Mektepke deıingi mekemede damytýshy orta keńistikterin uıymdastyrý
Atyraý oblysy, Qurmanǵazy aýdany,
«Asylaı» bóbekjaı balabaqshasy ádiskeri
Mınajeva Aıman Seıtjanovna
Taqyryby: Mektepke deıingi mekemede damytýshy orta keńistikterin uıymdastyrý
Baıandamada balalardyń erte jastan psıhofızıkalyq múmkindikterin jaǵymdy damytýǵa múmkindik beretin damytýshylyq ortalyqtarynyń mektepke deıingi uıymdarda jetkilikti bolýy «Táı - táı» tehnologıasyn negizgi mindetteriniń biri bolyp tabylatyny aıqyndalǵan.
Taqyryby:
Mektepke deıingi mekemede damytýshy orta keńistikterin uıymdastyrý
Jospar:
İ. Kirispe
İİ. Negizgi bólim
1. Mektepke deıingi balalardyń quzyrettiligin damytýdaǵy zattyq - damytýshylyq ortanyń róli
2. Balabaqshada pándik - damytý ortasynyń qyzmet jaǵdaıy
3. Mektepke deıingi bilim berý mekemesinde damytýshy orta keńistigin uıymdastyrý
İİİ. Qorytyndy
Kirispe
Qazirgi tańda jan - jaqty jetilgen, bilimdi azamat daıyndaý – qoǵam aldyndaǵy úlken mindet. Bala - bolashaǵymyz desek, sol balaǵa júıeli bilim berip, ynta - yqylasyn durys baǵyttaýdy, qabiletin damytýdy balabaqshadan bastaýymyz kerek. Mektepke deıingi bilim berý standarty mektepke deıingi tárbıemen mektepaldy daıarlyq toptarynda pedagogıkalyq úrdisti uıymdastyrýda jańashyl ádis - tásilderdi paıdalanýǵa múmkindik berdi. Sondyqtan oqý tárbıe úrdisine jańa pedagogıkalyq tehnologıalardy engizip, ony tıimdi paıdalanyp, balalarǵa sapaly bilim berý, jan - jaqty damyǵan búldirshinderdi tárbıeleý - bizdiń basty maqsatymyz. Osy maqsatty iske asyrý barysynda bizdiń balabaqshamyzda «Táı - táı» tehnologıasyn paıdalanyp jumystanýdamyz. «Táı - táı» tehnologıasynyń negizin salǵan Djorj Soros. Bul tehnologıanyń negizgi ereksheligi – ortalyqtarǵa bólinip, shaǵyn toppen jumys atqarý. Iaǵnı balalardy birin - biri syılaýǵa, bir - biriniń sózin tyńdaýǵa, yntymaqtastyqta bolýǵa daǵdylandyrady.
«Táı - táı» ınovasıalyq tehnologıasy
Maqsaty: balalardyń shyǵarmashylyq jáne ıntellektýaldyq qabiletterin damytý bolyp sanalady.
Talaby: balaǵa bilim berýde maqsatqa jetý, is - áreketteri arqyly oılaý daǵdylaryn arttyra otyryp, balanyń jan - jaqty damýyna, jańalyqty tez qabyldaýyna áser etý.
«Táı - táı» tehnologıasy boıynsha balalar úshin ár jumys kúni tańǵy jıynnan bastalady. Tańǵy jıyn balalardyń erteńgilik jattyǵý jasaý, bir - birine tilek aıtý, jaǵymdy áýen tyńdaý túrinde ótedi. Tańǵy jıynnan keıin negizgi ortalyqtardaǵy jumystar bastalady. Ortalyqtardaǵy jumystar tárbıeshilerden úlken jaýapkershilikti jáne shyǵarmashylyqty qajet etedi. Ár túrli ortalyqta jumys jasaý kezinde balalardyń ózderin ár qyrynan kórsete otyryp jumystanýy, olardyń tanymdyq qabiletterin damytýy arqyly bilimderin shyńdaı túsedi. Bizdiń balabaqshada ár toptyń ishinde ǵajaıyptar, óner, saıahat, kórkem ádebıet, til damytý, qyzyqty matematıka, qurylys jáne ǵylymı ortalyqtary jumys isteıdi. Ár ortalyqta 6 - 8 balamen jumys júrgiziledi. Mysaly, kórkem ádebıet ortalyǵynda balalar ertegiler tyńdasa, óner ortalyǵynda tyńdaǵan ertegisiniń ishinen ózderine unaǵan keıipkerdiń beınesin salady. Sonymen qatar matematıka, qurylys ortalyqtarynda balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin, oı - órisin damytý úshin belgili bir nárseni qurastyrý, oıyndar, qyzyqty tapsyrmalar beriledi. Ortalyqtarda belgili bir ýaqyt mólsherindegi jumystan keıin balalar almasyp, basqa ortalyqtarǵa barady. Balalarǵa aýysatyn ýaqyt jaqyndaǵanyn, olardyń jumystaryn aıaqtap, aýysýǵa daıyndalý qajettigin esterine salynady. Aýysýdyń ýaqyty jetken mezgilde syldyrmaq dybysymen nemese qol shapalaqtaý sıaqty belgiler beriledi.
Ortalyqtaǵy kórneki quraldardy mazmundy, sýretterdiń ertegi keıipkerleriniń, qýyrshaq teatry, túrli oıynshyqtardyń, úılestirmeli quraldardyń jetkilikti bolýy uıymdastyrylǵan oqý is - áreketterin ótkizýde tıimdi nátıje beredi.
Qazirgi zaman fılosoftary «orta» degen sózdiń maǵynasyn jeke minez qulyq pen qorshaǵan ortanyń tyǵyz baılanysynyń sıstemasy degen turǵyda qalyptastyrýda. Damytýshy, tárbıeleýshi ortada sábı jeke tulǵa retinde qalyptasady jáne bul qalyptasý sosıýmnyń modýli bolyp tabylady.
Damytýshy orta keńistikteriniń mektep jasyna deıingi balalardyń damý deńgeıine áser berý maqsattary:
Balalardy damytýshy orta arqyly ómirdiń qyr - syryn tanytý jáne biliktiligin jan - jaqty damytý;
Tárbıe men bilim berý jumystaryn uıymdastyrý barysynda kúndelikti ómirdegi daǵdylarynyń quzyrettiligin baıytý, jetildirý;
Derbes qımyl áreketterin qoldaý, oılaý, sóıleý qabiletteriniń qalyptasýyna jan dúnıesiniń tazalyǵyna, uqyptylyǵyna tárbıeleý;
Tárbıe jumysynyń taqyryptary boıynsha bilim - bilik daǵdylaryn túsindirý;
Balanyń meńgergen bilimin baqylaý, baǵalaý;
Úırengenderin kúndelikti ómirde qoldanýy;
1. Mektepke deıingi balalardyń quzyrettiligin damytýdaǵy zattyq – damytýshylyq ortanyń róli
Zattyq – damytýshylyq balanyń áreketin yntalandyrýshy, baǵyttaýshy, damytýshy faktor esebinde qarastyrylady. Ol belsendilik, baqylaýshylyq sapalardyń jáne keń maǵynada jeke tulǵanyń damýyna áser etedi.
Zattyq – damytýshylyq orta balalardyń jasy men damý deńgeıine jáne olardyń áreketine tikeleı táýeldilikten tabylady. Toptaǵy damytýshylyq ortanyń maqsaty aqparattandyrylýy, sol nemese basqa úderistiń beınesin jasaıdy, qorshaǵan orta men balanyń arasyndaǵy úılesimdi qarym - qatynasty qamtamasyz etedi. Zattyq – damytýshylyq ortanyń barlyq komponentteri mazmuy, kólemi, kórkemdik sheshimi boıynsha ózara baılanysty. Balabaqshanyń ártúrli jas toptaryndaǵy zattyq - damytýshylyq ortany uıymdastyra otyryp pedagogtar balalardyń oıyn áreketin damytýdyń kezeńdik ereksheligin, tárbıeniń jeke tulǵalyq – baǵyttalǵan modeli qaǵıdasyn este ustaýlary kerek.
Mektepke deıingi uıymdardaǵy zattyq – damytýshylyq orta belgili talaptarǵa jaýap beredi: bul bárinen buryn balamen taqyrypqa, oıyn jelisine, sol nemese basqa oıynshyqtarǵa, oıynnyń orny men merzimine erkin jetý. Balabaqsha toptarynda zattyq – damytýshylyq ortany uıymdastyrý kezinde kúrdeli, kóp josparly jáne joǵary shyǵarmashylyq áreket qajet. Zattyq – damytýshy ortany qurý kezinde kelesideı qaǵıdattardy basshylyqqa alý qajet:
• Ortanyń jartylaı fýnksıonaldyǵy: zattyq - damytýshy orta kóptegen múmkindikterdi ashyp, tárbıeleý - bilim berý úderisiniń barlyq quraýshylaryn qamtamasyz etýi tıis, osy maǵynada kópfýnksıonaldy bolýy tıis;
• Ortanyń jartylaı fýnksıonaldyǵymen baılanysty onyń túrlenýi bul jaǵdaı boıynsha birinshi orynǵa keńistiktiń qandaı da bir fýnksıasyn shyǵarýǵa múmkindik beretin ózgerý múmkindigi;
• Keńistikti ıkemdi jáne varıatıvti qoldaný qajet. Orta balanyń qyzyǵýshylyqtary men qajettilikterin qanaǵattandyrýǵa arnalýy tıis.
• Toptyń zattyq – damytýshy ortasy balalardyń jas erekshelikterin, oqý kezeńi men bilim berý baǵdarlamasyna baılanysty aýysýy tıis.
Balalardyń óz betimen is - áreketin durys uıymdastyrý úshin tómendegilerdiń bolýyn qarastyratyn damytýshy - zattyq ortany qurý qajet.
Tolyq nusqasyn júkteý
«Asylaı» bóbekjaı balabaqshasy ádiskeri
Mınajeva Aıman Seıtjanovna
Taqyryby: Mektepke deıingi mekemede damytýshy orta keńistikterin uıymdastyrý
Baıandamada balalardyń erte jastan psıhofızıkalyq múmkindikterin jaǵymdy damytýǵa múmkindik beretin damytýshylyq ortalyqtarynyń mektepke deıingi uıymdarda jetkilikti bolýy «Táı - táı» tehnologıasyn negizgi mindetteriniń biri bolyp tabylatyny aıqyndalǵan.
Taqyryby:
Mektepke deıingi mekemede damytýshy orta keńistikterin uıymdastyrý
Jospar:
İ. Kirispe
İİ. Negizgi bólim
1. Mektepke deıingi balalardyń quzyrettiligin damytýdaǵy zattyq - damytýshylyq ortanyń róli
2. Balabaqshada pándik - damytý ortasynyń qyzmet jaǵdaıy
3. Mektepke deıingi bilim berý mekemesinde damytýshy orta keńistigin uıymdastyrý
İİİ. Qorytyndy
Kirispe
Qazirgi tańda jan - jaqty jetilgen, bilimdi azamat daıyndaý – qoǵam aldyndaǵy úlken mindet. Bala - bolashaǵymyz desek, sol balaǵa júıeli bilim berip, ynta - yqylasyn durys baǵyttaýdy, qabiletin damytýdy balabaqshadan bastaýymyz kerek. Mektepke deıingi bilim berý standarty mektepke deıingi tárbıemen mektepaldy daıarlyq toptarynda pedagogıkalyq úrdisti uıymdastyrýda jańashyl ádis - tásilderdi paıdalanýǵa múmkindik berdi. Sondyqtan oqý tárbıe úrdisine jańa pedagogıkalyq tehnologıalardy engizip, ony tıimdi paıdalanyp, balalarǵa sapaly bilim berý, jan - jaqty damyǵan búldirshinderdi tárbıeleý - bizdiń basty maqsatymyz. Osy maqsatty iske asyrý barysynda bizdiń balabaqshamyzda «Táı - táı» tehnologıasyn paıdalanyp jumystanýdamyz. «Táı - táı» tehnologıasynyń negizin salǵan Djorj Soros. Bul tehnologıanyń negizgi ereksheligi – ortalyqtarǵa bólinip, shaǵyn toppen jumys atqarý. Iaǵnı balalardy birin - biri syılaýǵa, bir - biriniń sózin tyńdaýǵa, yntymaqtastyqta bolýǵa daǵdylandyrady.
«Táı - táı» ınovasıalyq tehnologıasy
Maqsaty: balalardyń shyǵarmashylyq jáne ıntellektýaldyq qabiletterin damytý bolyp sanalady.
Talaby: balaǵa bilim berýde maqsatqa jetý, is - áreketteri arqyly oılaý daǵdylaryn arttyra otyryp, balanyń jan - jaqty damýyna, jańalyqty tez qabyldaýyna áser etý.
«Táı - táı» tehnologıasy boıynsha balalar úshin ár jumys kúni tańǵy jıynnan bastalady. Tańǵy jıyn balalardyń erteńgilik jattyǵý jasaý, bir - birine tilek aıtý, jaǵymdy áýen tyńdaý túrinde ótedi. Tańǵy jıynnan keıin negizgi ortalyqtardaǵy jumystar bastalady. Ortalyqtardaǵy jumystar tárbıeshilerden úlken jaýapkershilikti jáne shyǵarmashylyqty qajet etedi. Ár túrli ortalyqta jumys jasaý kezinde balalardyń ózderin ár qyrynan kórsete otyryp jumystanýy, olardyń tanymdyq qabiletterin damytýy arqyly bilimderin shyńdaı túsedi. Bizdiń balabaqshada ár toptyń ishinde ǵajaıyptar, óner, saıahat, kórkem ádebıet, til damytý, qyzyqty matematıka, qurylys jáne ǵylymı ortalyqtary jumys isteıdi. Ár ortalyqta 6 - 8 balamen jumys júrgiziledi. Mysaly, kórkem ádebıet ortalyǵynda balalar ertegiler tyńdasa, óner ortalyǵynda tyńdaǵan ertegisiniń ishinen ózderine unaǵan keıipkerdiń beınesin salady. Sonymen qatar matematıka, qurylys ortalyqtarynda balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin, oı - órisin damytý úshin belgili bir nárseni qurastyrý, oıyndar, qyzyqty tapsyrmalar beriledi. Ortalyqtarda belgili bir ýaqyt mólsherindegi jumystan keıin balalar almasyp, basqa ortalyqtarǵa barady. Balalarǵa aýysatyn ýaqyt jaqyndaǵanyn, olardyń jumystaryn aıaqtap, aýysýǵa daıyndalý qajettigin esterine salynady. Aýysýdyń ýaqyty jetken mezgilde syldyrmaq dybysymen nemese qol shapalaqtaý sıaqty belgiler beriledi.
Ortalyqtaǵy kórneki quraldardy mazmundy, sýretterdiń ertegi keıipkerleriniń, qýyrshaq teatry, túrli oıynshyqtardyń, úılestirmeli quraldardyń jetkilikti bolýy uıymdastyrylǵan oqý is - áreketterin ótkizýde tıimdi nátıje beredi.
Qazirgi zaman fılosoftary «orta» degen sózdiń maǵynasyn jeke minez qulyq pen qorshaǵan ortanyń tyǵyz baılanysynyń sıstemasy degen turǵyda qalyptastyrýda. Damytýshy, tárbıeleýshi ortada sábı jeke tulǵa retinde qalyptasady jáne bul qalyptasý sosıýmnyń modýli bolyp tabylady.
Damytýshy orta keńistikteriniń mektep jasyna deıingi balalardyń damý deńgeıine áser berý maqsattary:
Balalardy damytýshy orta arqyly ómirdiń qyr - syryn tanytý jáne biliktiligin jan - jaqty damytý;
Tárbıe men bilim berý jumystaryn uıymdastyrý barysynda kúndelikti ómirdegi daǵdylarynyń quzyrettiligin baıytý, jetildirý;
Derbes qımyl áreketterin qoldaý, oılaý, sóıleý qabiletteriniń qalyptasýyna jan dúnıesiniń tazalyǵyna, uqyptylyǵyna tárbıeleý;
Tárbıe jumysynyń taqyryptary boıynsha bilim - bilik daǵdylaryn túsindirý;
Balanyń meńgergen bilimin baqylaý, baǵalaý;
Úırengenderin kúndelikti ómirde qoldanýy;
1. Mektepke deıingi balalardyń quzyrettiligin damytýdaǵy zattyq – damytýshylyq ortanyń róli
Zattyq – damytýshylyq balanyń áreketin yntalandyrýshy, baǵyttaýshy, damytýshy faktor esebinde qarastyrylady. Ol belsendilik, baqylaýshylyq sapalardyń jáne keń maǵynada jeke tulǵanyń damýyna áser etedi.
Zattyq – damytýshylyq orta balalardyń jasy men damý deńgeıine jáne olardyń áreketine tikeleı táýeldilikten tabylady. Toptaǵy damytýshylyq ortanyń maqsaty aqparattandyrylýy, sol nemese basqa úderistiń beınesin jasaıdy, qorshaǵan orta men balanyń arasyndaǵy úılesimdi qarym - qatynasty qamtamasyz etedi. Zattyq – damytýshylyq ortanyń barlyq komponentteri mazmuy, kólemi, kórkemdik sheshimi boıynsha ózara baılanysty. Balabaqshanyń ártúrli jas toptaryndaǵy zattyq - damytýshylyq ortany uıymdastyra otyryp pedagogtar balalardyń oıyn áreketin damytýdyń kezeńdik ereksheligin, tárbıeniń jeke tulǵalyq – baǵyttalǵan modeli qaǵıdasyn este ustaýlary kerek.
Mektepke deıingi uıymdardaǵy zattyq – damytýshylyq orta belgili talaptarǵa jaýap beredi: bul bárinen buryn balamen taqyrypqa, oıyn jelisine, sol nemese basqa oıynshyqtarǵa, oıynnyń orny men merzimine erkin jetý. Balabaqsha toptarynda zattyq – damytýshylyq ortany uıymdastyrý kezinde kúrdeli, kóp josparly jáne joǵary shyǵarmashylyq áreket qajet. Zattyq – damytýshy ortany qurý kezinde kelesideı qaǵıdattardy basshylyqqa alý qajet:
• Ortanyń jartylaı fýnksıonaldyǵy: zattyq - damytýshy orta kóptegen múmkindikterdi ashyp, tárbıeleý - bilim berý úderisiniń barlyq quraýshylaryn qamtamasyz etýi tıis, osy maǵynada kópfýnksıonaldy bolýy tıis;
• Ortanyń jartylaı fýnksıonaldyǵymen baılanysty onyń túrlenýi bul jaǵdaı boıynsha birinshi orynǵa keńistiktiń qandaı da bir fýnksıasyn shyǵarýǵa múmkindik beretin ózgerý múmkindigi;
• Keńistikti ıkemdi jáne varıatıvti qoldaný qajet. Orta balanyń qyzyǵýshylyqtary men qajettilikterin qanaǵattandyrýǵa arnalýy tıis.
• Toptyń zattyq – damytýshy ortasy balalardyń jas erekshelikterin, oqý kezeńi men bilim berý baǵdarlamasyna baılanysty aýysýy tıis.
Balalardyń óz betimen is - áreketin durys uıymdastyrý úshin tómendegilerdiń bolýyn qarastyratyn damytýshy - zattyq ortany qurý qajet.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
