Men ǵaryshker bolamyn
Taqyryptyq sabaq: «Men ǵaryshker bolamyn»
Maqsaty: Ǵarysh, ǵaryshker týraly túsinikterin qalyptastyrý jáne maǵlumat berý. Balalardyń sózdik qorlaryn baıytý, 12 - shi sáýir ǵaryshkerler kúni týraly túsinik berý, aınalany qorshaǵan orta jaıynda bilimderin keńeıtý, úlkenderdiń eńbegin baǵalaı bilýge tárbıeleý.
Tabıǵat sulýlyǵyn sezinýge, ony qorǵaýǵa, batyldyqqa, adamgershilikke, ujymmen birlesip áreket jasaýǵa tárbıeleý.
Ádis - tásilderi: áńgimeleý, túsindirý, oı qozǵaý, kóńil - kúıdi kóterý, sýret boıynsha áńgime, oıyn, suraq - jaýap, qorytyndy.
Kórnekiligi: slaıd boıynsha taqyrypqa baılanysty sýretter, ǵaryshkerler sýretteri
Sózik qory: ǵarysh, ǵaryshker, ǵalam
Bılıngvaldy komponent: ǵarysh – kosmos: ǵaryshker – kosmonavt: ǵalam – mır
Aldyn - ala júrgizilgen jumys: «Men ǵaryshker bolamyn» atty óleń jattady
Barysy:
«Botaqan» baǵdarlamasy
- Sálemetsizder me arda alash jurty. Qaıyrly kún barshańyzǵa!
- Arma eńsesi bıik kórermen. Endeshe «Botaqan» baǵdarlamasy qosýly bolsyn aǵaıyn.
- Búgin sizdermen birge Aısha jáne men Arýjan
- Búgin bizde qonaqta halyq qaharmany, tuńǵysh ǵaryshker Toqtar aǵamyz.
- Sálemetsiz be! Siz týraly estip bilip júrmiz, ózińiz týraly aıtyp ótseńiz.
- Ǵaryshqa ushý keremet sezim.
- Toqtar aǵa siz ǵaryshqa ushý armanyńyz ba edi?
- Iá bala kúngi armanym bolǵan.
- Qandaı áserde boldyńyz?
- Kúshti áser boldy.
- Aǵa sizge arnalǵan kermet tosyn syıymyz bar. Sizge qarap ǵaryshker bolǵysy keletin balalardyń sabaǵyna qurmetti qonaǵy bolyńyz.
- Jaqsy.
Mýzykamen zalǵa tárbıelenýshiler kiredi.
Shattyq sheńberi.
Araılap tań atty,
Altyn sáýle taratty.
Jarqyraıdy dalamyz,
Jaınaı tússin qalamyz.
Qaıyrly tań dosym!
Qaıyrly tań qonaqtar!
(Balalar sheńberge jınalyp, qyzyǵýshylyqpen aıtady).
- Balalar qazir jyldyń qaı mezgili?
- Kóktemde tabıǵat qandaı qubylystarǵa ózgeredi?
- Kóktemniń neshe aıy bar? Aılaryn atańdar.
- Sáýir aıynda qandaı mereke bar, esterińe túsirińdershi?
- Iá, bul sáýir aıynda úlken mereke bar. Ol – ǵaryshkerler kúni dep atalady.
- Balalar aspannan nelerdi kórýge bolady?
Áńgimemizdi bastamas buryn, men sendermen mamandyqtar jaıynda áńgimeleskim keledi. Balalar, aıtyńdarshy, sender qandaı mamandyq túrlerin bilesińder?
(balalardyń jaýaby ).
Tárbıeshi:
- Durys aıtasyńdar. Muǵalim, dáriger, qurylysshy, júrgizýshi, órt sóndirýshi, dúkenshi, shashtaraz taǵy basqa kóp mamandar bar eken. Árbir mamandyq adamzatqa óte qajet eken.
Mysaly: dáriger - adamdardy emdeıdi, muǵalim - balalardy oqytady, júrgizýshi – kólikter júrgizedi, órt sóndirýshi – órt sóndiredi.
Al búgin biz sendermen taǵy bir maman túrimen tanysamyz – bul ǵaryshker
- Ǵaryshkerler degenimiz kimder?
- Ǵaryshkerler degenimiz – olar ǵaryshqa, aspan álemine ushatyn adamdar
Tosyn sát.
Aspan áleminen qonaqqa Juldyz keledi.
Juldyz balalardy aspan álemine saıahatqa aparady.
- Biz, qazir balalar, aspan álemine baramyz. Káne, barlyǵyń zymyranǵa erkin otyryp, kózderińdi jumyp, kóz aldaryńa aspanda ushyp júrgendeı bolyp elestetińder (úntaspadan mýzyka áýeni estiledi). Biz zymyranǵa otyryp, aspanǵa kóterildik. Aspanda kún bizge kúlimsirep qarap sáýlesin shashyp tur. Aspan álemine keldik. Ekranǵa qarap aspan álemimen tanys bolaıyq. Qaıtatyn ýaqytta jaqyndady. Endi biz Jer planetasyna oralamyz (balalar kózderin ashady).
Juldyz: - meniń de senimen qoshtasatyn ýaqyt boldy. Basqa da balalardy aspan álemine saıahatqa aparaıyn. Balalarmen qoshtasady.
Balalarǵa ǵarysh týraly túsinik berý.
- Mynaý aspan álemi. Aspan áleminde kóptegen juldyzdar, shoq juldyzdar bar.
Aspan áleminde 9 ǵalam bar. Sol ǵalamnyń úshinshisi Jer dep atalady. Al bizder sol Jer ǵalamynda ómir súremiz.
- Balalar sender qandaı áýe kólikterin bilesińder?
- Iá, ǵaryshker aǵalarymyz ǵaryshqa zymyranmen ushady eken. Ony ǵarysh kemesi dep te ataımyz. (zymyran sýreti men maketin kórsetý). Olar ǵaryshqa ushyp baryp, aspan álemin zertteıdi. Biz búgin ǵaryshker aǵalarmen, aspan álemimen tanysamyz.
Slaıd arqyly áńgimeleý. (sýretterin kórsete otyryp)
Eń birinshi adamdar aıǵa ushpas buryn tiri deneniń barýy úshin Laıka degen ıtti ǵaryshqa ushyrǵan eken. Jerge qonǵannan keıin onyń denesine, qanyna tekserý júrgizip, ǵaryshqa adamnyń da barýǵa bolatynyn bilgen.
Eń alǵash ǵaryshqa ushqan Reseı azamaty ol - Iýrıı Gagarın. Ol 1961 jyly 12 sáýirde tarıhta tuńǵysh ret «Vostok» ǵarysh kemesimen Baıqońyr ǵarysh alańynan ǵaryshqa ushty.
1991 jyly ǵaryshqa Qazaqstannan alǵash ret qazaq ǵaryshkeri ǵaryshkeri Toqtar Áýbákirov ushty. Ekinshi bolyp Talǵat Musabaev ushty. Olar erjúrek, batyr, halyq qaharmandary, elimizdiń maqtanyshy. Al 2015jyly 12 - i qyrkúıekte Aıdyn Aıymbetov aǵalaryń aspan álemine jol tartty. Iaǵnı ǵaryshqa ushqan úshinshi qazaq azamaty.
Mynaý Baıqońyr ǵarysh aılaǵy. Ol Qazaqstannyń Qyzylorda oblysynda Qarmaqshy aýdany degen jerde ornalasqan. Ǵaryshqa ushar aldynda olar osy jerde ártúrli daıyndyqtan ótip, arnaıy bilim alady.
Ǵaryshta adam demalatyn aýa joq, kóleńke jaǵy qatty sýyq, kún túsip turǵan jaǵy óte ystyq bolady eken. Ǵaryshkerler ústerine arnaıy kıim kıedi. Ol «skafandr» dep atalady. Ǵarysh keńistiginde aýa joq bolǵandyqtan tek osy arnaıy kıimmen júre alady eken.
Sergitý sáti:
Al balalar turaıyq,
Alaqandy uraıyq.
Ońǵa qaraı burylyp,
Solǵa qaraı burylyp,
Bir otyryp, bir turyp,
Boı sergitip alaıyq.
Úlestirmeli materıalmen jumys: «Zymyran qurastyrý.
Ártúrli geometrıalyq fıgýralardan zymyran qurastyrý. Zymyran týraly áńgimeleý.
Suraq - jaýap arqyly oqý qyzmetin pysyqtaý.
- Balalar búgingi kún qalaı atalady?
- Ǵaryshker degendi qalaı túsinemiz?
- Bizder qandaı ǵalamda turamyz?
- Ǵaryshqa synaq retinde birinshi bolyp qaı janýar ushty?
- Ǵaryshqa ushqan orys azamaty kim?
- Qazaq elinen kim ǵaryshkerler ǵaryshqa ushty?
- Ǵaryshqa kıetin kıimdi ne dep ataıdy?
- Nege arnaıy kıim kıedi?
Oqý qyzmetine jaqsy qatysqan balalardy madaqtaý.
Balalar, ǵaryshker bolýdy armandaıtyn bala joq shyǵar? Al ol úshin bilimdi, zerek, kúsh – qaıraty mol azamat bolyp ósýleriń kerek. Óıtkeni, ǵaryshqa kez kelgen adamdy ushyra bermeıdi. Sol úshin apaılaryńdy tyńdap, tártipti, shynyqqan bala bolýlaryń kerek. Toqtar aǵalaryń, Talǵat aǵalaryń sıaqty Qazaqstannyń betke ustar azamattary bolýlaryńa tilektespin!
Án: «Men ǵaryshker bolamyn»
Kútiletin nátıje:
Oryndaıdy: Ǵarysh álemine jasaǵan alǵashqy sapar, ǵarysh alańy Baıqońyr, zymyran, qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkerleri, ǵaryshkerlerdiń kıimi týraly;
Túsinedi: Ǵarysh álemine tuńǵysh ushqan orys azamaty Iý. Gagarın, qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkerleri T. Áýbákirov pen T. Musabaev týraly málimetterdi;
Qoldanady: Ǵarysh álemine arnaıy ǵarysh kemeleriniń ushatyndyǵyn, ǵaryshkerlerdiń arnaıy daıyndyqtan ótetindigin, olardyń arnaıy kıimderiniń bolatyndyǵyn.
Jýmagýlova Lázzat Maratovna,
Batys Qazaqstan oblysy, Oral qalasy,
"Mektepten tys jumys ortalyǵy" MKQK
Maqsaty: Ǵarysh, ǵaryshker týraly túsinikterin qalyptastyrý jáne maǵlumat berý. Balalardyń sózdik qorlaryn baıytý, 12 - shi sáýir ǵaryshkerler kúni týraly túsinik berý, aınalany qorshaǵan orta jaıynda bilimderin keńeıtý, úlkenderdiń eńbegin baǵalaı bilýge tárbıeleý.
Tabıǵat sulýlyǵyn sezinýge, ony qorǵaýǵa, batyldyqqa, adamgershilikke, ujymmen birlesip áreket jasaýǵa tárbıeleý.
Ádis - tásilderi: áńgimeleý, túsindirý, oı qozǵaý, kóńil - kúıdi kóterý, sýret boıynsha áńgime, oıyn, suraq - jaýap, qorytyndy.
Kórnekiligi: slaıd boıynsha taqyrypqa baılanysty sýretter, ǵaryshkerler sýretteri
Sózik qory: ǵarysh, ǵaryshker, ǵalam
Bılıngvaldy komponent: ǵarysh – kosmos: ǵaryshker – kosmonavt: ǵalam – mır
Aldyn - ala júrgizilgen jumys: «Men ǵaryshker bolamyn» atty óleń jattady
Barysy:
«Botaqan» baǵdarlamasy
- Sálemetsizder me arda alash jurty. Qaıyrly kún barshańyzǵa!
- Arma eńsesi bıik kórermen. Endeshe «Botaqan» baǵdarlamasy qosýly bolsyn aǵaıyn.
- Búgin sizdermen birge Aısha jáne men Arýjan
- Búgin bizde qonaqta halyq qaharmany, tuńǵysh ǵaryshker Toqtar aǵamyz.
- Sálemetsiz be! Siz týraly estip bilip júrmiz, ózińiz týraly aıtyp ótseńiz.
- Ǵaryshqa ushý keremet sezim.
- Toqtar aǵa siz ǵaryshqa ushý armanyńyz ba edi?
- Iá bala kúngi armanym bolǵan.
- Qandaı áserde boldyńyz?
- Kúshti áser boldy.
- Aǵa sizge arnalǵan kermet tosyn syıymyz bar. Sizge qarap ǵaryshker bolǵysy keletin balalardyń sabaǵyna qurmetti qonaǵy bolyńyz.
- Jaqsy.
Mýzykamen zalǵa tárbıelenýshiler kiredi.
Shattyq sheńberi.
Araılap tań atty,
Altyn sáýle taratty.
Jarqyraıdy dalamyz,
Jaınaı tússin qalamyz.
Qaıyrly tań dosym!
Qaıyrly tań qonaqtar!
(Balalar sheńberge jınalyp, qyzyǵýshylyqpen aıtady).
- Balalar qazir jyldyń qaı mezgili?
- Kóktemde tabıǵat qandaı qubylystarǵa ózgeredi?
- Kóktemniń neshe aıy bar? Aılaryn atańdar.
- Sáýir aıynda qandaı mereke bar, esterińe túsirińdershi?
- Iá, bul sáýir aıynda úlken mereke bar. Ol – ǵaryshkerler kúni dep atalady.
- Balalar aspannan nelerdi kórýge bolady?
Áńgimemizdi bastamas buryn, men sendermen mamandyqtar jaıynda áńgimeleskim keledi. Balalar, aıtyńdarshy, sender qandaı mamandyq túrlerin bilesińder?
(balalardyń jaýaby ).
Tárbıeshi:
- Durys aıtasyńdar. Muǵalim, dáriger, qurylysshy, júrgizýshi, órt sóndirýshi, dúkenshi, shashtaraz taǵy basqa kóp mamandar bar eken. Árbir mamandyq adamzatqa óte qajet eken.
Mysaly: dáriger - adamdardy emdeıdi, muǵalim - balalardy oqytady, júrgizýshi – kólikter júrgizedi, órt sóndirýshi – órt sóndiredi.
Al búgin biz sendermen taǵy bir maman túrimen tanysamyz – bul ǵaryshker
- Ǵaryshkerler degenimiz kimder?
- Ǵaryshkerler degenimiz – olar ǵaryshqa, aspan álemine ushatyn adamdar
Tosyn sát.
Aspan áleminen qonaqqa Juldyz keledi.
Juldyz balalardy aspan álemine saıahatqa aparady.
- Biz, qazir balalar, aspan álemine baramyz. Káne, barlyǵyń zymyranǵa erkin otyryp, kózderińdi jumyp, kóz aldaryńa aspanda ushyp júrgendeı bolyp elestetińder (úntaspadan mýzyka áýeni estiledi). Biz zymyranǵa otyryp, aspanǵa kóterildik. Aspanda kún bizge kúlimsirep qarap sáýlesin shashyp tur. Aspan álemine keldik. Ekranǵa qarap aspan álemimen tanys bolaıyq. Qaıtatyn ýaqytta jaqyndady. Endi biz Jer planetasyna oralamyz (balalar kózderin ashady).
Juldyz: - meniń de senimen qoshtasatyn ýaqyt boldy. Basqa da balalardy aspan álemine saıahatqa aparaıyn. Balalarmen qoshtasady.
Balalarǵa ǵarysh týraly túsinik berý.
- Mynaý aspan álemi. Aspan áleminde kóptegen juldyzdar, shoq juldyzdar bar.
Aspan áleminde 9 ǵalam bar. Sol ǵalamnyń úshinshisi Jer dep atalady. Al bizder sol Jer ǵalamynda ómir súremiz.
- Balalar sender qandaı áýe kólikterin bilesińder?
- Iá, ǵaryshker aǵalarymyz ǵaryshqa zymyranmen ushady eken. Ony ǵarysh kemesi dep te ataımyz. (zymyran sýreti men maketin kórsetý). Olar ǵaryshqa ushyp baryp, aspan álemin zertteıdi. Biz búgin ǵaryshker aǵalarmen, aspan álemimen tanysamyz.
Slaıd arqyly áńgimeleý. (sýretterin kórsete otyryp)
Eń birinshi adamdar aıǵa ushpas buryn tiri deneniń barýy úshin Laıka degen ıtti ǵaryshqa ushyrǵan eken. Jerge qonǵannan keıin onyń denesine, qanyna tekserý júrgizip, ǵaryshqa adamnyń da barýǵa bolatynyn bilgen.
Eń alǵash ǵaryshqa ushqan Reseı azamaty ol - Iýrıı Gagarın. Ol 1961 jyly 12 sáýirde tarıhta tuńǵysh ret «Vostok» ǵarysh kemesimen Baıqońyr ǵarysh alańynan ǵaryshqa ushty.
1991 jyly ǵaryshqa Qazaqstannan alǵash ret qazaq ǵaryshkeri ǵaryshkeri Toqtar Áýbákirov ushty. Ekinshi bolyp Talǵat Musabaev ushty. Olar erjúrek, batyr, halyq qaharmandary, elimizdiń maqtanyshy. Al 2015jyly 12 - i qyrkúıekte Aıdyn Aıymbetov aǵalaryń aspan álemine jol tartty. Iaǵnı ǵaryshqa ushqan úshinshi qazaq azamaty.
Mynaý Baıqońyr ǵarysh aılaǵy. Ol Qazaqstannyń Qyzylorda oblysynda Qarmaqshy aýdany degen jerde ornalasqan. Ǵaryshqa ushar aldynda olar osy jerde ártúrli daıyndyqtan ótip, arnaıy bilim alady.
Ǵaryshta adam demalatyn aýa joq, kóleńke jaǵy qatty sýyq, kún túsip turǵan jaǵy óte ystyq bolady eken. Ǵaryshkerler ústerine arnaıy kıim kıedi. Ol «skafandr» dep atalady. Ǵarysh keńistiginde aýa joq bolǵandyqtan tek osy arnaıy kıimmen júre alady eken.
Sergitý sáti:
Al balalar turaıyq,
Alaqandy uraıyq.
Ońǵa qaraı burylyp,
Solǵa qaraı burylyp,
Bir otyryp, bir turyp,
Boı sergitip alaıyq.
Úlestirmeli materıalmen jumys: «Zymyran qurastyrý.
Ártúrli geometrıalyq fıgýralardan zymyran qurastyrý. Zymyran týraly áńgimeleý.
Suraq - jaýap arqyly oqý qyzmetin pysyqtaý.
- Balalar búgingi kún qalaı atalady?
- Ǵaryshker degendi qalaı túsinemiz?
- Bizder qandaı ǵalamda turamyz?
- Ǵaryshqa synaq retinde birinshi bolyp qaı janýar ushty?
- Ǵaryshqa ushqan orys azamaty kim?
- Qazaq elinen kim ǵaryshkerler ǵaryshqa ushty?
- Ǵaryshqa kıetin kıimdi ne dep ataıdy?
- Nege arnaıy kıim kıedi?
Oqý qyzmetine jaqsy qatysqan balalardy madaqtaý.
Balalar, ǵaryshker bolýdy armandaıtyn bala joq shyǵar? Al ol úshin bilimdi, zerek, kúsh – qaıraty mol azamat bolyp ósýleriń kerek. Óıtkeni, ǵaryshqa kez kelgen adamdy ushyra bermeıdi. Sol úshin apaılaryńdy tyńdap, tártipti, shynyqqan bala bolýlaryń kerek. Toqtar aǵalaryń, Talǵat aǵalaryń sıaqty Qazaqstannyń betke ustar azamattary bolýlaryńa tilektespin!
Án: «Men ǵaryshker bolamyn»
Kútiletin nátıje:
Oryndaıdy: Ǵarysh álemine jasaǵan alǵashqy sapar, ǵarysh alańy Baıqońyr, zymyran, qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkerleri, ǵaryshkerlerdiń kıimi týraly;
Túsinedi: Ǵarysh álemine tuńǵysh ushqan orys azamaty Iý. Gagarın, qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkerleri T. Áýbákirov pen T. Musabaev týraly málimetterdi;
Qoldanady: Ǵarysh álemine arnaıy ǵarysh kemeleriniń ushatyndyǵyn, ǵaryshkerlerdiń arnaıy daıyndyqtan ótetindigin, olardyń arnaıy kıimderiniń bolatyndyǵyn.
Jýmagýlova Lázzat Maratovna,
Batys Qazaqstan oblysy, Oral qalasy,
"Mektepten tys jumys ortalyǵy" MKQK
You Might Also Like
-
Maqsaty: Balalardy adamgershilikke, otanyn súıýge, ony qorǵaýǵa baýlý. Otanǵa degen súıispenshiligin arttyrý. Olarǵa patrıottyq tárbıe berý. Balalardy Uly Otan soǵysymen, Qazaqstandyqtardyń erlik iste...
