Mektepke deıingi uıymynda qoldanylatyn densaýlyq saqtaý tehnologıalardyń tıimdiligi
Mektepke deıingi uıymynda qoldanylatyn densaýlyq saqtaý tehnologıalardyń tıimdiligi.
Qazirgi kezdegi elimizde júrgizilip jatqan bilim saıasaty álemdik bilim keńistigimen yqpaldasýǵa baǵdarlanǵan. Álemdik bilim keńistiginen jalpy bilim berýdiń basymdylyq maqsaty – ózgermeli ómir jaǵdaıyna tez beıimdeletin, óz jolyn durys tańdaı biletin, oń sheshim qabyldaı alatyn tulǵa daıarlaý. Qaı kezeńde bolmasyn bilim men tárbıe egiz uǵym ekendigin eskersek, otbasynan bastaý alǵan bala tárbıesi mektepke deıingi tárbıe uıymdarynda jalǵasyn taýyp, bolashaqqa qadam basary anyq. Olaı bolsa, mektepke deıingi tárbıe uıymdaryndaǵy búldirshinder tárbıesin jan - jaqty jetildirýdiń joldaryn aıqyndap, bala densaýlyǵyn saqtaýdyń joldaryn qarastyrý zaman talabynan týyndap otyrǵan jaǵdaılardyń biri.
Mektepke deıingi bilimde baǵa jetpes gıgıenalyq tárbıeniń tájirıbesi mol bolǵanymen, qazirgi zamanǵa saı balanyń densaýlyǵynyń nasharlap, áleýmettik jaǵdaı balanyń durys ómir súrý beınesin qalyptastyrýda jańa qarym - qatynasty meńzeıdi. Ulttyq densaýlyq saqtaý uıymynda balanyń salaýatty ómir saltyna tárbıeleý negizgi mindetterdiń biri bolyp sanalady. Balanyń salaýatty ómir saltyn qurý balanyń tek psıhologıalyq jeke - dara erekshelikteri ǵana emes, ony qorshaǵan ortasy men januıasy qoldap otyrý qajet.
Qazaqstandaǵy salaýatty ómir saltyn damytýdyń bastamasy mektepke deıingi uıymdardaǵy balalardyń densaýlyǵyn saqtaýdyń asa qajet ekendigin kórsetedi. Balabaqsha jumysyna densaýlyq saqtaý tehnologıalaryn engizý qajetti zaman talabynan týyndaıdy.
Osyǵan oraı jumystyń obektisi – mektepke deıingi jasta balanyń densaýlyǵyn qorǵaý bolyp sanalady.
Jumystyń maqsaty - mektepke deıingi uıymda balanyń densaýlyǵyn saqtaýdyń, salaýatty ómir saltyn uıymdastyrý men bala densaýlyǵyn shyńdaýdyń múmkindikterin qarastyrý bolyp tabylady.
Mindetter:
- mektepke deıingi uıymda densaýlyq saqtaý tehnologıasyn qoldaný múmkindikterin anyqtaý;
- densaýlyq saqtaý tehnologıasyna sıpattama bere otyryp, mektepke deıingi uıymda densaýlyq saqtaý tehnologıasyn paıdalaný ádistemesin usyný;
- bilim berýdiń jańa tehnologıalaryn qoldaný (densaýlyq saqtaý, aqparattyq) ǵylymı - ádistemelik turǵydan qamtamasyz etý, olardy iske asyrý mehanızmderin jetildirý;
- balalardyń densaýlyǵyn saqtaý maqsatynda ınovasıalyq baǵyttaǵy materıaldyq - tehnıkalyq baza qalyptastyrý.
Kútiletin nátıjesi:
Mektepke deıingi mekemedegi balalardyń deni saý, psıhologıalyq jáne ıntelektýaldyq turǵyda jan - jaqty qalyptasqan, bastaýyshqa daıyn bolǵan mekeme túlegi.
Tárbıeshiniń balalarmen jumys júrgizýindegi densaýlyq saqtaý tehnologıalary.
Balanyń densaýlyǵyn saqtaý jáne nyǵaıtý, dene jattyǵýlaryn jasaýǵa qyzǵýshylyqtaryn arttyrý, qımyldyq iskerlikterin jaqsartýda mektepke deıingi mekemede densaýlyqsaqtaý tehnologıalarynyń túrleri:
Balabaqshada oqý - tárbıe jumystaryn zaman talabyna saı júrgizý, balanyń densaýlyǵyn saqtaý men nyǵaıtý máselelerin tıimdi sheshý medısınalyq jáne pedagogıkalyq qyzmetkerlerdiń birlesken nátıjeli eńbekterine baılanysty. Osyndaı máseleni sheshý barysynda bizdiń anyqtaǵanymyz, balanyń densaýlyǵyn nyǵaıtýda jáne aýrýdyń aldyn - alýda tek qana balanyń qımyl belsendilikterin kóterý óte az, sonymen qatar shynyqtyrý sharalaryn júıeli ótkizý kerek. Ol úshin pedagog dástúrli jumystarǵa dástúrden tys jumys túrleriniń júıesin týdyrýy jón.
Mysaly, jalań aıaq júrý taban men býyndardy bekitý ádisi bolyp tabylǵandyqtan barlyq jattyǵýlardy jalań aıaq uıymdastyrǵan óte utymdy bolady.
Erteńgilik jattyǵýda ártúrli formalardy qoldaný:
Tynys alý jattyǵýlary
Jalpaqtabandylyqtyń aldyn - alý jattyǵýlary
Symbatty túzetý jattyǵýlary
Sozylý(strechıng) jattyǵalary
Ioga jattyǵýlary
Kózge arnalǵan jattyǵýlar
Tańerteńgi jattyǵýdan keıin tynys alý nemese tuzdy jolmen júrý óte tıimdi. Sonymen qatar dene tárbıe sabaqtarynda dástúrden tys qural - jabdyqtardy qoldanǵan jón.
Balanyń deni saý, salmaqty, dene damýy myqty, tábeti jaqsy, uıqysy tolyqqandy bolyp ósýi úshin kún tártibin qatań saqtaý qajet. Bul balaǵa balalyq shaqtan bastap aǵzasyn kez - kelgen aýrýǵa qarsy turýyna mańyzdy.
Sebebi aǵzada barlyq ómirlik áreketter belgili bir tártippen júrip otyrady. Júrek yrǵaqty jumys jasaıdy, jıyrylýy - bosaýy, tynys alý, dem alýmen - dem shyǵarý kezektesedi, asqazandaǵy asta belgili ýaqytta qorytylyp otyrady.
Jalpy tabıǵatta barlyq jaǵdaılar belgili rettilikpen júredi: jyl mezgilderiniń, kún men tún aýysýy...
Mine, sondyqtan mektepke deıingi mekemelerde kún tártibi saqtalýǵa qatań kóńil bólingen. Shynyqtyrý – saýyqtyrýdyń da tártibi bolǵan jaǵdaıda ǵana balanyń aǵzasyna tıimdi bolady.
Mektepke deıingi uıymyndaǵy densaýlyq saqtaý pedagogıkalyq tehnologıalary
Mektepke deıingi kezeń – bala aǵzasynyń óte qarqyndy damıtyn kezeńi ekenin bilemiz. Iaǵnı osy jas shamadaǵy balanyń aǵzasynyń barlyq júıke júıeleri men dene músheleriniń, júıkelik - psıhıkalyq damýy qalyptasa túsken kezi.
Sondyqtan da mektepke deıingi uıymda densaýlyq saqtaý is - sharalary keshendi de júıeli júrgizilýi qajet. Sonda ǵana jańa ósip kele jatqan óskeleń aǵza syrtqy faktorlar áserine tótep bere alatyn bolady.
Densaýlyq saqtaý tehnologıalarynyń keshendi júrgizýdiń basty maqsaty
Mektepke deıingi balalardyń qımyl - áreketterin jetildirip, onyń aǵzasyn sýyqqa tózimdi bolýǵa jattyqtyrý.
Deni saý balany ósirýde birneshe baǵyttar alyndy.
Balalar aýrýlaryn tómendetýge múmkindikter jasaý úshin pedagogtardyń kásibı - sheberlikterin órletý jáne de ata - analarmen yntymaqtasa otyryp, shynyqtyrýdy keshendi uıymdastyrý
Bul is - sharalar barlyq bilim salalarymen baılanystyryp, árekettestirip jalpy «Densaýlyq saqtaý tehnologıalary» dep atalady.
Shynyqtyrýdyń negizgi mindetteri
Balanyń tulǵalyq ereksheligin eskere kúsh - qaırattaryn qalyptastyrý jáne densaýlyǵyn shynyqtyrýdy júzege asyrý. Bul mindetterge, tek shynyqtyrý sharalarynyn keshendi túrde ótkizgende ǵana nátıjege qol jetkizdi, ıaǵnı balabaqshadaǵy balanyń bolǵan bir kúni - onyń aǵzasyna paıdaly dárýmenderdi engizip asmázirin túrlendirip, ony balaǵa jetkizý, qarapaıym shynyqtyrý men qatar arnaıy josparlanǵan sharalardy, qımyl - áreketi úılesimdi uıymdastyrylady.
Balamen shynyqtyrý sharalaryn uıymdastyrý aldynda birneshe erejelerdi saqtaý kerek:
Deni saý balamen shynyqtyrýdy júıeli júrgizý, onyń teris emosıasyn (úreı, jylaý, mazasyzdyq) týdyrmaıtyn jáne birtindep údetip, uzartylyp, medbıke men pedagogtyń qatań qadaǵalaýynda bolýy qajet.
Gýljan Djamanshalova
Tolyq nusqasyn júkteý
Qazirgi kezdegi elimizde júrgizilip jatqan bilim saıasaty álemdik bilim keńistigimen yqpaldasýǵa baǵdarlanǵan. Álemdik bilim keńistiginen jalpy bilim berýdiń basymdylyq maqsaty – ózgermeli ómir jaǵdaıyna tez beıimdeletin, óz jolyn durys tańdaı biletin, oń sheshim qabyldaı alatyn tulǵa daıarlaý. Qaı kezeńde bolmasyn bilim men tárbıe egiz uǵym ekendigin eskersek, otbasynan bastaý alǵan bala tárbıesi mektepke deıingi tárbıe uıymdarynda jalǵasyn taýyp, bolashaqqa qadam basary anyq. Olaı bolsa, mektepke deıingi tárbıe uıymdaryndaǵy búldirshinder tárbıesin jan - jaqty jetildirýdiń joldaryn aıqyndap, bala densaýlyǵyn saqtaýdyń joldaryn qarastyrý zaman talabynan týyndap otyrǵan jaǵdaılardyń biri.
Mektepke deıingi bilimde baǵa jetpes gıgıenalyq tárbıeniń tájirıbesi mol bolǵanymen, qazirgi zamanǵa saı balanyń densaýlyǵynyń nasharlap, áleýmettik jaǵdaı balanyń durys ómir súrý beınesin qalyptastyrýda jańa qarym - qatynasty meńzeıdi. Ulttyq densaýlyq saqtaý uıymynda balanyń salaýatty ómir saltyna tárbıeleý negizgi mindetterdiń biri bolyp sanalady. Balanyń salaýatty ómir saltyn qurý balanyń tek psıhologıalyq jeke - dara erekshelikteri ǵana emes, ony qorshaǵan ortasy men januıasy qoldap otyrý qajet.
Qazaqstandaǵy salaýatty ómir saltyn damytýdyń bastamasy mektepke deıingi uıymdardaǵy balalardyń densaýlyǵyn saqtaýdyń asa qajet ekendigin kórsetedi. Balabaqsha jumysyna densaýlyq saqtaý tehnologıalaryn engizý qajetti zaman talabynan týyndaıdy.
Osyǵan oraı jumystyń obektisi – mektepke deıingi jasta balanyń densaýlyǵyn qorǵaý bolyp sanalady.
Jumystyń maqsaty - mektepke deıingi uıymda balanyń densaýlyǵyn saqtaýdyń, salaýatty ómir saltyn uıymdastyrý men bala densaýlyǵyn shyńdaýdyń múmkindikterin qarastyrý bolyp tabylady.
Mindetter:
- mektepke deıingi uıymda densaýlyq saqtaý tehnologıasyn qoldaný múmkindikterin anyqtaý;
- densaýlyq saqtaý tehnologıasyna sıpattama bere otyryp, mektepke deıingi uıymda densaýlyq saqtaý tehnologıasyn paıdalaný ádistemesin usyný;
- bilim berýdiń jańa tehnologıalaryn qoldaný (densaýlyq saqtaý, aqparattyq) ǵylymı - ádistemelik turǵydan qamtamasyz etý, olardy iske asyrý mehanızmderin jetildirý;
- balalardyń densaýlyǵyn saqtaý maqsatynda ınovasıalyq baǵyttaǵy materıaldyq - tehnıkalyq baza qalyptastyrý.
Kútiletin nátıjesi:
Mektepke deıingi mekemedegi balalardyń deni saý, psıhologıalyq jáne ıntelektýaldyq turǵyda jan - jaqty qalyptasqan, bastaýyshqa daıyn bolǵan mekeme túlegi.
Tárbıeshiniń balalarmen jumys júrgizýindegi densaýlyq saqtaý tehnologıalary.
Balanyń densaýlyǵyn saqtaý jáne nyǵaıtý, dene jattyǵýlaryn jasaýǵa qyzǵýshylyqtaryn arttyrý, qımyldyq iskerlikterin jaqsartýda mektepke deıingi mekemede densaýlyqsaqtaý tehnologıalarynyń túrleri:
Balabaqshada oqý - tárbıe jumystaryn zaman talabyna saı júrgizý, balanyń densaýlyǵyn saqtaý men nyǵaıtý máselelerin tıimdi sheshý medısınalyq jáne pedagogıkalyq qyzmetkerlerdiń birlesken nátıjeli eńbekterine baılanysty. Osyndaı máseleni sheshý barysynda bizdiń anyqtaǵanymyz, balanyń densaýlyǵyn nyǵaıtýda jáne aýrýdyń aldyn - alýda tek qana balanyń qımyl belsendilikterin kóterý óte az, sonymen qatar shynyqtyrý sharalaryn júıeli ótkizý kerek. Ol úshin pedagog dástúrli jumystarǵa dástúrden tys jumys túrleriniń júıesin týdyrýy jón.
Mysaly, jalań aıaq júrý taban men býyndardy bekitý ádisi bolyp tabylǵandyqtan barlyq jattyǵýlardy jalań aıaq uıymdastyrǵan óte utymdy bolady.
Erteńgilik jattyǵýda ártúrli formalardy qoldaný:
Tynys alý jattyǵýlary
Jalpaqtabandylyqtyń aldyn - alý jattyǵýlary
Symbatty túzetý jattyǵýlary
Sozylý(strechıng) jattyǵalary
Ioga jattyǵýlary
Kózge arnalǵan jattyǵýlar
Tańerteńgi jattyǵýdan keıin tynys alý nemese tuzdy jolmen júrý óte tıimdi. Sonymen qatar dene tárbıe sabaqtarynda dástúrden tys qural - jabdyqtardy qoldanǵan jón.
Balanyń deni saý, salmaqty, dene damýy myqty, tábeti jaqsy, uıqysy tolyqqandy bolyp ósýi úshin kún tártibin qatań saqtaý qajet. Bul balaǵa balalyq shaqtan bastap aǵzasyn kez - kelgen aýrýǵa qarsy turýyna mańyzdy.
Sebebi aǵzada barlyq ómirlik áreketter belgili bir tártippen júrip otyrady. Júrek yrǵaqty jumys jasaıdy, jıyrylýy - bosaýy, tynys alý, dem alýmen - dem shyǵarý kezektesedi, asqazandaǵy asta belgili ýaqytta qorytylyp otyrady.
Jalpy tabıǵatta barlyq jaǵdaılar belgili rettilikpen júredi: jyl mezgilderiniń, kún men tún aýysýy...
Mine, sondyqtan mektepke deıingi mekemelerde kún tártibi saqtalýǵa qatań kóńil bólingen. Shynyqtyrý – saýyqtyrýdyń da tártibi bolǵan jaǵdaıda ǵana balanyń aǵzasyna tıimdi bolady.
Mektepke deıingi uıymyndaǵy densaýlyq saqtaý pedagogıkalyq tehnologıalary
Mektepke deıingi kezeń – bala aǵzasynyń óte qarqyndy damıtyn kezeńi ekenin bilemiz. Iaǵnı osy jas shamadaǵy balanyń aǵzasynyń barlyq júıke júıeleri men dene músheleriniń, júıkelik - psıhıkalyq damýy qalyptasa túsken kezi.
Sondyqtan da mektepke deıingi uıymda densaýlyq saqtaý is - sharalary keshendi de júıeli júrgizilýi qajet. Sonda ǵana jańa ósip kele jatqan óskeleń aǵza syrtqy faktorlar áserine tótep bere alatyn bolady.
Densaýlyq saqtaý tehnologıalarynyń keshendi júrgizýdiń basty maqsaty
Mektepke deıingi balalardyń qımyl - áreketterin jetildirip, onyń aǵzasyn sýyqqa tózimdi bolýǵa jattyqtyrý.
Deni saý balany ósirýde birneshe baǵyttar alyndy.
Balalar aýrýlaryn tómendetýge múmkindikter jasaý úshin pedagogtardyń kásibı - sheberlikterin órletý jáne de ata - analarmen yntymaqtasa otyryp, shynyqtyrýdy keshendi uıymdastyrý
Bul is - sharalar barlyq bilim salalarymen baılanystyryp, árekettestirip jalpy «Densaýlyq saqtaý tehnologıalary» dep atalady.
Shynyqtyrýdyń negizgi mindetteri
Balanyń tulǵalyq ereksheligin eskere kúsh - qaırattaryn qalyptastyrý jáne densaýlyǵyn shynyqtyrýdy júzege asyrý. Bul mindetterge, tek shynyqtyrý sharalarynyn keshendi túrde ótkizgende ǵana nátıjege qol jetkizdi, ıaǵnı balabaqshadaǵy balanyń bolǵan bir kúni - onyń aǵzasyna paıdaly dárýmenderdi engizip asmázirin túrlendirip, ony balaǵa jetkizý, qarapaıym shynyqtyrý men qatar arnaıy josparlanǵan sharalardy, qımyl - áreketi úılesimdi uıymdastyrylady.
Balamen shynyqtyrý sharalaryn uıymdastyrý aldynda birneshe erejelerdi saqtaý kerek:
Deni saý balamen shynyqtyrýdy júıeli júrgizý, onyń teris emosıasyn (úreı, jylaý, mazasyzdyq) týdyrmaıtyn jáne birtindep údetip, uzartylyp, medbıke men pedagogtyń qatań qadaǵalaýynda bolýy qajet.
Gýljan Djamanshalova
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
