty qoǵam aldyna oqýshynyń jeke basyn úılesimdi damytýǵa baǵyttaıtyn mindetter qoıylyp otyr. Otanymyzdyń árbir bolashaq azamatyn jan jaqty tárbıelep, bilim berý arqyly damytý eń jaýapty is.
Jalpy orta bilim beretin mektepterde úlgerimi tómen oqýshylardyń elý paıyzy psıhıkalyq damýy tejelgen /PDT/ balalardyń quraıtyndyǵy búgingi kúni ǵylymı túrde dáleldenip otyr. K. S. Lebedınskaıa, V. I. Lýbovskoı, t. b defektologtar zertteýlerinde balalardyń jas mólsheri birdeı bolǵanymen, psıhıkalyq damýy ártúrli, ıaǵnı ıntellektýaldy qabiletiniń jasyna sáıkes kelmeıtindigin erekshe atap kórsetilgen.
Psıhıkalyq damýynyń negizgi buzylystary ıntellektýaldy damý deńgeıi, ıaǵnı, zeıini, este saqtaýy, oılaýy, keńistikti baǵdarlaýy tómen bolyp keledi. Osy sebepterge baılanysty psıhıkasy damýy tejelgen (PDT) balalardyń oqý úlgerimi tómen bolady. Bul balalardyń oqýǵa úlgermeýshiligi jeti - segiz jastan anyq baıqalady. Onyń negizgi belgileri: sabaqqa belsendiligi baıqalmaıdy, berilgen tapsyrmalardy úlkenderdiń kómeginsiz durys oryndaı almaıdy, synyptastarymen az aralasady, óz oıyn ashyq aıta almaıdy, oqý men jazý, esepteýlerde kóp qateler jiberedi, tez sharshaǵysh, zeıini turaqsyz bolady óz ózin tómen baǵalaýy; qorshaǵan ortaǵa senbeýshilikpen qaraýy; óz kúshine degen senimsizdigi.
Psıhıkalyq damýy tejelgen balalardyń til baılyǵy ádettegi balalarǵa qaraǵanda 20 - 30% tómen deńgeıde. Osy sebepterden balanyń tapsyrmany oryndaýynda kóp qıyndyqtar kezdesedi. Qazirgi tańda elimizde arnaıy bilim berýdi qajet etetin balalarǵa arnaıy mektepter men jalpy mektepterdiń ishinen arnaıy synyptar ashylýda.
Túzete - damyta oqytý synyptaryna ár túrli bıologıalyq, áleýmettik sebepterdiń saldarynan (ortalyq júıke júıesiniń qyzmetiniń jetilmeýi, somatıkalyq álsizdik,, pedagogıkalyq qaraýsyz) oqýda, mektepke beıimdelýde qıyndyq keltiretin balalar oqıdy.
Psıhıkalyq damýy tejelgen balalarmen júrgiziletin psıhologıalyq túzete - damytý jumystarynyń prınsıpteri:
Balanyń jeke tulǵalyq erekshelikterin anyqtaý.
Sharshap ketpeýin qadaǵalaý.
Oqý áreketin oıyn túrinde uıymdastyrý
Synyptan tys tárbıe saǵattaryna qatystyrý;
Oıyn daǵdylaryn oqý áreketine aýdarý.
Arnaıy ádistemelermen oqytýdy uıymdastyrý.
Jyldyq dıagnostıkalyq damý deńgeıin salystyrý.
Psıhıkalyq damýy tejelgen balalardy oqytý - tárbıeleý úderisindegi mindetter:
1. damýy tejelgen balalardyń bilim, bilik, daǵdy qabiletterin sheshý jáne damytý joldary: daıyndyǵyn qamtamasyz etetin psıhofızıologıalyq múmkindikti qajetti deńgeıge deıin damytý;
2. Balalardyń oı - órisin damytý;
3. Oqý qajettiligin qalyptastyrý;
4. Balanyń áleýmettik - adamgershilik minez - qulqyn qalyptastyrý;
5. Balany jan - jaqty baqylaý;
6. Damý múmkindigine baılanysty ıntellektýaldyq biliktilik qalyptastyrý
7. Balanyń jalpy damý deńgeıin kóterý jáne damytý;
8. Jaǵymdy áleýmettik orta qalyptastyrý;
Psıhıkalyq damýy tejelgen balalardy oqytý - túzetý prosesinde ádistemelik nusqaýlardy durys jáne joǵary deńgeıde uıymdastyryp, tómendegi jumys túrlerine kóńil bólý kerek:
- Jalpy bilim berý sıkli sabaqtarynda, sondaı - aq arnaıy oqytý kezinde ár balamen jeke jumys júrgizý;
♦ Túrlishe ádis, tásildermen qajýdyń aldyn alý, ıaǵnı, aqyl - oı men tájirıbelik jumystardy almastyryp otyrý;
♦ Qyzyqty jáne ásemdelgen dıdaktıkalyq zattardy daıyndaý, kórnekiliktiń túrlishe ádis tásilderin qoldaný;
♦ Balanyń bilim alý iskerligin barynsha belsendi etip, olardyń sóıleýin damytatyn jáne oqý iskerligine qajetti daǵdyny qalyptastyrý ádisterin qoldaný;
♦ Daıyndyq (oqý baǵdarlamanyń naqty bir bóligin meńgerýge) jumystaryn júrgizý jáne qorshaǵan orta jaıly bilimderin keńeıtýdi qamtamasyz etý;
♦ Oqýda jáne oqýdan tys kezderde balanyń barlyq iskerliginiń túrin der kezinde, qajetti jaǵdaıǵa sáıkes úzdiksiz túzetilýine kóńil aýdarý.
Talas aýdany ákimdigi bilim bóliminiń
Mynataı Qystaýbaıuly atyndaǵy orta mektebi
Matematıka pániniń muǵalimi: Rysbaeva Týrsynkýl Stambakıevna
Matematıka synybynda logıkalyq oılaý qabiletin damytý. júkteý
«Oıyn balanyń aldynan ómir esigin ashyp, onyń shyǵarmashylyq qabiletin damytady oıynsyz aqyl - oıdyń qalyptasýy múmkin emes». (V. A. Sýhomlınskıı)
Búgingi tańda jalpy bilim beretin orta mektep jańa qoǵam mektebi, bolashaq mektebi, ıaǵnı sanaly halyqtyq mádenıetke baǵyttalǵan, balanyń jeke basynyń damýyna, jeke tulǵa bolyp qalyptasýyna jaǵdaı jasaıtyn, básekege qabiletti, eldiń erteńi bolatyn jas urpaqty ósirip, damytatyn mektep bolýy tıis.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim týraly zańynda: «Bilim berý júıesiniń basty mindetterine: bilim baǵdarlamalaryn meńgerý úshin jaǵdaılar jasaý jáne jeke adamnyń shyǵarmashylyq, rýhanı jáne dene múmkindikterin damytý, adamgershilik pen salaýatty ómir saltynyń berik negizderin qalyptastyrý, jeke basynyń damýy úshin jaǵdaı jasaý arqyly parasatty baıytý» dep atap kórsetken.
Osyǵan baılanysty qoǵam aldyna oqýshynyń jeke basyn úılesimdi damytýǵa baǵyttaıtyn mindetter qoıylyp otyr. Otanymyzdyń árbir bolashaq azamatyn jan jaqty tárbıelep, bilim berý arqyly damytý eń jaýapty is.
Jalpy orta bilim beretin mektepterde úlgerimi tómen oqýshylardyń elý paıyzy psıhıkalyq damýy tejelgen /PDT/ balalardyń quraıtyndyǵy búgingi kúni ǵylymı túrde dáleldenip otyr. K. S. Lebedınskaıa, V. I. Lýbovskoı, t. b defektologtar zertteýlerinde balalardyń jas mólsheri birdeı bolǵanymen, psıhıkalyq damýy ártúrli, ıaǵnı ıntellektýaldy qabiletiniń jasyna sáıkes kelmeıtindigin erekshe atap kórsetilgen.
Psıhıkalyq damýynyń negizgi buzylystary ıntellektýaldy damý deńgeıi, ıaǵnı, zeıini, este saqtaýy, oılaýy, keńistikti baǵdarlaýy tómen bolyp keledi. Osy sebepterge baılanysty psıhıkasy damýy tejelgen (PDT) balalardyń oqý úlgerimi tómen bolady. Bul balalardyń oqýǵa úlgermeýshiligi jeti - segiz jastan anyq baıqalady. Onyń negizgi belgileri: sabaqqa belsendiligi baıqalmaıdy, berilgen tapsyrmalardy úlkenderdiń kómeginsiz durys oryndaı almaıdy, synyptastarymen az aralasady, óz oıyn ashyq aıta almaıdy, oqý men jazý, esepteýlerde kóp qateler jiberedi, tez sharshaǵysh, zeıini turaqsyz bolady óz ózin tómen baǵalaýy; qorshaǵan ortaǵa senbeýshilikpen qaraýy; óz kúshine degen senimsizdigi.
Psıhıkalyq damýy tejelgen balalardyń til baılyǵy ádettegi balalarǵa qaraǵanda 20 - 30% tómen deńgeıde. Osy sebepterden balanyń tapsyrmany oryndaýynda kóp qıyndyqtar kezdesedi. Qazirgi tańda elimizde arnaıy bilim berýdi qajet etetin balalarǵa arnaıy mektepter men jalpy mektepterdiń ishinen arnaıy synyptar ashylýda.
Túzete - damyta oqytý synyptaryna ár túrli bıologıalyq, áleýmettik sebepterdiń saldarynan (ortalyq júıke júıesiniń qyzmetiniń jetilmeýi, somatıkalyq álsizdik,, pedagogıkalyq qaraýsyz) oqýda, mektepke beıimdelýde qıyndyq keltiretin balalar oqıdy.
Psıhıkalyq damýy tejelgen balalarmen júrgiziletin psıhologıalyq túzete - damytý jumystarynyń prınsıpteri:
Balanyń jeke tulǵalyq erekshelikterin anyqtaý.
Sharshap ketpeýin qadaǵalaý.
Oqý áreketin oıyn túrinde uıymdastyrý
Synyptan tys tárbıe saǵattaryna qatystyrý;
Oıyn daǵdylaryn oqý áreketine aýdarý.
Arnaıy ádistemelermen oqytýdy uıymdastyrý.
Jyldyq dıagnostıkalyq damý deńgeıin salystyrý.
Psıhıkalyq damýy tejelgen balalardy oqytý - tárbıeleý úderisindegi mindetter:
1. damýy tejelgen balalardyń bilim, bilik, daǵdy qabiletterin sheshý jáne damytý joldary: daıyndyǵyn qamtamasyz etetin psıhofızıologıalyq múmkindikti qajetti deńgeıge deıin damytý;
2. Balalardyń oı - órisin damytý;
3. Oqý qajettiligin qalyptastyrý;
4. Balanyń áleýmettik - adamgershilik minez - qulqyn qalyptastyrý;
5. Balany jan - jaqty baqylaý;
6. Damý múmkindigine baılanysty ıntellektýaldyq biliktilik qalyptastyrý
7. Balanyń jalpy damý deńgeıin kóterý jáne damytý;
8. Jaǵymdy áleýmettik orta qalyptastyrý;
Psıhıkalyq damýy tejelgen balalardy oqytý - túzetý prosesinde ádistemelik nusqaýlardy durys jáne joǵary deńgeıde uıymdastyryp, tómendegi jumys túrlerine kóńil bólý kerek:
- Jalpy bilim berý sıkli sabaqtarynda, sondaı - aq arnaıy oqytý kezinde ár balamen jeke jumys júrgizý;
♦ Túrlishe ádis, tásildermen qajýdyń aldyn alý, ıaǵnı, aqyl - oı men tájirıbelik jumystardy almastyryp otyrý;
♦ Qyzyqty jáne ásemdelgen dıdaktıkalyq zattardy daıyndaý, kórnekiliktiń túrlishe ádis tásilderin qoldaný;
♦ Balanyń bilim alý iskerligin barynsha belsendi etip, olardyń sóıleýin damytatyn jáne oqý iskerligine qajetti daǵdyny qalyptastyrý ádisterin qoldaný;
♦ Daıyndyq (oqý baǵdarlamanyń naqty bir bóligin meńgerýge) jumystaryn júrgizý jáne qorshaǵan orta jaıly bilimderin keńeıtýdi qamtamasyz etý;
♦ Oqýda jáne oqýdan tys kezderde balanyń barlyq iskerliginiń túrin der kezinde, qajetti jaǵdaıǵa sáıkes úzdiksiz túzetilýine kóńil aýdarý.
Talas aýdany ákimdigi bilim bóliminiń
Mynataı Qystaýbaıuly atyndaǵy orta mektebi
Matematıka pániniń muǵalimi: Rysbaeva Týrsynkýl Stambakıevna
Matematıka synybynda logıkalyq oılaý qabiletin damytý. júkteý
You Might Also Like
-
Qazaq tili men ádebıeti páni boıynsha ádistemelik pán birlestiginiń jumys jospary.
