InfoHub Logo

Oral qalasy, Qaratóbe aýdany,
Tólen negizgi orta mektebinen
bastaýysh synyp muǵalimi
Marden Úmit Aıshýaqqyzy

Sabaqtyń taqyryby: Meniń atym Qoja. B. Soqpaqbaev
Sabaqtyń maqsaty: B. Soqpaqbaevtyń shyǵarmashylyǵymen tanystyrý.
Kútiletin nátıjeler:
Pándik nátıje. Mátin mazmuny men ıdeıasy arqyly balanyń shyndyqqa kózqarasyn qalyptastyrýǵa múmkindik berý. Synı oılaý daǵdysyn damytý.
Júıeli is - áreket nátıjesi. Mátin mazmuny boıynsha taldaý arqyly shyǵarmashylyq qabiletterin ushtatý.
Tulǵalyq nátıje.
1. Mátinniń kóńil kúıin, avtordyń kózqarasyn tanyp bilýge qabiletterin jetildirý.
2. Kórkem sóıleý tilin, oıyn, shyǵarmashylyq qıalyn ushtaı túsý.
3. Qorshaǵan ortasyna meıirimdilikpen qaraýaǵ tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: pikir – saıys sabaq
Sabaqtyń ádisi: júıeleý, taldaý
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, B. Soqpaqbaevtyń «Meniń atym Qoja» kitaby, mátinniń jelisi boıynsha salynǵan sújetti sýretter. Abdolla Qarsaqbaevtyń «Meniń atym Qoja» fılminen úzindi. Avtordyń sýreti.

Sabaq barysy:
1. Uıymdastyrý bólimi
Psıhologıalyq trenıń
- Balalar búgingi kóńil – kúılerińiz qandaı?
- Tamasha.
- Biz qandaı balamyz?
Jabyrqaýdy bilmeımiz,
Jalqaýlyqty súımeımiz
Biz - talapty jas ulan,
Úlgi alamyz jaqsydan.
- Kúndelikti jumysymyz boıynsha topqa bólindik.
I top – Ádeptilik II top – Uqyptylyq
III top – Alǵyr IV top – Tapqyr
- Bizder búgin, toptarymyzdyń atyn ne sebepten bulaı alǵanymyz, ádebıetten «Jaqsydan úıren, jamannan jıren» atty taraýǵa baılanysty alyp otyrmyz. Senderdiń boılaryńda osyndaı qasıetterge toly bolǵandyqtan, ózderińdi osylaı bóldim.
- Balalar toptyń erejesin eske túsirip jibereıikshi.
1. Tártip
2. Tynyshtyq
3. Talap
4. Bir – birimizdi tyńdaý
- Sonymen birge, balalar bir – birimizdi baǵalap otyramyz.
Ol túrli stakandar arqyly jáne 2 juldyz 1 usynys.
- Balalar, búgingi tapsyrmalar myna meniń aldymda jatqan sýretterdi biriktirip, mozaıka qurastyrý. Osy shema arqyly biz búgingi sabaǵymyzdy baǵalaımyz.
Árbir bóliginde tapsyrmalar beriledi. Biz ol úshin belsendi qatysyp otyraıyq.

1 - tapsyrma:
2. Úı tapsyrmasy jáne qoraptaǵy suraqtarǵa jaýap aıt.
A) Úı tapsyrmasyn 4 oqýshy sabaqty kezektesip aıtady.
1 top – Álkeı zerek bala.
2 top – Aýyl balalyrynyń serýendeýi
3 top – Keshki úı syrtyndaǵy aqsaqaldardyń
demalysy.
4 top – Oqymysty bala atanýy.

Á) Topqa suraqtar.
1 top.
- Álkeıdiń súıikti isi ne edi? (oqýshylardyń jaýaby)
- Durys aıtasyńdar. Álkeı kitap oqyǵandy súıikti isine aınaldyrdy!
2 top.
- Adam 4 – 5 jasynan kitap oqyp ketetinine senesińderme? (oqýshylardyń jaýaby)
3 top.
- Álkeıdiń boıyndaǵy ózderiń baıqaǵan jaqsy qasıetterdi atańdar?
(oqýshylardyń jaýaby)
Durys aıtasyńdar. Álkeı zerek, ertegini jaqsy kóretin, uıyp tyńdaıtyn, jyrlardy ándetip, kitapty jaqsy kóredi.
4 top.
- Bizdiń synyptaǵy kitap qumar bala kim dep oılaısyń? (oqýshylardyń jaýaby)
- Endeshe, biz balalar mozaıkanyń bir bóligin ileıik.
3. Jańa sabaq.
İ. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý kezeńi. «Oı qozǵaý»
2 – tapsyrma. Beıne taspany tamashalaý.
- Balalar, bul qandaı fılm?
- Kim týraly?
- Qoja qandaı bala?
- Odan jaqsy adam shyǵady dep oılaısyńdar ma?
(Oqýshylar óz oılaryn aıtady)

İİ. Maǵynany taný.
- Balalar, árbir kınofılmder belgili bir jazýshynyń shyǵarmasy jelisinde túsiriledi.
Osy kınofılm «Meniń atym Qoja» kórkem shyǵarmanyń avtory Berdibek Soqpaqbaev. Al fılmniń rejıseri Abdolla Qarsaqbaev.
- Balalar úıden avtor týraly málimet jınaqtap kelý tapsyrylǵan edi. Al kim aıtady?
1 - oqýshy:
Berdibek Soqpaqbaev
(1924 - 1991) 15 qazanda Almaty oblysynyń Narynqol aýylynda týǵan. Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn, keıinnen Máskeýde Joǵary ádebı kýrsty bitirgen. Biraz jyl aýyl mektebinde bala oqytqan. "Qazaq ádebıeti" gazetinde, "Baldyrǵan" jýrnalynda, Sh. Aımanov atyndaǵy "Qazaqfılm" kınostýdıasynda istegen. Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda balalar ádebıeti jónindegi ádebı keńesshi bolǵan. Shyǵarmashylyq jolyn óleńmen bastap, 1950 jyly "Bulaq" atty jyr jınaǵyn shyǵarǵan. Keıin balalar men jasóspirimderge arnalǵan 20 - dan astam áńgime, poves, roman kitaptaryn usyndy. "Meniń atym Qoja", "Balalyq shaqqa saıahat", "Boztóbede bir qyz bar", "Ólgender qaıtyp kelmeıdi" jáne "Qaıdasyń, Gaýhar" sekildi týyndylary KSRO halyqtarynyń jáne shetelderdiń kóptegen tilderine aýdarylyp, sahnalyq, ekrandyq nusqaǵa aınalǵan. 1967 jyly Balalar men jasóspirimderge arnalǵan fılmderdiń Kann qalasynda (Fransıa) ótken halyqaralyq festıválinde "Meniń atym Qoja" fılmi (B. Soqpaqbaevtyń senarıi) arnaýly júldege ıe boldy. Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet Gramotasymen marapattalǵan.

2 - oqýshy:
Qazaq balalar ádebıetiniń klassıgi, tamasha jazýshy Berdibek Soqpaqbaev tiri bolǵanda bıyl 81 jasqa tolar edi. «Jaqsynyń ózi ólse de sózi ólmeıdi» demekshi, balalardyń súıikti jazýshysy artyna «Meniń atym Qoja», «Balalyq shaqqa saıahat», «Qaıdasyń, Gaýhar» jáne «Ergejeıliler eli» syndy birqatar áńgime, hıkaıalar qaldyrdy. Balalardyń bal minezin ishki dúnıesimen jaqsy sezine bilgen jazýshy árbir shyǵarmasynda ózi týyp ósken Narynqol taýly óńir tabıǵatynyń jandy sýretterin oqyrmanǵa úlken sheberlikpen jetkize bilgen. B. Soqpaqbaevtyń áńgime, poves, romandary jáne pesalarynda balǵyn shaqqa batyl saıahattar jasap, tańdandyryp, tamsantyp, bal dáýren áserleriniń qaımaǵyn buzbaı, aqıqattan alshaqtamaı, balaǵa tán qıaldap, ómirdiń óz bolmysyn tebirene tolǵaıdy. Oqysań eriksiz ezý tarttyryp, keıde kúrsintip tereń oıǵa jeteleıdi. Lezde keıipkerlermen etene aralasyp, olar óziń kúnde kórip júrgen adamdardaı Berken, Qoja sekildi keıipkerlerimen jadyńda jattalyp qalady...

Muǵalim:
Rejıser degenimiz kim dep oılaısyńdar?
Qarsaqbaev Abdolla (2. 10. 1926, Almaty oblysy Jambyl aýdany Qaraqastek aýyly - 2. 9. 1983, Almaty) - kınorejısser. Almaty oblysy Jambyl aýdany Qaraqastek aýylynda dúnıege kelgen.
1978 jylynda Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri.
1956 jylynda Máskeýdegi Búkilodaqtyq kınematografıa ınstıtýtyn bitirgen.
1947 - 1983 jylynda "Qazaqfılm" stýdıasynda rejıseri bolyp "Ana men bala" (1955), "Eger bizdiń bárimiz de..." (1961, ekeýin de rej. S. Qojyqovpen birge), "Qanatty syılyq" "Meniń atym Qoja" (1963, T. Dúısenbaevpen birge, 1964 jyly ótken Orta Azıa men Qazaqaqstan kınematografıashylarynyń baıqaýynyń jáne 1967 jyly Kann qalasynda ótkizgen halyqaralyq kınofestıvaldyń dıplomyna ıe boldy), "Balalyq shaqqa saıahat" 1969), sonymen qatar "Qazaq halqynyń qolóneri" (1958), "Torǵaı shegi" (1963), "Aqtóbe" (1972), t. b. derekti fılmderin qoıǵan.

İİİ. Dáptermen jumys:
- Endi búgingi kúnniń jadysyn jazaıyq.
«Meniń atym Qoja» Berdibek Soqpaqbaev
- Taǵy qandaı ádebı janrlardy baıqadyńdar?
(dıolog, monolog)
- Ony qandaı qımyl oqıǵalardan baıqadyńdar?
- Dıolog degen ne? Monolog degen ne?
(Dıolog eki adamnyń sóılesýi. Shyǵarmadaǵy keıipkerdiń ózine - ózi qaratyla aıtylǵan, ishki syryn bildiretin oıy (qýanysh, renish, kúdigin) – monolog dep ataımyz. Iaǵnı, ózi ǵana sóıleıdi. Endi osy monologty tereń bilý úshin
3 - tapsyrmany oryndaıyq.

İV. Mátinmen jumys. (mátindi tórt bólimge bólip, ishteı oqytý)
1. Toptarǵa bólingen balalar ózderine tıisti bólimdi oqyp talqylaıdy.
2. Ár top ózderiniń bólimderin basqa toptarǵa túsindiredi.

V. Sózdikpen jumys:
Qaýly - jınalystyń sheshimi
Qıa basý - eshqaıda barmaımyn
4 - tapsyrma:

VI. Sergitý sáti. (fılmniń qyzyqty sátterin tamashalaý).

5 - tapsyrma:
VIİ. Shyǵarmashylyq tapsyrma:
İ top: Qojaǵa minezdeme berińder.
İİ top: Venn dıagramsy
Qoja → Sengish, eliktegish, alǵyr.
Sultan → Temeki shegedi, aılaker, urlyq, tentek, sabaq oqymaıdy, jaman qylyqtarǵa jaqyn.
Uqsastyǵy → Ekeýi de ul bala.

İİİ top: Keńestiń qaýlysy boıynsha Qojanyń boıyndaǵy basty qandaı kemshilikter ataldy?
1. Tártipsizdik
2. Urynshaqtyǵy
3. Sabaq ústinde tynysh otyrmaýy
4. Taspen atqylaýy
5. Sabaqtan qalady jáne únemi keshigedi

İV top: Kórinis kórsetý. Dıalogterdi taýyp, rolge bólip oınap shyǵý.

Ár topty 2 juldyz, 1 usynys arqyly baǵalaý.
Toptyq jumysty qorytyndylaý: (qosymsha)
1. Qojanyń jaqsy adam bolaryna sener me ediń?
2. Qojanyń ornynda bolsań óziń ne ister ediń?
3. Senderdiń ishterińde «Men Qojaǵa uqsaımyn» deıtinderiń bar ma?
4. Adamnyń ózin - ózi synaýy ońaı ma?

VIİİ. Muǵalim sózi:
- Balalar, ózderińniń is - áreketteriń Qojaǵa uqsasa da, úlkeıgende senderden «úlken» azamat shyǵady dep oılaımyn. Berdibek atalaryń sıaqty biriń jazýshy bolsań, endi biriń ǵulama ǵalym, el tilegin aqtaıtyn Qazaqstannyń azamattary men azamatshalary bolatyndaryńa senemin.

Refleksıa:
- Berdibek Soqpaqbaev týraly ne bildik?
- Negizgi basty keıipker kim?
- Monolog degen ne?
- Mine, balalar, biz tapsyrmalardy oryndaı otyryp, mozaıka qurastyryp shyqtyq. Bul B. Soqpaqbaevtyń «Meniń atym Qoja» atty kitabynyń birinshi muqabasy. Bul shyǵarmany áli de tereń bilý úshin myna kitapty kitaphanadan alyp oqýǵa bolady.

Baǵalaý:
Sabaqqa qatysqan oqýshylar madaqtaı otyryp baǵalanady.

Úı tapsyrmasy:
• Mátindi túsinip oqý. Mátinnen «Qojany qorǵaý» sózderin jazý
• 2008 jyly «Meniń de atym Qoja» atty otbasylyq komedıaly fılmi jaryq kórdi. Olaı bolsa, osy «Meniń de atym Qoja» atty fılm týraly qosymsha málimet alyp kelý.