InfoHub Logo

Muǵalim! Osy sózdi aıtqanda, estigende júregińe jylýlyq sezimi uıalaıdy. Iá, muǵalim – maqtan tutar mamandyq. Ómirdegi kóp mamadyqtardyń ishindegi jan-jaqty bilimdilikti, ıkemdilikti, sheberlikti, meıirimdilikti qajet etetin de osy ustazdyq mamandyǵy.

«Ustaz» sóziniń eki túrli sıpaty bar. Biri – belgili bir pánnen sabaq beretin oqytýshy da, ekinshisi – joǵary, bedeldi adamdarǵa yqpal etýshi dana adam. Mekteptegi ustaz – balanyń ekinshi ata-anasy, bolashaqqa aıqyn jol silter aqylshysy. Onyń boıyndaǵy bilim men aqyly, oıynyń qýaty talaı «tentekti» jýasytyp, nebir erkeni sabasyna túsiredi, tártipke baýlyp, eseıtip , erjetkizedi. Sondyqtan árbir shákirt ózine úlgi-ónege bolǵan súıikti muǵalimin ustazym dep ataıdy. «Ustazdyq – uly qurmet. Sebebi, urpaqtardy ustaz tárbıeleıdi, bolashaqtyń basshysyn da, danasyn da, ǵalymyn da, eńbekqor eginshisin de, kenshisin de ustaz ósiredi... Ómirge urpaq bergen analardy qalaı ardaqtasaq, sol urpaqty tárbıeleıtin ustazdardy da sondaı ardaqtaýǵa mindettimiz» dep Baýyrjan Momyshuly aıtqan eken. «Ustazy jaqsynyń  ustamy jaqsy» demekshi, shákirt boıyndaǵy ustamdylyq pen tárbıelilik kóbine ustazǵa kelip tireledi. Eskendir Zulqarnaıyn: «Dańq pen abyroıǵa kenelýimde men bir adamǵa qaryzdarmyn, ol – ustazym Arıstotel», dese,  Jambyl Súıinbaıdy, Shákárim uly aqyn Abaıdy ustazym dep sheksiz qurmetep ótken. Burynǵy qazaq dalasyndaǵy aǵartýshylyq bilim balaǵa jazý-syzýdy, oqýdy úıretse, búgingi muǵalim oqýshylaryna ǵylym negizinen málimet berip qana qoımaıdy, ony dúnıe júzilik bilim, aqparat, ekonomıka keńistigine shyǵýǵa, ıaǵnı qatań báseke jaǵdaıynda ómir súrýge tárbıeleıdi. Bul naǵyz – ustazdyń ǵana qolynan keledi.

Ustazdyq etý tek sabaq ótkizýmen shektelmesi anyq. Bilim men tárbıeni tyǵyz ushtastyra otyryp, kásibı qyzmetińdi semınar, konkýrs syndy túrli deńgeıdegi is-sharalarǵa qatysýmen keńeıter bolsań, nur ústine nur.  Jas jetkinshektiń boıyndaǵy tabıǵat bergen erekshe qabiletti, daryndylyqty tanı bilý, onyń odan ári damýyna baǵyt-baǵdar bere bilý – erekshe qıyn is. Alaıda ár balanyń jeke qabiletin anyqtap, ony sol baǵytta jeteleý – ustaz paryzy. Men ózim 2009 jyldan bastap qazaq tili men ádebıet pániniń muǵalimi bolyp jumys atqaryp kelemin. Osy pán oqytýshysy bolǵandyqtan, oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletterin damytý úshin birinshiden jekelegen  ádebı shyǵarmalardy oqytyp-taldatý barysynda shákirtterimdi shyǵarmashylyqpen jumys isteýge nazar aýdartsam, ekinshiden oqýshynyń logıkalyq oılaý dárejesin arttyrý máselesine erekshe nazar aýdarta otyryp, dástúrden tys shyǵarma, óleń jazý daǵdylaryn qalyptastyrdym. Osy oraıda oqýshylarmen kóptegen jumystar atqaryp, aımaqtyq, aýdandyq, aýmaqtyq oqýlarda birshama jetistikterge qol jetkizdik.  Atap aıtar bolsaq aımaqtyq «Isa oqýlary» boıynsha sońǵy jyldardy alsaq: 2012-2013 j.j. sahnalyq kórinis İİ-oryn; 2013-2014 j.j. óz shyǵarmashylyǵy boıynsha 8-synyp oqýshysy Aqtas Aıdana İ-oryn;  2014-2015 j.j. sahnalyq kórinis İİ-oryn, óleńin jatqa aıtý boıynsha 5-synyp oqýshysy Erkin Ásel İİİ-oryn. Aýdandyq «Abaı oqýlary»  óz shyǵarmashylyǵy boıynsha 2014-2015 j.j 8-synyp oqýshysy Aqtas Aıdana İİ-oryn.Aýdandyq «Mahambet oqýlary»   2014-2015 j.j 8-synyp oqýshysy Ǵaly Malıka  óleńin jatqa aıtý İİİ oryn.  Aýmaqtyq «Amanjol oqýlarynda»  2014-2015 j.j  «án qanatynda» nomınasıasy boıynsha kórinisten İ oryn; óz shyǵarmashylyǵy boıynsha 8-synyp oqýshysy Aqtas aıdana İİ oryn; óleńin jatqa aıtý boıynsha 9-synyp oqýshysy Zıkenov Jarqyn İİİ oryndarǵa ıe boldy. Konkýrstardyń shyǵarmashyl balalar úshin  alar orny bólek, sebebi jeńimpaz atanǵan jannyń abyroıy  artady, ol óziniń ǵana emes, mektebiniń de mereıin asyrady. Ynta-jigeri, qulshynysy ósip, jańa belesterdi baǵyndyrýǵa yntyǵady. Shákirtterim bilim men bilik dodasynda  alǵa degen umtylystarymen, jańa belesterdi baǵyndyrýmen árlenip, salmaqtana túsedi.

Qazirgi jas býyn – elimizdiń keleshegi, kelbeti. Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaev: «Ǵasyrlar maqsaty – saıası-ekonomıkalyq  jáne rýhanı daǵdarystardy jeńip shyǵa alatyn, izgilengen HHİ ǵasyrdy qurýshy isker, ómirge ıkemdelgen, jan-jaqty jeke tulǵany tárbıelep qalyptastyrý» degen tujyrym jasady. Ol úshin búgingi oqý úderisine saı pedagogıkalyq sheberlik qajet. Pedagogtik sheberlik – daryndy talant emes, úırený, izdenýdiń nátıjesi. Muǵalim sheberligi jaıly jazylǵan daıyn qaǵıda joq, bolýy da múmkin emes. Barlyǵy da óz qolyńda degen eken bir dana kezinde. «Basqalardy oqytyp úıretýi nátıjeli bolsyn dese, eń áýeli muǵalimniń ózi oqýy kerek. Oqyǵanda da ábden qartaıǵansha oqýy tıis» (Platon) Sol sekildi men de ómir boıy oqyp, úırenýmen kelemin.

Ustaz úshin baqyt – aldyndaǵy shákirtiniń qıaǵa qanat qaǵyp, eliniń azamaty bolǵan sáti. Endeshe, búgingi bilim men bilik, básekeles zamanynda ulandardyń bıikten kórinýine kúndelikti istegi jańashyldyq pen jan-jaqty bergen tárbıemiz  arqyly qol jetkizeıik. Ony múltiksiz atqaratyn da óz kásibine shyn berilgen, óz mamandyǵynyń sheberi – muǵalim.  

Pavlodar oblysy, Ertis aýdany
Yntymaq aýyly
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Aıtmaganbetova Aınagýl Torshanovna

---