InfoHub Logo

Taqyryby: Mektepke deıingi balalardyń qarapaıym matematıkalyq túsinikterin qalyptastyrý
Jospar:
1. Kirispe
Mektepke deıingi balalardyń qarapaıym matematıkalyq túsinikterin qalyptastyrý
II. Negizgi bólim
1.Mektep jasyna deıingi balalardyń matematıkalyq túsinikterin damytý jumystaryn josparlaý.
2. Qarapaıym matematıkalyq uǵymdardy qalyptastyrý is - áreketindegi pedagogtyń quzyrettiligi.
III. Qorytyndy

1. Kirispe
Mektepke deıingi balalardyń qarapaıym matematıkalyq túsinikterin qalyptastyrý
Búgingi bóbek – erteńgi azamat – qoǵam ıesi. Balǵyn bóbekterge eń alǵash jol kórsetýshi, baǵyt berýshi – balabaqsha tárbıeshileri. Óıtkeni bilim men tárbıe negizi balanyń jeke basyn qalyptastyrý negizi balabaqshada qalanady.

Mektepke deıingi tárbıe berý uıymdarynda balalardyń oı - órisin, logıkasyn, tilin damytýda, belgili bir zatty qabyldaýyn, este saqtaýyn, ony qaıta jańǵyrtyp kózge elestetýin, dúnıetanymyn damytýda qarapaıym matematıkalyq uǵymdardy qalyptastyrýdyń mańyzy erekshe. Balalarda bar túsinikter ózdiginen uǵymdarǵa aınala almaıdy. Uǵymdardy jáne olardy qoldanýǵa negizdelgen oılaýdyń logıkalyq formalaryn balalar ǵylymı bilimderge negizdeý barysynda meńgeredi. Demek, mektepke deıingi balalardyń aqyl - oı qyzmetiniń damýy, logıkalyq oılaýdyń damýy qarapaıym matematıkalyq túsinikterdi qalyptastyrý barysynda júzege asyrylady.

Balalardy mektepke daıyndaýda matematıkany oqytý tek sandyq jáne keńistik, ýaqyt jaıly túsinik qalyptastyryp qana qoımaıdy, sonymen birge olardyń oılaý úderisin damytýǵa (analız, sıntez, ındýksıa, dedýksıa) yqpal etedi. Arnaıy uıymdastyrylǵan oqý is - áreketinde balanyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵymen birge jalpy damý qamtamasyz etiledi, ıaǵnı oqytýdyń damytýshylyq qyzmeti júzege asyrylyp, balanyń tulǵa retinde qalyptasýyna múmkindik ashylady.
Balalarǵa qarapaıym matematıkalyq túsinikterdi qalyptastyrý barysynda oqytýdyń damytýshylyq qyzmetindegi birqatar talaptar men sharttar oryndalýy qajet.

Birinshiden, damytýshy orta qajet, ol úshin mektepke deıingi kezeńniń ózindik ereksheligi men qundylyqtaryn saqtaı otyryp, qarapaıym matematıkalyq túsinikterdi qalyptastyrý barysynda uıymdastyrylǵan oqý is - áreketi balalardyń tanymdyq qabiletterin damytýǵa baǵyttalýy shart. Balalardyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn damytýdyń negizgi faktory olardyń bilimi men daǵdylarynyń dárejesi ǵana emes, sonymen birge, balanyń mańyzdy psıhıkalyq qyzmetterin, aqyl - oı jumysynyń tásilderin qalyptastyrýǵa múmkindik beretin oqý úrdisi bolyp sanalady. Oılaýǵa úıretetin sabaqtar damyta oqytý sabaqtary dep esepteledi. Damyta oqytýdy uıymdastyrý, balaǵa aqyl - oı áreketin meńgerýge jaǵdaı jasaıdy. Pedagog bul jaǵdaıda daıyn bilimdi túsindirip qoıýshy, baǵalaýshy emes, tanymdyq is - áreketti uıymdastyratyn ujymdyq isterdiń uıytqysy. Tek osyndaı oqytý ǵana balanyń ıntellektisiniń kózin ashyp, shyǵarmashylyǵyn damytady.

Ekinshiden, sońǵy jyldary bastaýysh synyp pen balabaqsha arasyndaǵy sabaqtastyq máselesi jıi aıtylyp júr. Bastaýysh synypta matematıkany oqytýdaǵy qazirgi psıhologıalyq zertteýler balalar baqshasynda da, mektepaldy daıarlyqta da matematıkalyq daıyndyqtyń mazmunyn qaıta qaraýdy talap etip otyr. Buǵan deıin kóbinese balanyń psıhologıalyq damý múmkinshiligin eskermegendikten, qoldanylyp júrgen kóptegen ádis - tásilderdiń utymdylyǵy az ekeni baıqalyp otyr. Bir ǵana zattardy, kórnekilikterdi paıdalaný arqyly qarapaıym qosý men azaıtýdy meńgerýmen shektelse, onda balany alǵashqy matematıkalyq túsinigi keńimeıtindigi dáleldengen. Olaı bolsa, bul jerde de bizdiń zertteýimizde qarastyrylyp otyrǵan oqytýdyń damytýshylyq qyzmeti eskerilmegen deýge bolady.

Úshinshiden, qazirgi tańda bilim berý júıesiniń negizgi maqsaty – bilim berý, tárbıeleý, damytý arqyly jeke tulǵa qalyptastyrý. Bul maqsattar ózara tyǵyz baılanysta bolǵanda ǵana nátıjeli bolady. Olaı bolsa, mektep jasyna deıingi balalardyń qarapaıym matematıkalyq túsinigin qalyptastyrý barysynda balany jeke tulǵa etip tárbıeleý, ómirge daıyndaý maqsatynda bilim berýdiń damytýshylyq qyzmeti júzege asyrylýy qajet. Baǵdarlama ár túrli uıymdastyrylǵan oqý qyzmetiniń qarym - qatynasynyń kómegimen júzege asyrylýy múmkin: qurastyrý, mýzykalyq tárbıe, beıneleý óneri, dene shynyqtyrý. Negizgi mindet damytýshy oıyndardy qoldana otyryp, balalardyń qarapaıym matematıkalyq uǵymdardy qalyptastyrý kezinde balalardyń shyǵarmashylyq qabiletterin damytýǵa yńǵaıly jaǵdaı jasaý. Bul baǵdarlamada B. N. Nıkıtıniń, V. V. Voskobovıchtiń, Ovıd Dekorlıdiń, Zolton Deneshtiń damytýshy oıyndaryn qoldaný arqyly uıymdastyrylǵan oqý qyzmetteriniń jospary berilgen, bul balalardyń shyǵarmashylyq qabiletin damytýǵa kóp septigin tıgizedi.
Maqsaty:
Damytýshy oıyndardy paıdalanyp balalardyń qarapaıym matematıkalyq uǵymdar týraly túsinikterin jáne balalardyń shyǵarmashylyq qabiletin damytý.
Mindetteri:
• Matematıkalyq oılaýdy jáne shapshańdyqty damytý;
• Jumbaqtardy sheshý arqyly baqylaý qasıetin damytý;
• Kózben baqylaýdy damytý;
• Syzý negizderimen tanystyrý;
• Balanyń shyǵarmashylyq zıatkerligin damytý.

II. Negizgi bólim
1.Mektep jasyna deıingi balalardyń matematıkalyq túsinikterin damytý jumystaryn josparlaý
Mektepke deıingi balalardy qarapaıym matematıkalyq uǵymdardy qalyptastyrý jumysyn uıymdastyrý tolyqqandy matematıkalyq damýdy qamtamasyz etýde uıymdastyrylǵan maqsaty is – áreket, sonyń ishinde pedagog balanyń aldyna tanymdyq tapsyrma berip ony sheshýge kómektesedi. Ol uıymdastyrylǵan oqý is - árekette jáne kúndelikti ómirdegi is – árekette júzege asýy tıis.
Mektepke deıingi balalardyń qarapaıym matematıkalyq túsinikterin qalyptastyrý júkteý