InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Menshikteý operatory. Standartty fýnksıalar. 9 - synyp
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa menshikteý operatory, standartty fýnksıalardyń jáne olardyń jazylý erekshelikterin uǵyndyryp, programmalaý tilinde jazý týraly tolyq maǵlumat berý;
Damytýshylyq: oqýshylardyń bilim bilik daǵdylaryn qalyptastyrý, alǵan bilimderin jáne standartty fýnksıalardy programmalaý tilinde qalaı jazý kerektigi jaıynda oı - óristerin damytý;
Tárbıelik: Oqýshylardy jaýapkershilikke, uqyptylyqqa, tazalyqqa baýlý.
Sabaqtyń kórnekiligi: ıntertaqta, oqýlyq, prezentasıa.
Sabaqtyń túri: Áńgimeleý
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý. Synyp oqýshylarymen amandasý, túgendeý.
İİ. Jańa sabaqty túsindirý
Menshikteý operatory - jazylǵan órnektiń mánin eseptep, aınymalyǵa menshikteý. Jıi qoldanysta bolatyn bolatyn operatordyń biri.
Jazylý pishimi ::=
Aınymaly ataýynyń tıpi men qabyldaıtyn mánniń tıpi mindetti túrde sáıkes kelýi tıis. Menshikteý operatory tek arıfmetıkalyq órnekter úshin ǵana emes logıkalyq jáne sımvoldyq órnekterge de qoldanylady. Aınymalyǵa sımvoldyq shamany menshiktegende sımvol apostrofqa (‘’) alyp jazylady. Mysaly: V:=’M’; x:=’15’,
Bul operator 2 mindet atqarady:
Aınymalylardyń belgili mánderi boıynsha arıfmetıkalyq órnektiń sandyq mánin esepteıdi.
Tabylǵan mán aınymaly ataýyna menshikteledi.
Tómendegi kesteden qaısysy menshikteý operatory bolatyny nemese bolmaıtynyn anyqtańdar. Praktıkalyq tapsyrma (ıntertaqtanyń kómegimen)
Órnek Túsinikteme
z:=0 Durys
a:=b Durys
a:=b+5 Durys
a=c+1 Qate
- z:=y Qate
2*p+3:=x Qate
– Q:=A+B Qate
x:=a±5 Qate
Týrbo Paskal tilinde aldyn ala programmalary jasalyp standartty modýlge jınaqtalyp qoıylǵan, qajet kezinde paıdalanýǵa bolatyn obektiler bar. Solardyń biri standartty fýnksıalar bolyp tabylady. Olar jıi kezdesetin matematıkalyq jáne basqa da fýnksıalardy esepteý úshin qoldanylady.
Programmalarda jıi paıdalanylatyn fýnksıalar:
Arıfmetıkalyq fýnksıalar. Arıfmetıkalyq fýnksıalarda bútin jáne naqty shamalar paıdalanylady.
Tıpterdi ózgertý fýnksıalary. Bul fýnksıa shamalardyń tıpterin ózgertý úshin paıdalanylady. Mysaly, naqty sandy bútin sanǵa, sıfrlar túrinde berilgen sımvoldar tizbegin bútin sanǵa aýdarady.
Chr(x) – h sanyn sımvolǵa aýdarady.
High(x) – shamanyń maksımým mánin beredi.
Low(x) – shamanyń mınýmým mánin beredi.
Ord(x) – sanalatyn tıpti bútin tıpke kóshiredi.
Round(x) – naqty sandy bútin sanǵa dóńgelekteıdi.
Truns(x) – naqty sannyń bútin bóligin beredi.

Arıfmetıkalyq fýnksıalar
Matematıkalyq jazylýy Paskal tilinde jazylýy
|x| abs(x)
x^2 sqr(x)
√x sqrt(x)
π Pi
[x] int(x)
e^x exp(x)
sinx sin(x)
cosx cos(x)
tgx tan(x) nemese (sin(x)/cos(x))
lnx ln(x)
Mysaly: x=a^3/(√c+9, 2); jazylýy x≔sqr(a)*a/(sqrt(c)+9. 2);
x=〖(a+b)〗^2/(π -|ab| ); jazylýy x≔sqr(a+b)/(pi - abs(a*b));
III. Sabaqty bekitý. Sabaǵymyzdy «Loto» oıyny arqyly bekitemiz. (Slaıd kórsetiledi)
1. Menshikteý operatory degendi qalaı túsinesiń?
2. Menshikteý operatorynyń jazylý pishimi?
3. Aınymalyǵa sımvoldyq shamany menshiktegende sımvol... alyp jazylady.
4. Myna órnekti arıfmetıkalyq fýnksıalardy paıdalana otyryp órnekte... x=√0, 5a/(〖tg〗^2 π)
5. Myna órnekti arıfmetıkalyq fýnksıalardy paıdalana otyryp órnekte... a=〖7, 9x〗^3/(√12+sinx)