Mektepishilik olımpıada esepteri
Oqýshy shyǵarmashylyǵyn damytýdyń alǵy sharttary jáne synyptan tys jumystar.
«Oqýshyny onyń bergen jaýaptaryna emes, saǵan qoıǵan suraqtaryna qarap baǵala” Vólter.
“Bala jaıly ádiletti de durys oılaý úshin biz ony óz órisinen bizdiń órisimizge alyp kelýge tıis emespiz. Qaıta onyń rýhanı álemine kóshýge tıispiz ”. N. N. Progov.
“Qazaqstan Respýblıkasy 2015 jylǵa deıingi bilim berýdi damytý tujyrymdamasyndaǵy” orta bilim berýdiń maqsaty - jyldam ózgerip otyratyn dúnıe jaǵdaılarynda alynǵan tereń bilimniń, kásibı daǵdylardyń negizinde ózin ózi damytýǵa, adamgershilik turǵysynan óz betinshe sheshim qabyldaýǵa qabiletti jeke tulǵany qalyptastyrý mindetin atqarý muǵalimniń pedagogıkalyq sheberligimen bilimdiligin, ádisker shyǵarmashylyǵyn talap etedi.
“Bilim Zańynda” mektep oqýshylary boıynda adamgershilik jáne turmys negizderin qalyptastyrý, azamattyqqa tárbıeleý, olardyń aqyl - oı, tanymdyq shyǵarmashylyq qabiletterin aıqyndaý mindetteri aıtylǵan.
Mekteptegi jeke tulǵany damytý úshin ustaz tulǵasyna qoıylatyn negizgi talaptar:
1. Shákirt janyn túsinip, ony zertteı bilý sheberligi,
2. Shákirttiń jeke tulǵa ekenin moıyndaýy.
3. Ózine syn kózben qaraı alýy. jáne ózine aıtylǵan syndy qabyldaı alýy.
4. Shákirtke yqpal ete bilýi
5. Shákirtten shyndyq aıta bilýdi talap ete alýy.
6. Shákirt baǵalaı alatyndaı bilimdarlyq, adamgershilik qabileti
7. Oılaý, sóıleý sheberligi
8. Shyǵarmashylyq izdengishtik qabileti bolýy shart.
Uly Orys pedagogy K. D. Ýshınskıı pedagog mamandyǵyn joǵary baǵalaı kelip:
“Muǵalim mamandyǵy syrttaı qarapaıym bolǵanymen, tarıhtaǵy eń uly isterdiń biri” degen.
Muǵalim halqymyzdyń bolashaǵy bolyp sanalatyn óskeleń urpaqtyń ıntellektýaldyq negizin salýshy, rýhanı dúnıesin qalyptastyrýshy, jáne ol urpaqtar tárbıesine jaýapty qoǵamnyń senimdi ókili. Sondyqtan ár muǵalimniń kásibı jetilýiniń negizi faktory - ózdiginen bilim alý bolyp tabylady,
Bul baǵytta árbir muǵalim ozyq pedagogıkalyq tájirıbelerdi zerttep, mekteptegi nemese turǵylyqty jerdegi kitaphanalardan ádebıettermen tanysyp, óz josparlary boıynsha jumys isteýi mindetti.
Ózdiginen bilim alýda atqaratyn qyzmetteri retinde: M. Knázevanyń mynadaı toptamasyn keltirýge bolady:
1. Ekstensıvtik - jańa bilimderdi izdestirý, jınaqtaý.
2. Kompensatorlyq - mekteptik bilimniń olqylyqtaryn toltyryp, óz bilimindegi kemshilikterdi joıý.
3. Baǵdarlyq - mádenıet jáne qoǵam ishinde óz ornyn anyqtaý.
4. Damytýshylyq - ózindik sanany, este saqtaý qabiletin, oılaý qabiletin, shyǵarmashylyq sapalaryn damytý.
5. Ádisnamalyq - kásibı biliktiligin jetildirý, dúnıeniń tutastyǵyn túsine alý.
6. Kommýnıkatıvtik - túrli kásipter, ǵylymdar, adamdar arasyndaǵy baılanystardy ornatý.
7. Shyǵarmashylyq - shyǵarmashylyqqa úırený.
8. Jańashyldyq - qalyptasyp qalǵan pikirlerge jańasha kózqarastardyń týyndaýy, eskilikti joıý jáne jattandylyqtan arylý.
9. Psıhologıalyq - zıaly adamdar qatarynan ekenin seziný, ózin zıalylar qaýymynyń bir bóligi retinde seziný.
10. Gorontologıalyq - jasy ulǵaıǵan adamdardyń ózdiginen bilimderin jetildirýleri arqyly zamanaýı jańalyqtardan habardar bolyp otyrýy.
Búgingi kúni ǵylym men tehnıkanyń damý deńgeıi árbir oqýshyǵa sapaly jáne tereń bilimniń jáne iskerliktiń kerektigin talap etedi. Sol sebepti de - oqýshylardyń shyǵarmashylyq oılaýyn damytý, oqýshynyń tabıǵı daryndylyǵyn paıdalana otyryp, ǵylymı kózqarasy men belsendiligin damytý kerek.
Shyǵarmashyl adam - ol jasampaz tulǵa. Ol ózin, aınalasyn, qoǵamdy jańartyp otyrady.
Matematıka sabaǵynda oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletin damytýǵa áser etetin faktorlar:
- júıeli jumystar
- sabaq oqytý tásilderi
- úıirme jumystary
- ǵylymı jumys
- oqý quraldary
- oqýlyq
- elektrondyq oqýlyqtar
- jelilik baılanystar.
Shyǵarmashylyq is - áreket shákirttiń bilimge, nátıjege jetýge degen óte belsendi, derbes tanymdyq is - áreketi.
Shyǵarmashylyq degenimiz - alynǵan aqparatty túrlendirip, tapqyrlyq tanytyp biryńǵaı oılardy qoryta bilýi, oralymdy oılaý qabiletteri, zertteýshilik belsendiligi.
Oqýshynyń shyǵarmashylyq is áreketi qalyptasýynyń negizgi kezeńderi:
1. Aıqyn durys qoıylǵan maqsat
2. Qosymsha málimetter izdeý
3. Nátıjeni jan jaqty tekserý.
Shyǵarmashylyqtyń paıda bolýynyń negizgi sharttary:
1. Pánge úıretýdiń erkindigi.
2. Bilim keńistiginiń ár baǵytty bolýy.
3. Muǵalim men oqýshynyń birlesken shyǵarmashylyq jumystary.
Shyǵarmashylyqty damytýdyń alǵy sharttary:
1. Oqýshynyń shyǵarmashylyq deńgeıin anyqtaý.
2. Oqýshynyń qyzyǵýshylyǵyn, belsendiligin arttyrý.
3. Oqýshynyń múmkinshiligine qaraı tapsyrmalardy júıeli túrde oryndatý.
4. Shyǵarmashylyq qabiletti tárbıeleý barysynda kezdesetin qıyndyqtar men qarama - qaıshylyqtardy esepke alyp, zertteý.
5. Oqýshynyń shyǵarmashylyq qabiletin tárbıeleýdi kezeń boıynsha satylap damytý.
6. Muǵalimniń óz isine izdenimpazdyqpen qarap, sabaqty shyǵarmashylyqpen ótkizýi.
Oqýshy shyǵarmashylyǵyn damytý mynadaı úsh kezeńmen anyqtalady:
1. Anyqtaý kezeńi: Oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletteriniń bastapqy deńgeıin anyqtaý, oqýshylardy qabilet deńgeıine qaraı toptaý.
2. Qalyptastyrý kezeńi: Shyǵarmashylyq tapsyrmalar jınaqtalǵan ádistemelik nusqaý jasap, onyń tıimdiligin oqý úrdisinde tekserip, oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletterin damytyp, bilim deńgeıleriniń artýyn qamtamasyz etý kerek.
3. Baǵalaý, qorytý kezeńi: Aldyńǵy jasalǵan jumystar nátıjesinde oqýshynyń shyǵarmashylyq áreketke degen turaqty qyzyǵýy qalyptasyp, belsendiligi artyp, sheshimder qura bilýi tıis.
Shyǵarmashylyq tulǵadaǵy eń basty faktor: bilýge qumarlyq, tereń túrli sıpatta qabyldaǵyshtyq, meńgerýge ıkemdilik, aqyl - oı belsendiligi, zeıin, oı ushqyrlyǵy.
Oqýshynyń shyǵarmashylyq qyzyǵýshylyǵyna áser etetin faktorlar:
1. Oqý mazmuny.
2. Oqýshynyń baǵyty men josparyna meńgeriletin bilimniń sáıkestigi.
3. Oqý materıalynyń mazmuny, qyzyqty bolýy.
4. Muǵalimniń sheberligi.
5. Jeke tulǵanyń ereksheligi.
6. Oqý úrdisindegi jaǵymdy qarym - qatynas.
Oqýshynyń shyǵarmashylyq qyzyǵýynyń damýy, jeke
tulǵanyń qalyptasýy barysynda damıtyndyqtan oqýshynyń jas ereksheligine asa mán berilýi kerek.
QR “Bilim týraly” zańynyń 41 babynda “Pedagog qyzmetkerler oqýshylardyń memlekettik bilim berý standarttarynda kózdelgen deńgeıden tómen emes bilim, bilik, daǵdyny qamtamasyz etýge, shyǵarmashylyq qabiletteriniń damýy úshin jaǵdaı jasaýy mindetti”- delingen. Sondyqtan oqýshylardy shyǵarmashylyqqa baýlyp, olardyń belsendiligin, qyzyǵýshylyǵyn arttyra túsý úshin synyptan tys jumystardyń róli zor.
Synyptan tys jumystar.
Synyptan tys jumystardy uıymdastyrýda eskeretin jaıttar:
1. Synyptan tys jumys oqýshynyń sabaqta alǵan bilimderi men daǵdylary negizinde uıymdastyrylady.
2. Synyptan tys jumys oqýshy ınısıatıvasynan bastalyp, olardyń jeke qajettilikterin óteıtindeı baǵytta júrgizilýi kerek.
3. Synypta tys jumys oqýshylardy matematıkaǵa qyzyqtyrý maqsatynda ótýi tıis.
Synyptan tys jumystardyń maqsaty:
- oqýshylardyń shyǵarmashylyq izdenisterin damytý.
- ózindik qabiletterin damytý
- qoǵamdyq qarym - qatynasty qalyptastyrý.
Mindeti:
- alǵan bilimderin ári qaraı jetildirý
- óz bilimin tereńdetý qabiletin shyńdaý
- oqýshylardyń belsendiligin, qyzyǵýshylyǵyn arttyrý
- oqýshylardyń ózara qarym - qatynasyn qalyptastyrý
Eńbektenýge, izdenýge yqpal etý.
Talaby:
- Oqýshy qabiletin eskerý
- bilim men tárbıeniń ózara baılanysy
- oqýshynyń oı erkindigi.
Kútiletin nátıje.
- jumystaryn óz betinshe josparlaýǵa úırenedi
- oryndaý tártibin túsinedi
- muǵalimniń nusqaýyn tyńdap, durys oryndaýǵa úırenedi
- óz jumysyna qorytyndy jasaýǵa úırenedi
- til baılyǵy men oılaý qabileti artady.
«Oqýshyny onyń bergen jaýaptaryna emes, saǵan qoıǵan suraqtaryna qarap baǵala” Vólter.
“Bala jaıly ádiletti de durys oılaý úshin biz ony óz órisinen bizdiń órisimizge alyp kelýge tıis emespiz. Qaıta onyń rýhanı álemine kóshýge tıispiz ”. N. N. Progov.
“Qazaqstan Respýblıkasy 2015 jylǵa deıingi bilim berýdi damytý tujyrymdamasyndaǵy” orta bilim berýdiń maqsaty - jyldam ózgerip otyratyn dúnıe jaǵdaılarynda alynǵan tereń bilimniń, kásibı daǵdylardyń negizinde ózin ózi damytýǵa, adamgershilik turǵysynan óz betinshe sheshim qabyldaýǵa qabiletti jeke tulǵany qalyptastyrý mindetin atqarý muǵalimniń pedagogıkalyq sheberligimen bilimdiligin, ádisker shyǵarmashylyǵyn talap etedi.
“Bilim Zańynda” mektep oqýshylary boıynda adamgershilik jáne turmys negizderin qalyptastyrý, azamattyqqa tárbıeleý, olardyń aqyl - oı, tanymdyq shyǵarmashylyq qabiletterin aıqyndaý mindetteri aıtylǵan.
Mekteptegi jeke tulǵany damytý úshin ustaz tulǵasyna qoıylatyn negizgi talaptar:
1. Shákirt janyn túsinip, ony zertteı bilý sheberligi,
2. Shákirttiń jeke tulǵa ekenin moıyndaýy.
3. Ózine syn kózben qaraı alýy. jáne ózine aıtylǵan syndy qabyldaı alýy.
4. Shákirtke yqpal ete bilýi
5. Shákirtten shyndyq aıta bilýdi talap ete alýy.
6. Shákirt baǵalaı alatyndaı bilimdarlyq, adamgershilik qabileti
7. Oılaý, sóıleý sheberligi
8. Shyǵarmashylyq izdengishtik qabileti bolýy shart.
Uly Orys pedagogy K. D. Ýshınskıı pedagog mamandyǵyn joǵary baǵalaı kelip:
“Muǵalim mamandyǵy syrttaı qarapaıym bolǵanymen, tarıhtaǵy eń uly isterdiń biri” degen.
Muǵalim halqymyzdyń bolashaǵy bolyp sanalatyn óskeleń urpaqtyń ıntellektýaldyq negizin salýshy, rýhanı dúnıesin qalyptastyrýshy, jáne ol urpaqtar tárbıesine jaýapty qoǵamnyń senimdi ókili. Sondyqtan ár muǵalimniń kásibı jetilýiniń negizi faktory - ózdiginen bilim alý bolyp tabylady,
Bul baǵytta árbir muǵalim ozyq pedagogıkalyq tájirıbelerdi zerttep, mekteptegi nemese turǵylyqty jerdegi kitaphanalardan ádebıettermen tanysyp, óz josparlary boıynsha jumys isteýi mindetti.
Ózdiginen bilim alýda atqaratyn qyzmetteri retinde: M. Knázevanyń mynadaı toptamasyn keltirýge bolady:
1. Ekstensıvtik - jańa bilimderdi izdestirý, jınaqtaý.
2. Kompensatorlyq - mekteptik bilimniń olqylyqtaryn toltyryp, óz bilimindegi kemshilikterdi joıý.
3. Baǵdarlyq - mádenıet jáne qoǵam ishinde óz ornyn anyqtaý.
4. Damytýshylyq - ózindik sanany, este saqtaý qabiletin, oılaý qabiletin, shyǵarmashylyq sapalaryn damytý.
5. Ádisnamalyq - kásibı biliktiligin jetildirý, dúnıeniń tutastyǵyn túsine alý.
6. Kommýnıkatıvtik - túrli kásipter, ǵylymdar, adamdar arasyndaǵy baılanystardy ornatý.
7. Shyǵarmashylyq - shyǵarmashylyqqa úırený.
8. Jańashyldyq - qalyptasyp qalǵan pikirlerge jańasha kózqarastardyń týyndaýy, eskilikti joıý jáne jattandylyqtan arylý.
9. Psıhologıalyq - zıaly adamdar qatarynan ekenin seziný, ózin zıalylar qaýymynyń bir bóligi retinde seziný.
10. Gorontologıalyq - jasy ulǵaıǵan adamdardyń ózdiginen bilimderin jetildirýleri arqyly zamanaýı jańalyqtardan habardar bolyp otyrýy.
Búgingi kúni ǵylym men tehnıkanyń damý deńgeıi árbir oqýshyǵa sapaly jáne tereń bilimniń jáne iskerliktiń kerektigin talap etedi. Sol sebepti de - oqýshylardyń shyǵarmashylyq oılaýyn damytý, oqýshynyń tabıǵı daryndylyǵyn paıdalana otyryp, ǵylymı kózqarasy men belsendiligin damytý kerek.
Shyǵarmashyl adam - ol jasampaz tulǵa. Ol ózin, aınalasyn, qoǵamdy jańartyp otyrady.
Matematıka sabaǵynda oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletin damytýǵa áser etetin faktorlar:
- júıeli jumystar
- sabaq oqytý tásilderi
- úıirme jumystary
- ǵylymı jumys
- oqý quraldary
- oqýlyq
- elektrondyq oqýlyqtar
- jelilik baılanystar.
Shyǵarmashylyq is - áreket shákirttiń bilimge, nátıjege jetýge degen óte belsendi, derbes tanymdyq is - áreketi.
Shyǵarmashylyq degenimiz - alynǵan aqparatty túrlendirip, tapqyrlyq tanytyp biryńǵaı oılardy qoryta bilýi, oralymdy oılaý qabiletteri, zertteýshilik belsendiligi.
Oqýshynyń shyǵarmashylyq is áreketi qalyptasýynyń negizgi kezeńderi:
1. Aıqyn durys qoıylǵan maqsat
2. Qosymsha málimetter izdeý
3. Nátıjeni jan jaqty tekserý.
Shyǵarmashylyqtyń paıda bolýynyń negizgi sharttary:
1. Pánge úıretýdiń erkindigi.
2. Bilim keńistiginiń ár baǵytty bolýy.
3. Muǵalim men oqýshynyń birlesken shyǵarmashylyq jumystary.
Shyǵarmashylyqty damytýdyń alǵy sharttary:
1. Oqýshynyń shyǵarmashylyq deńgeıin anyqtaý.
2. Oqýshynyń qyzyǵýshylyǵyn, belsendiligin arttyrý.
3. Oqýshynyń múmkinshiligine qaraı tapsyrmalardy júıeli túrde oryndatý.
4. Shyǵarmashylyq qabiletti tárbıeleý barysynda kezdesetin qıyndyqtar men qarama - qaıshylyqtardy esepke alyp, zertteý.
5. Oqýshynyń shyǵarmashylyq qabiletin tárbıeleýdi kezeń boıynsha satylap damytý.
6. Muǵalimniń óz isine izdenimpazdyqpen qarap, sabaqty shyǵarmashylyqpen ótkizýi.
Oqýshy shyǵarmashylyǵyn damytý mynadaı úsh kezeńmen anyqtalady:
1. Anyqtaý kezeńi: Oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletteriniń bastapqy deńgeıin anyqtaý, oqýshylardy qabilet deńgeıine qaraı toptaý.
2. Qalyptastyrý kezeńi: Shyǵarmashylyq tapsyrmalar jınaqtalǵan ádistemelik nusqaý jasap, onyń tıimdiligin oqý úrdisinde tekserip, oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletterin damytyp, bilim deńgeıleriniń artýyn qamtamasyz etý kerek.
3. Baǵalaý, qorytý kezeńi: Aldyńǵy jasalǵan jumystar nátıjesinde oqýshynyń shyǵarmashylyq áreketke degen turaqty qyzyǵýy qalyptasyp, belsendiligi artyp, sheshimder qura bilýi tıis.
Shyǵarmashylyq tulǵadaǵy eń basty faktor: bilýge qumarlyq, tereń túrli sıpatta qabyldaǵyshtyq, meńgerýge ıkemdilik, aqyl - oı belsendiligi, zeıin, oı ushqyrlyǵy.
Oqýshynyń shyǵarmashylyq qyzyǵýshylyǵyna áser etetin faktorlar:
1. Oqý mazmuny.
2. Oqýshynyń baǵyty men josparyna meńgeriletin bilimniń sáıkestigi.
3. Oqý materıalynyń mazmuny, qyzyqty bolýy.
4. Muǵalimniń sheberligi.
5. Jeke tulǵanyń ereksheligi.
6. Oqý úrdisindegi jaǵymdy qarym - qatynas.
Oqýshynyń shyǵarmashylyq qyzyǵýynyń damýy, jeke
tulǵanyń qalyptasýy barysynda damıtyndyqtan oqýshynyń jas ereksheligine asa mán berilýi kerek.
QR “Bilim týraly” zańynyń 41 babynda “Pedagog qyzmetkerler oqýshylardyń memlekettik bilim berý standarttarynda kózdelgen deńgeıden tómen emes bilim, bilik, daǵdyny qamtamasyz etýge, shyǵarmashylyq qabiletteriniń damýy úshin jaǵdaı jasaýy mindetti”- delingen. Sondyqtan oqýshylardy shyǵarmashylyqqa baýlyp, olardyń belsendiligin, qyzyǵýshylyǵyn arttyra túsý úshin synyptan tys jumystardyń róli zor.
Synyptan tys jumystar.
Synyptan tys jumystardy uıymdastyrýda eskeretin jaıttar:
1. Synyptan tys jumys oqýshynyń sabaqta alǵan bilimderi men daǵdylary negizinde uıymdastyrylady.
2. Synyptan tys jumys oqýshy ınısıatıvasynan bastalyp, olardyń jeke qajettilikterin óteıtindeı baǵytta júrgizilýi kerek.
3. Synypta tys jumys oqýshylardy matematıkaǵa qyzyqtyrý maqsatynda ótýi tıis.
Synyptan tys jumystardyń maqsaty:
- oqýshylardyń shyǵarmashylyq izdenisterin damytý.
- ózindik qabiletterin damytý
- qoǵamdyq qarym - qatynasty qalyptastyrý.
Mindeti:
- alǵan bilimderin ári qaraı jetildirý
- óz bilimin tereńdetý qabiletin shyńdaý
- oqýshylardyń belsendiligin, qyzyǵýshylyǵyn arttyrý
- oqýshylardyń ózara qarym - qatynasyn qalyptastyrý
Eńbektenýge, izdenýge yqpal etý.
Talaby:
- Oqýshy qabiletin eskerý
- bilim men tárbıeniń ózara baılanysy
- oqýshynyń oı erkindigi.
Kútiletin nátıje.
- jumystaryn óz betinshe josparlaýǵa úırenedi
- oryndaý tártibin túsinedi
- muǵalimniń nusqaýyn tyńdap, durys oryndaýǵa úırenedi
- óz jumysyna qorytyndy jasaýǵa úırenedi
- til baılyǵy men oılaý qabileti artady.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
