Mátin
Taqyryby: Mátin
Maqsaty: Oqýshylarǵa mátin týraly túsinik berý. Durys qurylmaǵan mátindi qaıta qurý arqyly sóılemderdiń baılanysyn kórsetý. Mátinniń taqyryby men ondaǵy negizgi oıdy anyqtaý.
- Oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytý, tirek sózderdi paıdalanyp mátin
qurastyrýǵa, mazmunyna baılanysty at qoıa bilýge, baılanystyryp sóıleýge
daǵdylandyrý.
- Saýatty, kórkem jazýǵa baýlý. Óz betinshe izdenýge, uqyptylyqqa, tıanaqtylyqqa tárbıeleý.
Ádisi: túsindirý, taldaý, jınaqtaý, oı qozǵaý.
Kórnekiligi: sózjumbaq, keste, oıyn, tirek sózder.
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý
Úı tapsyrmasyn tekserý.
187 - jattyǵý.
Quraǵan sóılemderin oqytý.
- Qoıan, oıý, uıa t. b. sózderde neshe dybys, neshe árip bar?
- Dybys degenimiz ne?
- Árip degenimiz ne?
- Daýysty dybystar neshege bólinedi?
- Jýan daýysty dybystardy ata.
- Jińishke daýysty dybystardy ata.
- Daýyssyz dybystar neshege bólinedi?
- Úndi daýyssyz dybystardy ata.
- Uıań daýyssyz dybystardy ata.
- Qatań daýyssyz dybystardy ata.
Sózjumbaq sheshý.
1. Murtyn sıpap kún boıy, 2. Qyzyl bujyr aıdary bar,
Betin sýsyz jýady. Qoqılanǵan aıbary bar.
Tysyrdy ańdyp kún boıy, Aýyq - aýyq azan salyp,
Tyshqandy kóp qýady. (mysyq) Óńesh kergen aıqaıy bar. (átesh)
3. Úsh tili taqyldap,
Jańylmaıtyn aqyldy - aq. (saǵat)
4. Toqqa tıse murty uzyn, 5. Kir kıimdi qalaıdy,
Tabanymen jazyq. Ózi kirdi jalaıdy.
Kıimderdiń qyrtysyn, Sýǵa tússe shomylyp,
Beredi tez jazyp. (útik) Daqty joıar talaıǵy. (sabyn)
- Erekshe joldan qandaı sóz shyqty?
- Olaı bolsa búgingi bizdiń jańa sabaǵymyzdyń taqyryby «Mátin» eken.
- Olaı bolsa dápterimizdi ashaıyq, búgingi kúndi, sabaqtyń taqyrybyn jazaıyq.
Oqýlyǵymyzdy ashaıyq.
190 - jattyǵý.
İ baǵandaǵy sóılemderdi oqytý.
- Sóılemder kim, ne týraly?
- Ara, oqýshy, apa týraly.
- İİ baǵandaǵy sóılemderdi oqytý.
- Bul sóılemder ne týraly?
- Ara týraly.
- Endi osy ekinshi baǵandaǵy sóılemderdiń ornyn aýystyryp oqyp kóreıik.
Mysaly: «Baldy omartaǵa jınaıdy. Ol gúl shyrynymen qorektenedi», - dep, sóılemniń oryndaryn aýystyratyn bolsaq, áńgimeniń ne týraly aıtylyp turǵanyn bilemiz be?
- Joq. Áńgimeniń ne týraly ekendigi belgisiz.
Endeshe, ekinshi baǵandaǵy sóılemder bir - birimen ózara baılanysta qurylǵan. Mundaǵy sóılemderdiń barlyǵy bir ǵana ara týraly. Olardyń oryndaryn aýystyrýǵa bolmaıdy. Mundaı ózara baılanysty sóılemderdiń tobyn mátin dep ataımyz. Mátinniń taqyryby bolady. Osy mátinge qandaı at qoıýǵa bolady?
- Ara.
Ereje qorytý.
Mátin maǵyna jaǵynan ózara baılanysty eki nemese odan da kóp sóılemnen quralady. Mátinge at qoıýǵa bolady.
- Myna sýretten neni baıqadyńdar?
Bastaýysh synyp muǵalimi: Mashkeeva Sh.
Mátin. júkteý
Maqsaty: Oqýshylarǵa mátin týraly túsinik berý. Durys qurylmaǵan mátindi qaıta qurý arqyly sóılemderdiń baılanysyn kórsetý. Mátinniń taqyryby men ondaǵy negizgi oıdy anyqtaý.
- Oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytý, tirek sózderdi paıdalanyp mátin
qurastyrýǵa, mazmunyna baılanysty at qoıa bilýge, baılanystyryp sóıleýge
daǵdylandyrý.
- Saýatty, kórkem jazýǵa baýlý. Óz betinshe izdenýge, uqyptylyqqa, tıanaqtylyqqa tárbıeleý.
Ádisi: túsindirý, taldaý, jınaqtaý, oı qozǵaý.
Kórnekiligi: sózjumbaq, keste, oıyn, tirek sózder.
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý
Úı tapsyrmasyn tekserý.
187 - jattyǵý.
Quraǵan sóılemderin oqytý.
- Qoıan, oıý, uıa t. b. sózderde neshe dybys, neshe árip bar?
- Dybys degenimiz ne?
- Árip degenimiz ne?
- Daýysty dybystar neshege bólinedi?
- Jýan daýysty dybystardy ata.
- Jińishke daýysty dybystardy ata.
- Daýyssyz dybystar neshege bólinedi?
- Úndi daýyssyz dybystardy ata.
- Uıań daýyssyz dybystardy ata.
- Qatań daýyssyz dybystardy ata.
Sózjumbaq sheshý.
1. Murtyn sıpap kún boıy, 2. Qyzyl bujyr aıdary bar,
Betin sýsyz jýady. Qoqılanǵan aıbary bar.
Tysyrdy ańdyp kún boıy, Aýyq - aýyq azan salyp,
Tyshqandy kóp qýady. (mysyq) Óńesh kergen aıqaıy bar. (átesh)
3. Úsh tili taqyldap,
Jańylmaıtyn aqyldy - aq. (saǵat)
4. Toqqa tıse murty uzyn, 5. Kir kıimdi qalaıdy,
Tabanymen jazyq. Ózi kirdi jalaıdy.
Kıimderdiń qyrtysyn, Sýǵa tússe shomylyp,
Beredi tez jazyp. (útik) Daqty joıar talaıǵy. (sabyn)
- Erekshe joldan qandaı sóz shyqty?
- Olaı bolsa búgingi bizdiń jańa sabaǵymyzdyń taqyryby «Mátin» eken.
- Olaı bolsa dápterimizdi ashaıyq, búgingi kúndi, sabaqtyń taqyrybyn jazaıyq.
Oqýlyǵymyzdy ashaıyq.
190 - jattyǵý.
İ baǵandaǵy sóılemderdi oqytý.
- Sóılemder kim, ne týraly?
- Ara, oqýshy, apa týraly.
- İİ baǵandaǵy sóılemderdi oqytý.
- Bul sóılemder ne týraly?
- Ara týraly.
- Endi osy ekinshi baǵandaǵy sóılemderdiń ornyn aýystyryp oqyp kóreıik.
Mysaly: «Baldy omartaǵa jınaıdy. Ol gúl shyrynymen qorektenedi», - dep, sóılemniń oryndaryn aýystyratyn bolsaq, áńgimeniń ne týraly aıtylyp turǵanyn bilemiz be?
- Joq. Áńgimeniń ne týraly ekendigi belgisiz.
Endeshe, ekinshi baǵandaǵy sóılemder bir - birimen ózara baılanysta qurylǵan. Mundaǵy sóılemderdiń barlyǵy bir ǵana ara týraly. Olardyń oryndaryn aýystyrýǵa bolmaıdy. Mundaı ózara baılanysty sóılemderdiń tobyn mátin dep ataımyz. Mátinniń taqyryby bolady. Osy mátinge qandaı at qoıýǵa bolady?
- Ara.
Ereje qorytý.
Mátin maǵyna jaǵynan ózara baılanysty eki nemese odan da kóp sóılemnen quralady. Mátinge at qoıýǵa bolady.
- Myna sýretten neni baıqadyńdar?
Bastaýysh synyp muǵalimi: Mashkeeva Sh.
Mátin. júkteý
You Might Also Like
