Memlekettik til – baǵa jetpes rýhanı baılyq
Memlekettik til – baǵa jetpes rýhanı baılyq
Sabaqtyń maqsaty:
1. Til úırenýshilerge tyńdalym, oqylym, jazylym, sóılesim jattyǵýlary arqyly sózdik qory men til baılyǵyn arttyrý.
2. Memlekettik tilimizdiń mártebesin kóterý jáne ataýly merekelerdiń biri Alǵashqy Prezıdent kúnine oraı Elbasymyz týraly áńgime qozǵaý
3. Tildi úırenýge qyzyǵýshylyqtaryn, memlekettik tilge degen qurmetin arttyrý.
Kórneki quraldary: slaıdtar, vıdeo, dápter, paraqshalar
Qoldanylatyn ádis - tásilder, jumys túrleri: túsindirý, oı qozǵaý, suraq - jaýap, test suraqtary, sýretpen jumys, oıyndar.
Sabaqtyń túri: aralas
Cabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: sabaqqa qatysýshylardy tizim boıynsha tekserý.
Ashyq sabaqqa kelip otyrǵan qonaqtarmen tanystyryp, amandasý
Psıhologıalyq ahýal týǵyzý (smaılıkterdi taratý) búgin kóńil - kúıleriń qandaı? (tyńdaýshylar taratylǵan smaılıkterden tańdap óz qalaýlarynsha kóteredi)
Búgingi sabaqqa qajetti jumys dápterin taratý.
Paraqshalardy taratý (sózjumbaǵy bar) sózjumbaqty sheshken kezde til týraly Ahmet Baıtursynovtyń naqyl sózi shyǵady.
Bul qanatty sóz 5 sózden turady eki adamǵa bir sózdi sheshý kerek, sodan keıin ony qurastyrý kerek.
Shyǵatyn naqyl sóz: Tili joǵalǵan jurttyń ózi de joǵalady (Ahmet Baıtursynov)
Biz nege búgin til týraly aıtyp otyrmyz, óıtkeni búgin Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵy aıasynda ótkiziletin 25 taqyryptyq kúnderdiń ishinde Aqmola oblysy boıynsha 24 qarasha «Memlekettik til kúni» dep jarıalanyp otyr, sondyqtan biz til úırenýshiler bolǵandyqtan tikeleı memlekettik tildi úırenip jatqandyqtan bul kúndi ataýsyz qaldyrýymyzǵa bolmaıdy.
Búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby «Memlekettik til – baǵa jetpes rýhanı baılyq» maqsaty memlekettik tilimizdiń mártebesin kóterý jáne ataýly merekelerdiń biri Alǵashqy Prezıdent kúnine oraı Elbasymyz týraly pikirlesý.
Til týraly qanatty sózder (vıdeo)
Elbasynyń «Qazaqstan halqyn toptastyrýdyń asa mańyzdy faktory sanalatyn memlekettik tildi meńgerý – Qazaqstan Respýblıkasynyń árbir azamatynyń paryzy» degen sózi – ár «elim, jerim – Qazaqstan» deıtin azamattyń sózi desem, artyqtyq etpes.
1. Sizder Táýelsiz elimizdiń azamaty retinde tilimizdiń mártebesin kóterýde óz úlesterińizdi qosyp júrsizder me?
2. Tildiń qazirgi dárejesi qaı deńgeıde dep oılaısyzdar?
3. Qazaqstan azamatary óz memlekettik tilinde sóıleý úshin qandaı jumystar jasalý kerek jáne oǵan qansha ýaqyt ketedi dep oılaısyzdar?
Tyńdalym (v2 19 bet 3dıalog)
Tyńdalymdy muqıat tyńdap, ony oryndaý, taldaý.
1. Suhbat berýshiniń pikirinshe, bizdiń el -.......
a) Tehnologıa óndirýshi el
v) Damyǵan el
s) Tutynýshy el
d) Tehnologıa jasaýshy el
2. Dıalogte kóterilgen negizgi másele ne týraly ekendigin kórsetińiz.
a) úsh tuǵyrly til daýy
v) qazaq tiliniń kenjelep qalý sebebi
s) memlekettik tildi bilýdi mindetteýi
d) ana tili ústemdigin kúsheıtý sharalary
3. Ǵalymnyń «úsh tuǵyrly til» saıasatyn qoldaý sebebin anyqtańyz.
a) álemdik órkenıettiń talaby solaı
v) kóp til bilý – bilimdiliktiń aıǵaǵy
s) memleket úsh tildiń bilýdiń mindetteıdi
d) qazaq halqy úsh tilde sóıleýge yntaly
4. Dıalogtegi qosymsha derekti tabyńyz.
a) qazaqsha sóıletýdiń joly
v) qazaq tiliniń kenje qalý sebebi
s) qazaq tilin bilmeıtinderdiń kim ekendigi
d) ǵalymnyń «úsh tuǵyrly tilge» kózqarasy
5. Dıalogtegi «aqyldy qazaqsha sóıletý kerek» tirkesi qandaı maǵynada qoldanylǵandyǵyn kórsetińiz.
a) qazaqsha oılaý kerek
v) qazaqsha aqyldy sóıleý kerek
s) aqyldylar qazaqsha sóıleý kerek
d) qazaq ekenimizdi sózben emes, aqylmen moıyndatý kerek
Ózderińizge belgili til týraly Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaev ta birneshe qanatty sózder aıtqan.
1. Qazaqstannyń bolashaǵy qazaq tilinde jatyr. Qazaq tili áli birte - birte memlekettik qyzmette, ekonomıka men ómirdiń barlyq salasynda basymdyq tanytatyn bolady.
2. Qazaq eli barda, qazaq tili de ómir súredi. Ósedi. Órkendeıdi. Ultymyzdyń uly tili – máńgilik!
3. Ǵasyrlar boıy qazaqtyń ult retindegi mádenı tutastyǵyna eń negizgi uıytqy bolǵan – onyń ǵajaıyp tili. Nursultan Nazarbaev
Osy oılarǵa baılanysty sizder ne aıta alasyzdar? – degen suraqqa jaýap alý. Memlekettik tildi úırenýdiń qanshalyqty mańyzdy ekenine toqtalyp ketý.
Vıdeo N. Nazarbaevtyń til týraly aıtqany (tyńdaýshylar óz oılaryn aıtý)
Sergitý sáti(oramal tastamaq) bir tyńdaýshy birinshi býynyn aıtyp ekinshi tyńdaýshyǵa oramaldy laqtyrady, ekinshi tyńdaýshy ekinshi býynmen sózdi aıaqtaıdy nemese ary qaraı laqtyrady) mysaly qa – lam, taq – ta
Oqylym
Mátinmen jumys Elbasy týraly mátin.
Otbasy jáne balalyq shaǵy
Nursultan Nazarbaev 1940 jyly6 shildede Almaty oblysynyń Qarasaı aýdanyna qarasty Shamalǵan aýylynda Ábish pen Áljannyń otbasysynda dúnıege kelgen. Sábıge at tańdaýdyń ózi jatqan bir hıkaıaǵa aınaldy. Toıǵa jınalǵan aǵaıyn - týys túrli esimderdi tus - tustan aıtyp jatty. Eń aqyrynda jańa týǵan uldyń ájesi Myrzabala mynadaı usynys bildirdi: «Meniń súıikti nemerem eki birdeı esimdi alyp júrsin. Onyń aty Nursultan bolsyn». Álemdegi barlyq ájeler sekildi Myrzabala da nemeresiniń azamat bolyp qalyptasýyna erekshe eńbek sińirdi.
Jasóspirim shaǵy Nursultan tek óz synybyndaǵy ǵana emes, mekteptegi eń úzdik oqýshynyń biri boldy, sabaqty zor ynta - yqylaspen oqydy. Ol óziniń asa qushtarlyǵyn biletin aǵaıyn - týystary ákep bergen kitaptardyń bárin oqyp shyǵýǵa jan - tánimen kiristi. Áke - sheshesi osy ólkede ejelgi zamanda ómir súrgen babalardyń berik túp - tamyrynan syr shertetin salıqaly áńgimeler aıtyp, jan - dúnıeni terbeıtin ánder shyrqaıtyn. Kez kelgen qazaq bilmeýi uıat sanalatyn jeti ata týraly aıtylatyn. Urpaqtan urpaqqa jalǵasyp, qazaqtyń ótkeni men bolashaǵyn jalǵap kele jatqan halyqtyń osy bir aýyr, biraq úılesimdi tirshiliginiń máńgi jáne asa mándi ekenin sezinetin. Ol, ásirese, ejelgi ańyzdar men babalardyń nanym - senimderi týraly úlkender aıtatyn áńgimelerdi yqylaspen tyńdaıtyn.
1. Mátindi taldaý, bir tyńdaýshy mátin boıynsha suraq qoıady, qalǵandary jaýap beredi.
2. Mátinnen qos sózderdi tabyńyzdar.
Jazylym
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti: «Qazaqstan halqyna.......... Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasy men zańdaryn............, azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryna..........., Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdentiniń ózime júktelgen mártebeli mindetin............. saltanatty túrde............», – dep halyqqa ant bergen sátten bastap............
Qajetti sóz tirkesteri: qyzmetine kirisedi, qatań saqtaýǵa, kepildik berýge, adal qyzmet etýge, adal atqarýǵa, ant etemin.
Sóılesim
Sýretter sóıleıdi. Slaıdta berilgen sýretterge qarap sóılemder qurastyrý.
Jasóspirim balalardyń Elbasyna aıtqan tilegi (vıdeo)
tyńdaýshylarǵa búgingi «Memlekettik til kúnine» arnap Qazaqstan halqyna tilek jazý. (2 sóılem)
Tilek báıteregi
Tyńdaýshylarǵa japyraq taratylady, sol japyraqtarǵa bir sózben Elbasymyzǵa tilek jazasyzdar, sosyn ony taqtada turǵan aǵashqa japsyrady.
Sabaqty qorytyndylaý
Qazaqstan – baqytty el, Prezıdenti tanymdy, halqy qarymdy, dosy kóp el ekenin de maqtan tutamyz. Tilimizdiń mártebesi óse bersin.
Nesine men qazaqpyn, óz tilimdi bilmesem.
Óz elimde jarqyldap, erkin sóılep júrmesem.
Qut mekenim qasıetti ata - babam jerinde,
Naǵyz qorlyq - dep bilemin, basqa tilde tildessem – degendeı ár qazaqtyń júregindegi namys oty sónbesin.
Býrabaı aýdany Tilderdi oqytý ortalyǵynyń ádiskeri
Mahmetova Janar Qaırtaıqyzy
Sabaqtyń maqsaty:
1. Til úırenýshilerge tyńdalym, oqylym, jazylym, sóılesim jattyǵýlary arqyly sózdik qory men til baılyǵyn arttyrý.
2. Memlekettik tilimizdiń mártebesin kóterý jáne ataýly merekelerdiń biri Alǵashqy Prezıdent kúnine oraı Elbasymyz týraly áńgime qozǵaý
3. Tildi úırenýge qyzyǵýshylyqtaryn, memlekettik tilge degen qurmetin arttyrý.
Kórneki quraldary: slaıdtar, vıdeo, dápter, paraqshalar
Qoldanylatyn ádis - tásilder, jumys túrleri: túsindirý, oı qozǵaý, suraq - jaýap, test suraqtary, sýretpen jumys, oıyndar.
Sabaqtyń túri: aralas
Cabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: sabaqqa qatysýshylardy tizim boıynsha tekserý.
Ashyq sabaqqa kelip otyrǵan qonaqtarmen tanystyryp, amandasý
Psıhologıalyq ahýal týǵyzý (smaılıkterdi taratý) búgin kóńil - kúıleriń qandaı? (tyńdaýshylar taratylǵan smaılıkterden tańdap óz qalaýlarynsha kóteredi)
Búgingi sabaqqa qajetti jumys dápterin taratý.
Paraqshalardy taratý (sózjumbaǵy bar) sózjumbaqty sheshken kezde til týraly Ahmet Baıtursynovtyń naqyl sózi shyǵady.
Bul qanatty sóz 5 sózden turady eki adamǵa bir sózdi sheshý kerek, sodan keıin ony qurastyrý kerek.
Shyǵatyn naqyl sóz: Tili joǵalǵan jurttyń ózi de joǵalady (Ahmet Baıtursynov)
Biz nege búgin til týraly aıtyp otyrmyz, óıtkeni búgin Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵy aıasynda ótkiziletin 25 taqyryptyq kúnderdiń ishinde Aqmola oblysy boıynsha 24 qarasha «Memlekettik til kúni» dep jarıalanyp otyr, sondyqtan biz til úırenýshiler bolǵandyqtan tikeleı memlekettik tildi úırenip jatqandyqtan bul kúndi ataýsyz qaldyrýymyzǵa bolmaıdy.
Búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby «Memlekettik til – baǵa jetpes rýhanı baılyq» maqsaty memlekettik tilimizdiń mártebesin kóterý jáne ataýly merekelerdiń biri Alǵashqy Prezıdent kúnine oraı Elbasymyz týraly pikirlesý.
Til týraly qanatty sózder (vıdeo)
Elbasynyń «Qazaqstan halqyn toptastyrýdyń asa mańyzdy faktory sanalatyn memlekettik tildi meńgerý – Qazaqstan Respýblıkasynyń árbir azamatynyń paryzy» degen sózi – ár «elim, jerim – Qazaqstan» deıtin azamattyń sózi desem, artyqtyq etpes.
1. Sizder Táýelsiz elimizdiń azamaty retinde tilimizdiń mártebesin kóterýde óz úlesterińizdi qosyp júrsizder me?
2. Tildiń qazirgi dárejesi qaı deńgeıde dep oılaısyzdar?
3. Qazaqstan azamatary óz memlekettik tilinde sóıleý úshin qandaı jumystar jasalý kerek jáne oǵan qansha ýaqyt ketedi dep oılaısyzdar?
Tyńdalym (v2 19 bet 3dıalog)
Tyńdalymdy muqıat tyńdap, ony oryndaý, taldaý.
1. Suhbat berýshiniń pikirinshe, bizdiń el -.......
a) Tehnologıa óndirýshi el
v) Damyǵan el
s) Tutynýshy el
d) Tehnologıa jasaýshy el
2. Dıalogte kóterilgen negizgi másele ne týraly ekendigin kórsetińiz.
a) úsh tuǵyrly til daýy
v) qazaq tiliniń kenjelep qalý sebebi
s) memlekettik tildi bilýdi mindetteýi
d) ana tili ústemdigin kúsheıtý sharalary
3. Ǵalymnyń «úsh tuǵyrly til» saıasatyn qoldaý sebebin anyqtańyz.
a) álemdik órkenıettiń talaby solaı
v) kóp til bilý – bilimdiliktiń aıǵaǵy
s) memleket úsh tildiń bilýdiń mindetteıdi
d) qazaq halqy úsh tilde sóıleýge yntaly
4. Dıalogtegi qosymsha derekti tabyńyz.
a) qazaqsha sóıletýdiń joly
v) qazaq tiliniń kenje qalý sebebi
s) qazaq tilin bilmeıtinderdiń kim ekendigi
d) ǵalymnyń «úsh tuǵyrly tilge» kózqarasy
5. Dıalogtegi «aqyldy qazaqsha sóıletý kerek» tirkesi qandaı maǵynada qoldanylǵandyǵyn kórsetińiz.
a) qazaqsha oılaý kerek
v) qazaqsha aqyldy sóıleý kerek
s) aqyldylar qazaqsha sóıleý kerek
d) qazaq ekenimizdi sózben emes, aqylmen moıyndatý kerek
Ózderińizge belgili til týraly Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaev ta birneshe qanatty sózder aıtqan.
1. Qazaqstannyń bolashaǵy qazaq tilinde jatyr. Qazaq tili áli birte - birte memlekettik qyzmette, ekonomıka men ómirdiń barlyq salasynda basymdyq tanytatyn bolady.
2. Qazaq eli barda, qazaq tili de ómir súredi. Ósedi. Órkendeıdi. Ultymyzdyń uly tili – máńgilik!
3. Ǵasyrlar boıy qazaqtyń ult retindegi mádenı tutastyǵyna eń negizgi uıytqy bolǵan – onyń ǵajaıyp tili. Nursultan Nazarbaev
Osy oılarǵa baılanysty sizder ne aıta alasyzdar? – degen suraqqa jaýap alý. Memlekettik tildi úırenýdiń qanshalyqty mańyzdy ekenine toqtalyp ketý.
Vıdeo N. Nazarbaevtyń til týraly aıtqany (tyńdaýshylar óz oılaryn aıtý)
Sergitý sáti(oramal tastamaq) bir tyńdaýshy birinshi býynyn aıtyp ekinshi tyńdaýshyǵa oramaldy laqtyrady, ekinshi tyńdaýshy ekinshi býynmen sózdi aıaqtaıdy nemese ary qaraı laqtyrady) mysaly qa – lam, taq – ta
Oqylym
Mátinmen jumys Elbasy týraly mátin.
Otbasy jáne balalyq shaǵy
Nursultan Nazarbaev 1940 jyly6 shildede Almaty oblysynyń Qarasaı aýdanyna qarasty Shamalǵan aýylynda Ábish pen Áljannyń otbasysynda dúnıege kelgen. Sábıge at tańdaýdyń ózi jatqan bir hıkaıaǵa aınaldy. Toıǵa jınalǵan aǵaıyn - týys túrli esimderdi tus - tustan aıtyp jatty. Eń aqyrynda jańa týǵan uldyń ájesi Myrzabala mynadaı usynys bildirdi: «Meniń súıikti nemerem eki birdeı esimdi alyp júrsin. Onyń aty Nursultan bolsyn». Álemdegi barlyq ájeler sekildi Myrzabala da nemeresiniń azamat bolyp qalyptasýyna erekshe eńbek sińirdi.
Jasóspirim shaǵy Nursultan tek óz synybyndaǵy ǵana emes, mekteptegi eń úzdik oqýshynyń biri boldy, sabaqty zor ynta - yqylaspen oqydy. Ol óziniń asa qushtarlyǵyn biletin aǵaıyn - týystary ákep bergen kitaptardyń bárin oqyp shyǵýǵa jan - tánimen kiristi. Áke - sheshesi osy ólkede ejelgi zamanda ómir súrgen babalardyń berik túp - tamyrynan syr shertetin salıqaly áńgimeler aıtyp, jan - dúnıeni terbeıtin ánder shyrqaıtyn. Kez kelgen qazaq bilmeýi uıat sanalatyn jeti ata týraly aıtylatyn. Urpaqtan urpaqqa jalǵasyp, qazaqtyń ótkeni men bolashaǵyn jalǵap kele jatqan halyqtyń osy bir aýyr, biraq úılesimdi tirshiliginiń máńgi jáne asa mándi ekenin sezinetin. Ol, ásirese, ejelgi ańyzdar men babalardyń nanym - senimderi týraly úlkender aıtatyn áńgimelerdi yqylaspen tyńdaıtyn.
1. Mátindi taldaý, bir tyńdaýshy mátin boıynsha suraq qoıady, qalǵandary jaýap beredi.
2. Mátinnen qos sózderdi tabyńyzdar.
Jazylym
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti: «Qazaqstan halqyna.......... Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasy men zańdaryn............, azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryna..........., Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdentiniń ózime júktelgen mártebeli mindetin............. saltanatty túrde............», – dep halyqqa ant bergen sátten bastap............
Qajetti sóz tirkesteri: qyzmetine kirisedi, qatań saqtaýǵa, kepildik berýge, adal qyzmet etýge, adal atqarýǵa, ant etemin.
Sóılesim
Sýretter sóıleıdi. Slaıdta berilgen sýretterge qarap sóılemder qurastyrý.
Jasóspirim balalardyń Elbasyna aıtqan tilegi (vıdeo)
tyńdaýshylarǵa búgingi «Memlekettik til kúnine» arnap Qazaqstan halqyna tilek jazý. (2 sóılem)
Tilek báıteregi
Tyńdaýshylarǵa japyraq taratylady, sol japyraqtarǵa bir sózben Elbasymyzǵa tilek jazasyzdar, sosyn ony taqtada turǵan aǵashqa japsyrady.
Sabaqty qorytyndylaý
Qazaqstan – baqytty el, Prezıdenti tanymdy, halqy qarymdy, dosy kóp el ekenin de maqtan tutamyz. Tilimizdiń mártebesi óse bersin.
Nesine men qazaqpyn, óz tilimdi bilmesem.
Óz elimde jarqyldap, erkin sóılep júrmesem.
Qut mekenim qasıetti ata - babam jerinde,
Naǵyz qorlyq - dep bilemin, basqa tilde tildessem – degendeı ár qazaqtyń júregindegi namys oty sónbesin.
Býrabaı aýdany Tilderdi oqytý ortalyǵynyń ádiskeri
Mahmetova Janar Qaırtaıqyzy
You Might Also Like
-
Ulttyq keıipkerler týraly ne bilemin? F dybysy men árpi. (1 synyp)
-
Armysyzdar qurmetti kórermender, kórermen ishindegi osy merekeli keshimizdiń sebepshisi bolyp otyrǵan arýlarymyz mektebimizdiń «Er jigit» klýbynyń músheleriniń uıymdastyrǵaly otyrǵan merekelik keshine q...
