Myń bir maqal, júz bir jumbaq
Sabaqtyń taqyryby: Myń bir maqal, júz bir jumbaq
Sabaqtyń maqsaty: a) oqýshylardy belgili bir taqyrypqa baılanysty maqal aıta bilýge, jasyrylǵan jumbaqtyń sheshimin tabýǵa úıretý.
á) Maqal aıtý arqyly oqýshylardyń aqyl – oıyn, sana sezimin, tanymdyq qabiletterin, bilimdiligin, sóz saptaýlaryn damytý.
b) Halyq aýyz ádebıetiniń túrlerimen tanystyra otyryp, balalardy adamgershilikke, adaldyqqa, ata – baba asyl ósıetterin umytpaı otyrýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń ádisi: áńgimeleý, túsindirý, oqýshylardy jarystyrý.
Kórnekiligi: tósbelgiler, kitaptar, qanatty sózder, salt – dástúrge baılanysty zattar, sýretter.
Sabaqtyń túri: oıyn, jarys.
Pánaralyq baılanys: qazaq tili, qazaq ádebıeti, tarıh.
Sabaqtyń barysy: 1. Uıymdastyrý.
Saıysqa qatysýshy toptar ortaǵa shyǵady. Ár topta bes oqýshydan. Top jetekshileri saılanady.
Saıystyń barysy:
1. Ózderin tanystyrýy, urany, tósbelgisi, aty.
2. Maqaldar saıysy.
3. Jumbaqtar saıysy.
4. Kórermender saıysy.
5. Qorytyndy bólim.
1 – bólim.
Saıyskerler ózderin tanystyrady.
Saıystyń sharty.
2 – bólim.
a) sózge maqal qurastyrý;
á) berilgen maqaldardyń jalǵasyn tabý;
b) sózdiń maǵynasyn ashý.
3 – bólim.
a) jumbaq sheshý;
á) jumbaq daıyndap kelý.
4 – bólim.
a) kórermenderge jumbaq berý;
á) maqaldar maǵynasyn ashý.
5 – bólim.
Jumbaqshyǵa jumbaq jasyrady, sonyń tapqan sheshýine maqalshy maqal qurastyrý kerek.
Saıys bastalmas buryn ádilqazylar alqalary saılanady. Saıys tórt jol óleń shýmaǵymen bastalady.
Ári qatty, ári tátti ómirge,
Kelgen joqpyz keshke beker erýge
Tıistimiz bolashaqtyń aldynda,
Tik túregep, týra jaýap berýge.
Bilikti birdi jyǵar, bilimdi myńdy jyǵar, - degendeı oqýshylardyń tapqyrlyǵy men oı – órisin tekserý maqsatynda 2 – bólimin bastaımyz.
Birinshi kezek. Maqaldy qurastyrý.
a) eńbek;
á) ana tili;
b) dostyq.
Ekinshi kezek. Maqaldy jalǵastyrý.
1. Balanyń uıaty – ákege... (qyzdyń uıaty – sheshege.)
2. Atańa ne qylsań,... (aldyńa sol keler.)
3. Týǵan jerdeı jer bolmas... (týǵan eldeı el bolmas.)
4. Batyr týsa – el yrysy,... (jańbyr jaýsa – jer yrysy.)
5. Eki jaqsy qas bolmas,... (eki jaman dos bolmas.)
6. Tórteý túgel bolsa, tóbedegi keledi,... (altaý ala bolsa, aýyzdaǵy ketedi.)
7. Ádepti eldiń balasy,... (alystan sálem beredi.)
8. Uıada ne kórseń... (ushqanda sony ilersiń.)
9. Sóz júıesin tapsa... (mal ıesin tabar.)
10. Jaqynyńdy jattaı syıla,... (jat janynan túńilsin.)
Úshinshi kezek. Turaqty sóz tirkesiniń maǵynasyn ashý.
1. Aqsaq qoı tústen keıin mańyraıdy. (kesh, jáı)
2. Tildiń ushynda tur. (umytý, jetkize almaý)
3. It ólgen jerde. (alys, qashyq)
4. Qas pen kózdiń arasynda. (lezde, tez, jyldam)
5. Tóbe shashy tik turý (qorqý, úreılený)
6. Taıǵa tańba basqandaı. (anyq, naq)
7. Úrip aýyzǵa salǵandaı. (ádemi, sulý)
3 – bólim. Jumbaqtar sheshý.
1. Tıip ketse jyrlaǵan, daýysy kópke unaǵan. (Dombyra)
2. Bir kitaptyń paraǵy, kúnde azaıyp barady. (Kúntizbe)
3. Taýdan bıik, teńizden tereń. (Aqyl)
4. Jańylmastan jeteýi, kezek qyzmet etedi. (Apta kúnderi)
5. Ózim sózden turamyn, aıaqtaǵan oıdy quramyn. (Sóılem)
4 – bólim. A) Kórermenderge jumbaq berý.
1. Shik tústi, búk tústi,
Alshy turdy, táıke turdy,
Sheshe alady buny kim.
(Asyq)
2. Qyzyl qyrman oınaıtyn,
Qaı mezgil dep oılaısyń?
(Kúz)
3. Appaq dala, qara dán,
Dánin sepken – túsinýge jaraǵan.
(Áripter)
B) Maqaldyń maǵynasyn ashý.
4. Uıada ne kórseń, ushqanda sony iledi.
5. Kúlme dosyńa, keler basyńa.
6. Ata kórgen – oq janar, sheshe kórgen – ton pisher.
5 – bólim. Qorytyndy.
Jumbaqshyǵa jumbaq jasyrylady, sonyń tapqan sózine maqalshy maqal qurastyrý kerek.
1. Jaryq qylyp qos toǵaıdyń etegin,
Aıtshy ol ne ekenin? (Kóz)
Kóz qorqaq, qol batyr.
2. Bilimniń dánin teredi,
Balaǵa tálim beredi. (Ustaz)
Ustazy jaqsynyń - ustamy jaqsy.
3. Ósip turǵan bul ne?
Jaz bolsa jaınap.
Saıasynda án salyp,
Qustar júrgen saırap
Salqyn tússe sheshilip,
Qalady ózi jaırap. (Aǵash)
Aǵash tamyrymen, adam dosymen myqty.
4. Ózi qysqa, ózi nusqa,
Sóz qaımaǵyn esińe usta. (Maqal)
Maqal – sózdiń máıegi.
5. Oń jaǵynda bes sarbaz,
Sol jaǵynda bes sarbaz. (Saýsaq)
Saýsaq birikpeı – ıne ilikpeıdi.
Sabaqty qorytyndylaý.
Saıyskerlerdiń bilimderin, tapqyrlyqtaryn saralaý úshin sóz kezegi ádilqazylar alqasyna beriledi. Jeńimpazdardy anyqtap, marapattaıdy.
Sabaqtyń maqsaty: a) oqýshylardy belgili bir taqyrypqa baılanysty maqal aıta bilýge, jasyrylǵan jumbaqtyń sheshimin tabýǵa úıretý.
á) Maqal aıtý arqyly oqýshylardyń aqyl – oıyn, sana sezimin, tanymdyq qabiletterin, bilimdiligin, sóz saptaýlaryn damytý.
b) Halyq aýyz ádebıetiniń túrlerimen tanystyra otyryp, balalardy adamgershilikke, adaldyqqa, ata – baba asyl ósıetterin umytpaı otyrýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń ádisi: áńgimeleý, túsindirý, oqýshylardy jarystyrý.
Kórnekiligi: tósbelgiler, kitaptar, qanatty sózder, salt – dástúrge baılanysty zattar, sýretter.
Sabaqtyń túri: oıyn, jarys.
Pánaralyq baılanys: qazaq tili, qazaq ádebıeti, tarıh.
Sabaqtyń barysy: 1. Uıymdastyrý.
Saıysqa qatysýshy toptar ortaǵa shyǵady. Ár topta bes oqýshydan. Top jetekshileri saılanady.
Saıystyń barysy:
1. Ózderin tanystyrýy, urany, tósbelgisi, aty.
2. Maqaldar saıysy.
3. Jumbaqtar saıysy.
4. Kórermender saıysy.
5. Qorytyndy bólim.
1 – bólim.
Saıyskerler ózderin tanystyrady.
Saıystyń sharty.
2 – bólim.
a) sózge maqal qurastyrý;
á) berilgen maqaldardyń jalǵasyn tabý;
b) sózdiń maǵynasyn ashý.
3 – bólim.
a) jumbaq sheshý;
á) jumbaq daıyndap kelý.
4 – bólim.
a) kórermenderge jumbaq berý;
á) maqaldar maǵynasyn ashý.
5 – bólim.
Jumbaqshyǵa jumbaq jasyrady, sonyń tapqan sheshýine maqalshy maqal qurastyrý kerek.
Saıys bastalmas buryn ádilqazylar alqalary saılanady. Saıys tórt jol óleń shýmaǵymen bastalady.
Ári qatty, ári tátti ómirge,
Kelgen joqpyz keshke beker erýge
Tıistimiz bolashaqtyń aldynda,
Tik túregep, týra jaýap berýge.
Bilikti birdi jyǵar, bilimdi myńdy jyǵar, - degendeı oqýshylardyń tapqyrlyǵy men oı – órisin tekserý maqsatynda 2 – bólimin bastaımyz.
Birinshi kezek. Maqaldy qurastyrý.
a) eńbek;
á) ana tili;
b) dostyq.
Ekinshi kezek. Maqaldy jalǵastyrý.
1. Balanyń uıaty – ákege... (qyzdyń uıaty – sheshege.)
2. Atańa ne qylsań,... (aldyńa sol keler.)
3. Týǵan jerdeı jer bolmas... (týǵan eldeı el bolmas.)
4. Batyr týsa – el yrysy,... (jańbyr jaýsa – jer yrysy.)
5. Eki jaqsy qas bolmas,... (eki jaman dos bolmas.)
6. Tórteý túgel bolsa, tóbedegi keledi,... (altaý ala bolsa, aýyzdaǵy ketedi.)
7. Ádepti eldiń balasy,... (alystan sálem beredi.)
8. Uıada ne kórseń... (ushqanda sony ilersiń.)
9. Sóz júıesin tapsa... (mal ıesin tabar.)
10. Jaqynyńdy jattaı syıla,... (jat janynan túńilsin.)
Úshinshi kezek. Turaqty sóz tirkesiniń maǵynasyn ashý.
1. Aqsaq qoı tústen keıin mańyraıdy. (kesh, jáı)
2. Tildiń ushynda tur. (umytý, jetkize almaý)
3. It ólgen jerde. (alys, qashyq)
4. Qas pen kózdiń arasynda. (lezde, tez, jyldam)
5. Tóbe shashy tik turý (qorqý, úreılený)
6. Taıǵa tańba basqandaı. (anyq, naq)
7. Úrip aýyzǵa salǵandaı. (ádemi, sulý)
3 – bólim. Jumbaqtar sheshý.
1. Tıip ketse jyrlaǵan, daýysy kópke unaǵan. (Dombyra)
2. Bir kitaptyń paraǵy, kúnde azaıyp barady. (Kúntizbe)
3. Taýdan bıik, teńizden tereń. (Aqyl)
4. Jańylmastan jeteýi, kezek qyzmet etedi. (Apta kúnderi)
5. Ózim sózden turamyn, aıaqtaǵan oıdy quramyn. (Sóılem)
4 – bólim. A) Kórermenderge jumbaq berý.
1. Shik tústi, búk tústi,
Alshy turdy, táıke turdy,
Sheshe alady buny kim.
(Asyq)
2. Qyzyl qyrman oınaıtyn,
Qaı mezgil dep oılaısyń?
(Kúz)
3. Appaq dala, qara dán,
Dánin sepken – túsinýge jaraǵan.
(Áripter)
B) Maqaldyń maǵynasyn ashý.
4. Uıada ne kórseń, ushqanda sony iledi.
5. Kúlme dosyńa, keler basyńa.
6. Ata kórgen – oq janar, sheshe kórgen – ton pisher.
5 – bólim. Qorytyndy.
Jumbaqshyǵa jumbaq jasyrylady, sonyń tapqan sózine maqalshy maqal qurastyrý kerek.
1. Jaryq qylyp qos toǵaıdyń etegin,
Aıtshy ol ne ekenin? (Kóz)
Kóz qorqaq, qol batyr.
2. Bilimniń dánin teredi,
Balaǵa tálim beredi. (Ustaz)
Ustazy jaqsynyń - ustamy jaqsy.
3. Ósip turǵan bul ne?
Jaz bolsa jaınap.
Saıasynda án salyp,
Qustar júrgen saırap
Salqyn tússe sheshilip,
Qalady ózi jaırap. (Aǵash)
Aǵash tamyrymen, adam dosymen myqty.
4. Ózi qysqa, ózi nusqa,
Sóz qaımaǵyn esińe usta. (Maqal)
Maqal – sózdiń máıegi.
5. Oń jaǵynda bes sarbaz,
Sol jaǵynda bes sarbaz. (Saýsaq)
Saýsaq birikpeı – ıne ilikpeıdi.
Sabaqty qorytyndylaý.
Saıyskerlerdiń bilimderin, tapqyrlyqtaryn saralaý úshin sóz kezegi ádilqazylar alqasyna beriledi. Jeńimpazdardy anyqtap, marapattaıdy.
You Might Also Like
-
Qurastyrǵan: Arynova Gúlbaný Serikqyzy - bastaýysh synyp muǵalimi
