Muǵalim – ekologıalyq mádenıetti qalyptastyrýshy tulǵa
Muǵalim – ekologıalyq mádenıetti qalyptastyrýshy tulǵa
Qazirgi kezde ekologıalyq bilim berý bilim júıeleri damýynyń ózekti máseleniń biri. Ekologıalyq bilimsiz qoǵamdyq ekologıalyq sana qurý múmkin emes. Qoǵamdyq ekologıalyq sana qoǵamnyń ekologıalyq problemalarymen kúresýde myqty faktor bolyp tabylady.
Zaman talabyna saı ekologıalyq bilim berý - balabaqsha, orta mektep, lıseı, gımnazıa, kolejderde, joǵarǵy oqý oryndarynda úzdiksiz ekologıalyq bilim berý júıesin jetildirý men uıymdastyrýdyń memlekettik júıesi.
Ekologıa - organızmder men olardyń tirshilik etý ortasy arasyndaǵy, ózara qarym - qatynasty zertteıtin derbes ǵylym retinde XX ǵasyrdyń birinshi jartysynan bastap qalyptasty. «Ekologıa» termınin alǵash ret nemis bıology Ernest Gekkel (1834 - 1919) óziniń «Organızmderdiń jalpy morfologıasy»., eńbeginde usyna otyryp, onyń negizi organızm men ortanyń birlestigi jáne organızmderdiń evolúsıa prosesinde ózgerýi degen uǵymnan quralǵandyǵyn dáıekteıdi.
Ekologıalyq bilim berý - bul tabıǵatty paıdalanýdyń daıyndaý, irgeli negizderi retinde jalpy ekologıanyń teorıasy men praktıkasyn ıgerýge baǵyttalǵan oqytý júıesi. Ol tabıǵatty qorǵaýdyń teorıasy men praktıkasyn ıgerýge baǵyttalǵan oqytý júıesi - tabıǵatty qorǵaý bilimimen tyǵyz baılanysty.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N. Nazarbaevtyń usynǵan «2030 strategıasy» baǵdarlamasynda osy máselege aıryqsha kóńil bólingenin atap ótken jón. Damýdyń osy strategıalyq baǵytyna sáıkes Qazaqstan Respýblıkasy Bilim, mádenıet jáne densaýlyq saqtaý mınıstrligi 1999 jyly 4 qańtarda «Ekologıalyq bilim baǵdarlamasyn» bekitken bolatyn. Endeshe osy asa qundy eki qujatty basshylyqqa ala otyryp kez kelgen muǵalim óziniń barlyq jumys baǵdarlamasyn joǵarǵy talap dárejesine saı júrgizýi tıis. Qazaqstan Respýblıkasy turaqty damýdyń jańa jolyna túsken kezeńde jastardy izgilikke, parasattylyqqa baýlıtyn ekologıalyq bilim men tárbıeniń mańyzy arta túsýde. Sebebi «tabıǵat - qoǵam - adam» júıesindegi qarym - qatynastardyń shıelenisýi jyldan - jylǵa kúsheıip, ekologıalyq zardaptar jerdegi tirshilikke qaýip tóndirip otyr.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Qazaqstan joly – 2050: «Bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» jodaýynda «Jasyl» ekonomıkaǵa kóshý jónindegi qabyldanǵan tujyrymdamaǵa sáıkes, 2030 jylǵa qaraı egis alqaptarynyń 15 paıyzy sýdy únemdeý tehnologıalaryna kóshiriletin bolady. Biz agrarlyq ǵylymdy damytyp, synaqtyq agrarlyq - ınovasıalyq klasterler qurýymyz qajet. Ýaqyt kóshinen qalmaı, tabıǵı azyq - túlik óndirýmen qatar qurǵaqshylyqqa tózimdi gendik - modıfıkasıalanǵan ónimder óndirisin de júrgizý mańyzdy. Aıtylǵan mindetterdi eskere kelip, Úkimetke agroónerkásip keshenin damytý josparyna túzetý engizýdi tapsyramyn»- delingen.
Qazirgi zamanǵy ekologıalyq bilim berýdiń negizgi maqsaty - qoǵamdyq sanany ekologızasıalaý bolyp tabylady. Mindeti - adamnyń tirshilik barysynda qalyptasatyn rýhanı ortasyn saqtaý. Ol óz kezeginde ómirdegi qoǵamdyq máselelermen qatar, ózi tirshilik etetin ortany basqarýdy da belsendi, kóregendikpen sheshe alatyn jeke tulǵanyń damýyna yqpal etý.
Ekologıalyq bilim berýdi jalpy mektepterdiń árbir klastar boıynsha júrgiziletin pán kirgizilýi kerek. Burynǵy ýaqytta jalpy ekologıalyq bilim kóterile qoımaǵany ózderińizge málim. Al qazirgi ýaqytta ıaǵnı búgingi tańda naqty jáne mańyzdy bólek pán retinde nemese pán aralyq baılanystar retinde paıdalaný mektepter úshin óte qajetti jáne kerek.
QR Konstıtýsıasynyń 31 - babynda «Memleket adamnyń ómirine jáne densaýlyǵyna qolaıly jaǵdaı jasap, qorshaǵan ortany qorǵaý maqsatyn kózdeıdi» delingen. 15. 07. 1997 jyly qabyldanǵan QR «qorshaǵan ortany qorǵaý týraly» zańnyń 73 - 74 baptarynda ekologıalyq bilim men tárbıe berýdiń jalpyǵa birdeıiligi, úzdiksiz bolýy qarastyrylǵan. Bul erejeler QR - nyń «Bilim týraly» zańynda da kórsetilgen.
Qazirgi kezde ekologıalyq bilim berý bilim júıeleri damýynyń ózekti máseleniń biri. Ekologıalyq bilimsiz qoǵamdyq ekologıalyq sana qurý múmkin emes. Qoǵamdyq ekologıalyq sana qoǵamnyń ekologıalyq problemalarymen kúresýde myqty faktor bolyp tabylady.
Zaman talabyna saı ekologıalyq bilim berý - balabaqsha, orta mektep, lıseı, gımnazıa, kolejderde, joǵarǵy oqý oryndarynda úzdiksiz ekologıalyq bilim berý júıesin jetildirý men uıymdastyrýdyń memlekettik júıesi.
Ekologıa - organızmder men olardyń tirshilik etý ortasy arasyndaǵy, ózara qarym - qatynasty zertteıtin derbes ǵylym retinde XX ǵasyrdyń birinshi jartysynan bastap qalyptasty. «Ekologıa» termınin alǵash ret nemis bıology Ernest Gekkel (1834 - 1919) óziniń «Organızmderdiń jalpy morfologıasy»., eńbeginde usyna otyryp, onyń negizi organızm men ortanyń birlestigi jáne organızmderdiń evolúsıa prosesinde ózgerýi degen uǵymnan quralǵandyǵyn dáıekteıdi.
Ekologıalyq bilim berý - bul tabıǵatty paıdalanýdyń daıyndaý, irgeli negizderi retinde jalpy ekologıanyń teorıasy men praktıkasyn ıgerýge baǵyttalǵan oqytý júıesi. Ol tabıǵatty qorǵaýdyń teorıasy men praktıkasyn ıgerýge baǵyttalǵan oqytý júıesi - tabıǵatty qorǵaý bilimimen tyǵyz baılanysty.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N. Nazarbaevtyń usynǵan «2030 strategıasy» baǵdarlamasynda osy máselege aıryqsha kóńil bólingenin atap ótken jón. Damýdyń osy strategıalyq baǵytyna sáıkes Qazaqstan Respýblıkasy Bilim, mádenıet jáne densaýlyq saqtaý mınıstrligi 1999 jyly 4 qańtarda «Ekologıalyq bilim baǵdarlamasyn» bekitken bolatyn. Endeshe osy asa qundy eki qujatty basshylyqqa ala otyryp kez kelgen muǵalim óziniń barlyq jumys baǵdarlamasyn joǵarǵy talap dárejesine saı júrgizýi tıis. Qazaqstan Respýblıkasy turaqty damýdyń jańa jolyna túsken kezeńde jastardy izgilikke, parasattylyqqa baýlıtyn ekologıalyq bilim men tárbıeniń mańyzy arta túsýde. Sebebi «tabıǵat - qoǵam - adam» júıesindegi qarym - qatynastardyń shıelenisýi jyldan - jylǵa kúsheıip, ekologıalyq zardaptar jerdegi tirshilikke qaýip tóndirip otyr.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Qazaqstan joly – 2050: «Bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» jodaýynda «Jasyl» ekonomıkaǵa kóshý jónindegi qabyldanǵan tujyrymdamaǵa sáıkes, 2030 jylǵa qaraı egis alqaptarynyń 15 paıyzy sýdy únemdeý tehnologıalaryna kóshiriletin bolady. Biz agrarlyq ǵylymdy damytyp, synaqtyq agrarlyq - ınovasıalyq klasterler qurýymyz qajet. Ýaqyt kóshinen qalmaı, tabıǵı azyq - túlik óndirýmen qatar qurǵaqshylyqqa tózimdi gendik - modıfıkasıalanǵan ónimder óndirisin de júrgizý mańyzdy. Aıtylǵan mindetterdi eskere kelip, Úkimetke agroónerkásip keshenin damytý josparyna túzetý engizýdi tapsyramyn»- delingen.
Qazirgi zamanǵy ekologıalyq bilim berýdiń negizgi maqsaty - qoǵamdyq sanany ekologızasıalaý bolyp tabylady. Mindeti - adamnyń tirshilik barysynda qalyptasatyn rýhanı ortasyn saqtaý. Ol óz kezeginde ómirdegi qoǵamdyq máselelermen qatar, ózi tirshilik etetin ortany basqarýdy da belsendi, kóregendikpen sheshe alatyn jeke tulǵanyń damýyna yqpal etý.
Ekologıalyq bilim berýdi jalpy mektepterdiń árbir klastar boıynsha júrgiziletin pán kirgizilýi kerek. Burynǵy ýaqytta jalpy ekologıalyq bilim kóterile qoımaǵany ózderińizge málim. Al qazirgi ýaqytta ıaǵnı búgingi tańda naqty jáne mańyzdy bólek pán retinde nemese pán aralyq baılanystar retinde paıdalaný mektepter úshin óte qajetti jáne kerek.
QR Konstıtýsıasynyń 31 - babynda «Memleket adamnyń ómirine jáne densaýlyǵyna qolaıly jaǵdaı jasap, qorshaǵan ortany qorǵaý maqsatyn kózdeıdi» delingen. 15. 07. 1997 jyly qabyldanǵan QR «qorshaǵan ortany qorǵaý týraly» zańnyń 73 - 74 baptarynda ekologıalyq bilim men tárbıe berýdiń jalpyǵa birdeıiligi, úzdiksiz bolýy qarastyrylǵan. Bul erejeler QR - nyń «Bilim týraly» zańynda da kórsetilgen.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
