InfoHub Logo

Qazaq ádebıeti (8 synyp)
Sabaqtyń taqyryby: Mirjaqyp Dýlatuly. "Shesheniń balalaryn súıýi"
Sabaqtyń maqsaty:
a) Mirjaqyptyń "Qıraǵat" jınaǵyna engen "Shesheniń balalaryn súıýi" atty óleńiniń maǵynasyn uǵyndyrý.
á) Adamgershilikke ımandylyqqa ata - anany qurmetteýge ulttyq - salt dástúrlerdi saqtaýǵa eljandylyqqa baýlý;
b) Oqýshynyń synı turǵyda oılaý qabiletterin arttyrý oı - órisin dúnıetanymyn keńeıtý
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
ádisi: baıandaý suraq - jaýap test topt. salystyrý boljaý
Kórnekiligi: Mirjaqyp portreti, búkteme syzba
Sabaqtyń barysy:
Úı tapsyrmasy test ádisi boıynsha suralady
1. Mirjaqyp Dýlatov qaı oblysta dúnıege kelgen:
a. Semeı oblysy
á. Taldyqorǵan oblysy
b. Ońtústik Qazaqstan oblysy
v. Torǵaı oblysy

2. Mirjaqyp qandaı oqý ornynda oqyǵan?
a. Orynbor rıbfaginde
á. Torǵaı qalasynyń orys - qazaq mektebinde
b. Peterbýrg artılerıa ýchılıshesinde
v. Ahmet - Rıza medresesinde

3. Sol kezeńdegi qazaq oqyǵandarynyń bas qosatyn orny qaı jer boldy?
a. Almaty
á. Torǵaı
b. Omby
v. Orynbor

4. Ombyda ol kimmen tanysady?
a. Shákárim Qudaıberdıev
á. Ahmet Baıtursynov
b. Maǵjan Jumabaev
v. Júsipbek Aımaýytov

5. Mirjaqyptyń "Jastarǵa" dep atalatyn óleńi qaı gazette basyldy?
a. "Túrkistan ýálaıatynyń gazeti"
á. "Dala
b. "Serke gazeti"
v. "Aıqap" jýrnaly

6. 1909 jyly qazaq dalasyn dúr silkindirgen úsh kitap
a. "Terme" "Azamat" "Jumbaq"
á. Abaıdyń óleńder jınaǵy "Qyryq mysal", "Oıan qazaq"
b. "Dombyra", "Qyramsaq", "Kókpar"
v. "Altyn qus", Almas qylysh, "Kóshpendiler"

7. Mirjaqyptyń qazaq ádebıet tarıhyndaǵy erekshe orny qandaı?
a. Pýblısıs
á. Qazaq ádebıet tarıhyndaǵy tuńǵysh roman jazdy
b. Tabıǵat lırıka taqyrybyna tuńǵysh qalam tartty
v. Tuńǵysh dáriger - jazýshy boldy

Jana sabaq: Mirjaqyp Dýlatuly "Shesheniń balalaryn súıýi"
Mirjaqyp Ybyraı Altynsarınniń aǵartýshylyq dástúrin mura tutqan. Muǵalimdik qyzmetiniń alǵashqy kúnderinde oqýlyq máselesinen qıyndyq kórgendikten osy salada ónimdi eńbek etti. 1911jyly bastaýysh synyptarǵa arnaǵan "Qıraǵat" oqý quralyna Abaı, Ybyraı shyǵarmasyn óziniń shaǵyn shyǵarmashylyǵyn engizdi. Sol jınaqqa engen óleńderdiń biri - "Shesheniń balalaryn súıýi".

Sóz syryna saıahat. "Sheshe" sóziniń maǵynasyna úńilý. Óleńdi oqyp shyǵyp óleńniń maǵynasyna nazar aýdartý. Óleńde tún uıqysyn tórt bólgen, aq sútimen ósirgen balasynyń jalqaý bolmaı, tentek bolmaı,"adamdyqty aqtaıtyn adam bol" dep aıalaıtyn aq tilegin bildiredi.

Óleńge ádebı taldaý
Taqyryp. Taqyryp dep kóbine, úlkendi - kishili shyǵarmanyń atyn ataımyz. Demek, taqyryp, degen ataý - ári jalqy, ári jalpy uǵym. Búl óleńniń taqyryby - ananyń balaǵa degen mahabbaty.

Ideıa. Ideıa taqyryppen tyǵyz baılanysta. Bul óleńniń ıdeıasy - anany súıý, balaǵa ana qadirin uqtyrý.
Óleńniń qurylysy. Óleń 4 shýmaq, 16 tarmaqtan turady. Qara óleń uıqasy men (a, a, b, a) jazylǵan.
Kórkemdik ereksheligi. Óleńde kórkemdik quraldardan epıtet, turaqty tirkester qoldanylǵan. Epıtet qazaqsha "qosalqy"degen uǵymdy bildiredi. Ol zattyń uǵymnyń belgili bir qasıeti men sapasy bildiredi.
Óleńdegi epıtet: sorly ana, baıǵus ana.
Turaqty tirkester: tóbesi kókke jetý, tún uıqysyn tórt bólý.
Óleń suraq - jaýap úlgisinde jazylǵan, ıaǵnı, suraýly, habarly sóılemderden quralǵan.

"Shesheniń balalaryn súıýi" óleńine taldaý
Taqyryby: Ananyń balaǵa degen mahabbaty
Ideıasy: Anany súıý, qurmetteý
Ádebı janry: Poezıa
Kórkemdik ereksheligi: Epıtet, turaqty tirkester
Óleńniń qurylysy: 11 býyndy, 4 shýmaq, 16 tarmaq, qara óleń uıqasymen jazylǵan.

Mirjaqyptyń anasy Dámesh qarapaıym, jumsaq minezdi bolǵan. Alaıda toı - dýmandarda jan tebirenter ásem daýysy ataqty ánshilerdiń ózin tańqaldyrǵan. Al, ájesi usta bolǵan. Mirjaqyp óziniń anasynan eki jasynda aıyrylǵan. Óleńde aqynnyń anasyna degen uly mahabbaty jatqandyǵy anyq.

Sózjumbaq "Analar"
1. Adam atanyń qasyndaǵy ana
2. Shoqannyń ájesi
3. Tolaǵaıdyń anasy
4. Abaıdyń anasy
5. Jırenshe shesheniń dana áıeli
6. Abaıdyń ertegi aıtqan ájesi

Ana taqyryby - máńgilik taqyryp. Osy synypqa deıin ana taqyrybyna qandaı shyǵarmalar óttik, soǵan oı qozǵaý jasaıyq.
1. Baýbek Bulqyshev "Ana"
2. Tóle bıdiń sheshendigi "Ananyń arqasy"
Suraq. Meniń atym - áıel myna qyzdyń anasymyn. Bárińde anadan týyldyńdar. Anamen alyspaıdy da, atyspaıdy da. (Ǵ. Músirepov "Ananyń Anasy")
Boljańyz. XXI ǵasyrdyń ana taýqymeti nede? Jumyssyzdyq ananyń áke ornyna júrýi, bazar, naryq, al otbasy másele jaǵdaıy... Perzenttik boryshyn túsinbeıtinder. Bolashaqta anaǵa degen qurmet qandaı bolmaq?...
Trenıń "Epıtet"
Ana
↓
Symbatty, aıaýly, parasatty, meıirimdi, bıazy, qymbatty, kishipeıil, kórikti, mańǵaz

Bekitý. Analarymyz únemi osyndaı (ádemi sulý...) bolyp júrý úshin biz ne isteımiz (jaqsy oqyp, onyń úmitin aqtaýmyz...)
Qorytyndy. Ádemi analar áldılep otyrǵan álem árqashan jaqsy bolmaq. Adam ómiriniń máni men sulýlyǵy, adamnyń bolashaqqa senimdiligi balanyń ata - anasy ardaq tutyp, óziniń perzenttik paryzyn bir sát esinen shyǵarmaýyna búgingi sabaq arqyly sebepker boldyq.
Úıge tapsyrma.
1. Mirjaqyp shyǵarmalary jınaqtama keste
Jınaǵy, prozasy, pýblısısıkasy, poezıasy, qalam tartqan basylymdary týyndysy bólip jazý
"Oıan qazaq" "Baqytsyz jamal" "Bizdiń maqsatymyz" Jınaqqa engen óleńderi "Serke"
"Azamat" Pesasy "Shesheniń balalaryn súıýi" "Qazaq" "Terme" "Balqıa"
"Jastarǵa" "Ýlfat" "Aq jol"gazeti" "Eńbekshi qazaq"

"Jas qazaqtar, qaıdasyń?"
2. "Anaǵa qurmet kórsetý - adam balasynyń paryzy"
Baǵalaý.