InfoHub Logo

Esirtki - bizdiń  dáýirimizge engen eń surapyl jaýymyz. Qansha  zulmat zamandar basymyzdan ótip qıyndyqqa dýshar boldyq, biraq osy esirtki ákeletin zardaptardyń áseri tamyrdy túbimen joıatyndaı qaýipti. Esirtki sanany ýlaýshy, jas ómirge balta shabýshy.

Adam esirtkini paıdalanǵysy kelip paıdalanbaıdy, nápsiniń aıtqanyn oryndaıdy. Iaǵnı bul albyrt jastyq kezinde oryn alady, nemese bir qıyn jaǵdaıǵa dýshar bolǵanda adam esirtki paıdalanýǵa deıin barady.

Esirtkini qoıdyratyn em shara áli jasalý ústińde, áli tabylmady desekte bolady. Onyń zardaby da orasan zor. Eń alǵashqy esirtkige táýeldilik.  Bul degenimiz ony turaqty qoldaný, quramynda nıkotın, mysháktiń bolýy bul adamnyń esirtkige táýeldiligine alyp barady. Ony jıi tutynyp turmasa (esirtkige táýeldi adam) aqyry júrek talmasy, obyr, sırrozǵa nemese qarapaıym tilmen ólimge dýshar etedi. Ekinshi mı, nerv sıstemalaryn tolyq zaqymdap, adamnyń ózin-ózi basqarýy joǵalady. Turaqsyzdyq oryn alady, bulshyq-et arterıasy zaqymdanady.

Jalpy esirtkini qaı-jaǵynan da alyp qarasaq, orasan zor dertterge dýshar etedi. Esirtkini qoıdyrýdy (túp-tamyrymen joıýdy) bizdiń elimiz, búkil álem kún problemasynda tur. Ol úshin biz profılaktıkalyq túsindirý jumystary, esirtkiniń zardaptary týraly jastarǵa, búkil el turǵyndaryna túsińdirýimiz qajet.

Eń basty zardaby el demografıasyna óte aýyr tıedi. Esirtkige táýeldi adamnan týǵan bala qandaı azamat bolyp ósedi?  Sony oılanaıyq dostar. Nemese ol adamnan tuqym bolmaıdy. Demografıaǵa tıgizer zardabyn osy tustan túsinsek bolady.

Esirtkiniń zardaby, aparyp soǵatyn jaǵdaıy týraly jazsam bir tom kitap bolar! Sondyqtan qysqa túıindeýdi jón kórdim. Paıymy, túsinigi bar jan osy shyǵarmadan esirtkiniń qanshalyqty qaýipti zat ekenin uǵynar…

Qyzylorda oblysy Aral aýdany

№21 orta mektebi KMM 9a synyp oqýshysy

Qýantqan Dinmuhammed

---