Mektepaldy daıarlyq top balalaryn eńbekke baýlý erekshelikteri
Mektepaldy daıarlyq top balalaryn eńbekke baýlý erekshelikteri
Balabaqshada mektepke daıarlyq toptarynda balalardyń kitapqa degen qyzyǵýshylyqty jáne oǵan uqyptylyqpen qaraýdy qalyptastyrý odan ári jalǵasady. Tárbıeshi mektep jasyna deıingi balalardy kórkem shyǵarmamen tanystyra otyryp, shyǵarmanyń basty ıdeıasyn túsinip, janryn (túrin) aıyryp, erteginiń, áńgimeniń erekshelikterin ataýyna qol jetkizdi.
6 - 7 jastaǵy balalardy keıipkerlerdiń is - áreketin, avtordyń kózqarasyn jáne onyń óz keıipkerlerine qarym - qatynasyn túsinýge úıretedi. Balalar kitap qalaı dúnıege keledi, ol oqyrmanǵa jetý úshin qanshama adamdar eńbektenetini jóninde tereńirek bilim alady. Sondaı - aq, tárbıeshi ılústrasıalardy kórsete otyryp, jazýshylar men sýretshiler, arnaıy mashınalardyń kómegimen kitaptardy basyp jáne olardy qatty muqabalarmen qaptaıtyn baspahana jumysshylary jóninde áńgimeleıdi. Kitaptardy jasaý prosesimen tanysqannan keıin, balalar kitaptardy saqtaý jáne oǵan uqypty qaraý kerektigin, bul kóptegen adamdardyń eńbegi ekendigin túsine bastaıdy.
Mektep kitaphanasynda uıymdastyrylǵan saıahattar balalarǵa óte unaıdy. Tárbıeshi balalardyń kóńilin munda ártúrli qyzyqty kitaptardyń kóptigine, olardy úıge alyp oqýǵa bolatynyna kóńil aýdarady. Sondaı - aq, balalardyń kórkem shyǵarmalardy jappaı, durys ustaý kerektigin, óıtkeni ony basqa balalarda alyp paıdalana alatyndaı etip, uqyptylyqpen saqtaıtynyn atap kórsetedi.
Balabaqshadaǵy mektepaldy daıarlyq tobynda kitaptar múıisin uıymdastyrýdyń da mańyzy erekshe ekendigine kóńil bólinedi. Munda mynadaı kitaptar ornalasady:
- «Balbóbek» baǵdarlamasynda kórsetilgen kitaptar;
- Mazmundy ertegiler, ádebı shyǵarmalar, múltfılmderdiń taqyryptaryna baılanysty sýretter jınaǵy;
- Balalardyń tilin damytatyn oıyndar: «Ertegini aıaqta», «Keıipkerdi tany», «Sýretterdi laıyqtap jına»;
- Jazýshylar men aqyndardyń sýretteri;
- Súıikti shyǵarmalar mazmunyna sáıkes balalardyń salǵan sýretteri;
- Balalardyń ózderi daıarlaǵan kitapshalar.
Balalardyń áńgimelerinen kitap qurastyrýǵa bolady. Mysaly: «Kóńildi kitapshalar», «Bizdiń elimiz týraly kitaptar», «Qazaqstan – Respýblıkam meniń» atty taqyryptyq kórmeler uıymdastyrýdyń da zor mańyzy bar. Bulardy daıyndaýǵa balalar belsendi túrde aralasady. «Meniń súıikti kitabym» atty kórmege olar úılerinen óz kitaptaryn ákeledi. Balalardyń aldyna mynadaı shart qoıylady: árkim ózi ákelgen kitaptardyń atyn, avtoryn jaqsy bilip, jáne ony qysqasha mazmunyn aıtyp bere alatyndaı bolýy kerek. Balalar basqa top balalaryna, ata - analarǵa óz kórmelerin kórsetip, súıikti shyǵarmalary jóninde áńgimeleıdi. Tárbıeshi balalarmen áńgimeni ılústrasıalar kórsetý, qaıtalap oqý, oıyn - dramatızasıalar uıymdastyrýmen úılestirgen jón.
Burynǵy oqylǵan kitaptarǵa qaıtyp oralǵany paıdaly, sebebi balalar jasy ósken saıyn olardy ózgeshe qabyldap, sanaly túsinedi. Árıne, qazirgi oqytý tehnologıalaryn balabaqshaǵa laıyqty túrlerin iriktep oqý tárbıe prosesine engizip, balalardyń tanym belsendiligi men bolashaqtaǵy oqý áreketine degen yntasyn arttyrýda mańyzy zor. Biraq balabaqshalarda jańa tehnologıalar qoldanylmaı júr degennen aýlaqpyz, oıyn arqyly oqytý, damyta otyryp oqytý tehnologıasy qoldanylyp keletindigin tájirıbe kórsetip otyr. Ǵalym S. Jıenbaevanyń 6 - 7 jastaǵy balalardy qol eńbegine baýlýda saralap oqytý tehnologıasyn qoldaný tájirıbesi de naqtylaı túsedi. Degenmen, jappaı tárbıeshi - pedagogtardyń balalardyń tanym belsendiligin damytýda tıimdi ádisterdi qoldanýy óziniń bilimin jetildirýine tyǵyz baılanysty. Óziniń bilimin jetildirý degenimiz – jeke basynyń kásibı sheberligin shyńdaýy, pedagogıkalyq áreketin shyǵarmashylyqpen uıymdastyra bilýi.
Pedagog mamandyǵynyń áleýmettik máni – tárbıelenýshilerin qazirgi qoǵamnyń ózgermeli áleýmettik mádenıetine beıimdelýine, olardy ereje, zań boıynsha ómir súrýge jol ashyp, keıin olar úshin ıdeıaǵa aınaldyrý. Tárbıeshi pedagogtyń pedagogıkalyq áreketteriniń komponentteri: pedagogıkalyq motıvi, maqsaty A. N. Leontev, qarym - qatynasy (sýbekti - sýbekti), pedagogıkalyq tehnıka, biliktiligi, óz eńbeginiń nátıjesinde taldaýy. Mektepke deıingi mekeme mamandarynyń kásiptik baǵyttary, pedagogıkalyq áreketteri týraly E. A. Panko, L. G. Semýshına, V. I. Lagınova, R. S. Býre, Q. A. Aımaǵanbetova, B. O. Arzanbaeva zertteýlerindegi pedagog tárbıeshilerdiń qyzmeti, professıogrammasy máseleleri týraly atap ketken. Professıogramma – bul ǵylymı negizdelgen pedagogtyń jeke tulǵalyq kásiptik sapalaryna talaptar, dúnıege kózqarasy, jalpy mádenıeti, psıhologıalyq - pedagogıkalyq, arnaýly bilimi, sol sıaqty pedagogıkalyq biliktiligi men daǵdysy.
Qoryta aıtqanda, búgingi tańda bolashaq urpaqqa álemdik ǵylym men progres deńgeıine sáıkes bilim men tárbıe berýde, onyń rýhanı baılyǵy men mádenıetin arttyrýda tanymdyq belsendiligin damytýdyń mańyzy zor. Basty mejeni sheshýde tárbıeshi - pedagogtyń orny erekshe deı otyryp, tereń zertteýdi talap etetin kúrdeli másele deımiz.
Balabaqshada mektepke daıarlyq toptarynda balalardyń kitapqa degen qyzyǵýshylyqty jáne oǵan uqyptylyqpen qaraýdy qalyptastyrý odan ári jalǵasady. Tárbıeshi mektep jasyna deıingi balalardy kórkem shyǵarmamen tanystyra otyryp, shyǵarmanyń basty ıdeıasyn túsinip, janryn (túrin) aıyryp, erteginiń, áńgimeniń erekshelikterin ataýyna qol jetkizdi.
6 - 7 jastaǵy balalardy keıipkerlerdiń is - áreketin, avtordyń kózqarasyn jáne onyń óz keıipkerlerine qarym - qatynasyn túsinýge úıretedi. Balalar kitap qalaı dúnıege keledi, ol oqyrmanǵa jetý úshin qanshama adamdar eńbektenetini jóninde tereńirek bilim alady. Sondaı - aq, tárbıeshi ılústrasıalardy kórsete otyryp, jazýshylar men sýretshiler, arnaıy mashınalardyń kómegimen kitaptardy basyp jáne olardy qatty muqabalarmen qaptaıtyn baspahana jumysshylary jóninde áńgimeleıdi. Kitaptardy jasaý prosesimen tanysqannan keıin, balalar kitaptardy saqtaý jáne oǵan uqypty qaraý kerektigin, bul kóptegen adamdardyń eńbegi ekendigin túsine bastaıdy.
Mektep kitaphanasynda uıymdastyrylǵan saıahattar balalarǵa óte unaıdy. Tárbıeshi balalardyń kóńilin munda ártúrli qyzyqty kitaptardyń kóptigine, olardy úıge alyp oqýǵa bolatynyna kóńil aýdarady. Sondaı - aq, balalardyń kórkem shyǵarmalardy jappaı, durys ustaý kerektigin, óıtkeni ony basqa balalarda alyp paıdalana alatyndaı etip, uqyptylyqpen saqtaıtynyn atap kórsetedi.
Balabaqshadaǵy mektepaldy daıarlyq tobynda kitaptar múıisin uıymdastyrýdyń da mańyzy erekshe ekendigine kóńil bólinedi. Munda mynadaı kitaptar ornalasady:
- «Balbóbek» baǵdarlamasynda kórsetilgen kitaptar;
- Mazmundy ertegiler, ádebı shyǵarmalar, múltfılmderdiń taqyryptaryna baılanysty sýretter jınaǵy;
- Balalardyń tilin damytatyn oıyndar: «Ertegini aıaqta», «Keıipkerdi tany», «Sýretterdi laıyqtap jına»;
- Jazýshylar men aqyndardyń sýretteri;
- Súıikti shyǵarmalar mazmunyna sáıkes balalardyń salǵan sýretteri;
- Balalardyń ózderi daıarlaǵan kitapshalar.
Balalardyń áńgimelerinen kitap qurastyrýǵa bolady. Mysaly: «Kóńildi kitapshalar», «Bizdiń elimiz týraly kitaptar», «Qazaqstan – Respýblıkam meniń» atty taqyryptyq kórmeler uıymdastyrýdyń da zor mańyzy bar. Bulardy daıyndaýǵa balalar belsendi túrde aralasady. «Meniń súıikti kitabym» atty kórmege olar úılerinen óz kitaptaryn ákeledi. Balalardyń aldyna mynadaı shart qoıylady: árkim ózi ákelgen kitaptardyń atyn, avtoryn jaqsy bilip, jáne ony qysqasha mazmunyn aıtyp bere alatyndaı bolýy kerek. Balalar basqa top balalaryna, ata - analarǵa óz kórmelerin kórsetip, súıikti shyǵarmalary jóninde áńgimeleıdi. Tárbıeshi balalarmen áńgimeni ılústrasıalar kórsetý, qaıtalap oqý, oıyn - dramatızasıalar uıymdastyrýmen úılestirgen jón.
Burynǵy oqylǵan kitaptarǵa qaıtyp oralǵany paıdaly, sebebi balalar jasy ósken saıyn olardy ózgeshe qabyldap, sanaly túsinedi. Árıne, qazirgi oqytý tehnologıalaryn balabaqshaǵa laıyqty túrlerin iriktep oqý tárbıe prosesine engizip, balalardyń tanym belsendiligi men bolashaqtaǵy oqý áreketine degen yntasyn arttyrýda mańyzy zor. Biraq balabaqshalarda jańa tehnologıalar qoldanylmaı júr degennen aýlaqpyz, oıyn arqyly oqytý, damyta otyryp oqytý tehnologıasy qoldanylyp keletindigin tájirıbe kórsetip otyr. Ǵalym S. Jıenbaevanyń 6 - 7 jastaǵy balalardy qol eńbegine baýlýda saralap oqytý tehnologıasyn qoldaný tájirıbesi de naqtylaı túsedi. Degenmen, jappaı tárbıeshi - pedagogtardyń balalardyń tanym belsendiligin damytýda tıimdi ádisterdi qoldanýy óziniń bilimin jetildirýine tyǵyz baılanysty. Óziniń bilimin jetildirý degenimiz – jeke basynyń kásibı sheberligin shyńdaýy, pedagogıkalyq áreketin shyǵarmashylyqpen uıymdastyra bilýi.
Pedagog mamandyǵynyń áleýmettik máni – tárbıelenýshilerin qazirgi qoǵamnyń ózgermeli áleýmettik mádenıetine beıimdelýine, olardy ereje, zań boıynsha ómir súrýge jol ashyp, keıin olar úshin ıdeıaǵa aınaldyrý. Tárbıeshi pedagogtyń pedagogıkalyq áreketteriniń komponentteri: pedagogıkalyq motıvi, maqsaty A. N. Leontev, qarym - qatynasy (sýbekti - sýbekti), pedagogıkalyq tehnıka, biliktiligi, óz eńbeginiń nátıjesinde taldaýy. Mektepke deıingi mekeme mamandarynyń kásiptik baǵyttary, pedagogıkalyq áreketteri týraly E. A. Panko, L. G. Semýshına, V. I. Lagınova, R. S. Býre, Q. A. Aımaǵanbetova, B. O. Arzanbaeva zertteýlerindegi pedagog tárbıeshilerdiń qyzmeti, professıogrammasy máseleleri týraly atap ketken. Professıogramma – bul ǵylymı negizdelgen pedagogtyń jeke tulǵalyq kásiptik sapalaryna talaptar, dúnıege kózqarasy, jalpy mádenıeti, psıhologıalyq - pedagogıkalyq, arnaýly bilimi, sol sıaqty pedagogıkalyq biliktiligi men daǵdysy.
Qoryta aıtqanda, búgingi tańda bolashaq urpaqqa álemdik ǵylym men progres deńgeıine sáıkes bilim men tárbıe berýde, onyń rýhanı baılyǵy men mádenıetin arttyrýda tanymdyq belsendiligin damytýdyń mańyzy zor. Basty mejeni sheshýde tárbıeshi - pedagogtyń orny erekshe deı otyryp, tereń zertteýdi talap etetin kúrdeli másele deımiz.
You Might Also Like
