Noýtbýktar jáne netbýktar
Sabaqtyń taqyryby: Noýtbýktar jáne netbýktar
Noýtbýk (aǵylsh. notebook — bloknot) – derbes kompúterdiń quramy, pernetaqta, monıtor, qaltaly kompúter jáne qýat kóziniń batareıasynyń yqshamdalǵan túrdegi jıyntyǵy. Noýtbýktardyń basty erekshelikteri jeńil salmaqtylyǵynda jáne kóleminiń yqshamdylyǵynda. Jumys isteý ýaqyty bir saǵat pen on bes saǵat aralyǵyna teń.
Kóp jaǵdaılarǵa noýtbýktarǵa form – faktory jınama negizdi keletin leptop túrleri jatady. Noýtbýktyń tasymaly jınalǵan kúıde oryndalǵandyqtan, ekrandy, pernetaqtany jáne tachpad nysandaryn qorǵaý múmkindigin beredi. Noýtbýktyn taǵy múmkinshilikteriniń biri – ony qarapaıym arnaıy dorbada tasymaldaýǵa bolatyndyǵynda.
Tarıhy:
▪ 1968 jyly «Xerox» fırmasynyń zertteý labaratorıasynyń basshysy Alan Keı «bloknot» kólemimen teń keletin, jelige sym qoldanbaı qosylýǵa bolatyn, shaǵyn ekranmen jabdyqtalǵan jáne tasymalǵa jeńil esepteýish mashınasyn qurý jaıly usynys jasady.
▪ 1979 jyly NASA tapsyrysymen, Vılám Mogrıdj(Grid Systems kompanıasynyń ókili) alǵashqy Grid Compass esýmdý noýtbýkty jasap shyǵardy(jedel jadynyń kólemi 340 kB, prosesory Intel 8086 jıiligi 8 mGs jáne ekrany lúmınesentnaly). Atalmysh noýtbýk Space Shuttle jobasynda qoldanylǵan.
▪ Alǵashqy azamattyq qoldanysqa 1981 jyly Adam Osbornnyń 1795 AQSH dollary turatyn noýtbýgi qoldanysqa eńdi (salmaǵy 11 kg, jedel jady 64 kB, 4 mGs jıiligi bar Zilog Z80A prosesory, 5, 25 dúımdy eki dısk salý qurylǵysy bar, úsh portty, 52 tańbadan 24 jol eńgizýge múmkindik beretin 8, 75h6, 6 sm kólemdi monohromdy ekran jáne 69 pernemen jabdyqtalǵan bolatyn). Alaıda Osborne Vixen noýtbýktarynyń shyǵarylymy jaıly habar onyń qurastyrylýyna deıin aıtylǵandyqtan (al bul habar Osborne 1 noýtbýktarynyń satylymyna teris áserin tıgizdi), kompanıa kedeılendi.
▪ Alǵashqy azamattyq qoldanysqa 1981 jyly Adam Osbornnyń 1795 AQSH dollary turatyn noýtbýgi qoldanysqa eńdi (salmaǵy 11 kg, jedel jady 64 kB, 4 mGs jıiligi bar Zilog Z80A prosesory, 5, 25 dúımdy eki dısk salý qurylǵysy bar, úsh portty, 52 tańbadan 24 jol eńgizýge múmkindik beretin 8, 75h6, 6 sm kólemdi monohromdy ekran jáne 69 pernemen jabdyqtalǵan bolatyn). Alaıda Osborne Vixen noýtbýktarynyń shyǵarylymy jaıly habar onyń qurastyrylýyna deıin aıtylǵandyqtan (al bul habar Osborne 1 noýtbýktarynyń satylymyna teris áserin tıgizdi), kompanıa kedeılendi.
Atqaratyn qyzmeti:
▪ Tasymalǵa jeńil kompúterlerdiń baǵasy qarapaıym derbes kompúterlermen teń kelgenimen birge, bir deńdeıde jumys isteý qabilettiligi bar. Biraq noýtbýktyń naryqtaǵy satylymy derbes kompúterge qaraǵanda kúrt tómen. Noýtbýktyq quramy derbes kompúterdiń quramyna uqsas, biraq ólshemderi men quramyndaǵy bólshekter ońtaılandyrylǵan jáne kishireıtilgen.
▪ Sondaı – aq, noýtbýkty teledıdarǵa nemese úntaspaǵa qosyp, qarapaıym mýltımedıalyq saýyqtyrý ortalyǵyna aınaldyrýǵa bolady.
Noýtbýktar men derbes kompúterlerdi salystyrý
Noýtbýktardyń derbes kompúterlerden artyqshylyqtary:
Salmaǵynyń jeńildigi jáne kóleminiń shaǵyn bolýy. Noýtbýktyń ornyn esh qıyndyqsyz aýystyrýǵa bolady. Noýtbýkty saparǵa, demalys ornyna, alys aımaqqa alýǵa bolady. Al derbes kompúterdi bólmeler arasynda aýystyrý qıyndyqqa soǵady.
Jumys isteý úshin syrtqy qurylǵylardy mindetti túrde qosýdy talap etpeıdi. Noýtbýktyń quramynda pernetaqta, monıtor jáne tintýir ornatylǵandyqtan, artyq qurylǵylardy qosýdy talap etpeıdi. Al derbes kompúterge mindetti túrde shetkeri qurylǵylardy qosý qajet.
Avtonomıaly jumystyń múmkindigi. Toq kóziniń joqtyǵynda noýtbýk óziniń akýmýlátory arqyly uzaq ýaqyt jumys isteý múmkinshiligine ıe (kólikte, ushaqta, oıyn saýyq ortalyqtarynda jáne t. b). Derbes kompútermen uzaq ýaqyt jumys isteý tek qosymsha toq kózin saqtaý qurylǵysynyń kómegimen qana júredi.
Symsyz ınternet júıesine qosylýǵa múmkinshilik bar. Qazirgi zamanǵy noýtbýktardyń kóbisi Wi - Fi qurylǵysymen qamtamasy bar. Wi - Fi – ǵa qosylý múmkinshiligi kóptegen oıyn saýyq ortalyqtarynda, kafelerde, meıramhanalardy bar. Sondaı – aq qalanyń keıbir aýdandarynda Wi - Fi jelisine qosylýǵa múmkinshilik bar. Al derbes kompúterlerdiń kóbisi atalmysh júıemen qamtylmaǵan.
Noýtbýktardyń derbes kompúterlerden kemshilikteri:
Baǵasynyń qymbattylyǵy. Qymbat baǵa barlyq noýtbýktardyń eń basty mini. Tolyqtaı jasaqtalǵan derbes kompúter (pernetaqta, monıtor, tintýir) ortasha jumys kúshi bar noýtbýktyń baǵasymen teń keledi. Alaıda kompúter óndeý salasynyń qarqyndy damýymen, noýtbýktardyń baǵalyq kórsetkishi qatty aıyrmashylyqpen erekshelenbeıdi.
Óndirýshi kúshteriniń azdyǵynda. Noýtbýktyń shaǵyn kólemi sýytý talaptaryna aıryqsha mán beredi. Sondyqtan noýtbýktyń ár – bir quramdas bóligi jylý bólý máselesinde shekteýli, bul onyń óndirýshiligine de áser etedi. Tipti eń myqty oıynǵa arnalǵan noýtbýktar úsh ólshemdi syzbaǵa arnalǵan jáne oıyn oınaýǵa arnalǵan derbes kompúterlermen básekelese almaıdy.
İshki quramyn ózgertýde shekteýlerdiń bolýy. Derbes kompúterlerge qaraǵanda noýtbýktardyń quramdyq bólikterin ózgertýde shekteý bar. Tek jedel jad pen qatqyl dısk dıskini aýystyrý múmkinshiligi bar. Sondaı – aq beınekartany aýystyrýǵa noýtbýktardyń keıbir modelderi múmkinshilik beredi. Kez – kelgen shaǵymdar bolǵan jaǵdaıda tek kásibı tájirıbesi bar mamanǵa saýal suraýǵa barýǵa bolady. Beınekartalar nemese prosesorlar jeke satylymda sırek kezdesedi.
Túrli operasıalyq júıelermen úılesimdiliginiń azdyǵynda. Noýtbýktardyń keıbir modelderinde túrli operasıalyq júıelermen baılanystyń ornatýynda kedergiler shyǵyp jatady. Sondyqtan atalmysh kedergiler derbes kompúterlerge qaraǵanda noýtbýkka operasıalyq júıeni ornatýdy qıyndatady.
Noýtbýk quramy
Noýtbýktyń syrtqy qabaty. Noýtbýk syrtqy qabaty kóp jaǵdaılarda qattylyǵy joǵary sapaly bolatyn plasmas materıalynan jasalynady. Noýtbýktyń ishi arnaıy qaptamamen oratylǵan. Bul qaptama qoldanýshyǵa zaqym alyp kelý yqtımaldyǵy bar elektromagnıtti áserlerden qorǵaıdy. Noýtbýktyń myqtylyǵyn arttyrý úshin, syrtqy qabatyna temir kord ornatylady. Syrtqy qaptamanyń ishinde ekrannyń quramdas bólshekteri, shleıfter, sýle beretin shamdar ornalasqan. Sonymen qatar shetkeri qurylǵylar ornatylǵan (veb – kamera, Wi - Fi jelisin qosý batyrmasy jáne t. b ).
Salqyndatý júıesi. Noýtbýktyq salqyndatýshy qurylǵysynyń negizgisi kýler bolyp tabylady. Ol noýtbýkta jınalǵan aýany ózine tartyp, ony arnaıy radıator kómegimen syrtqa shyǵaryp otyrady.
Qýattandyrý kózi. Noýtbýk óziniń akýmýlátorlarymen, sondaı – aq toq kózin berý jelisine qosylǵan qurylǵymen jumys isteý múmkinshiligine ıe. Kóptegen noýtbýktarda lıtıı - ıondy akýmýlátorlar qoldanylady.
Prosesor. Noýtbýktyń prosesory pishini jaǵynan derbes kompúterdiń kólemimen uqsas keledi. Biraq – ta Centrino tehnologıasynyń kómegimen noýtbýktyń prosesory qýat kózin az talap etedi jáne jylý bólý mólsheri edáýir tómen.
Tolyq nusqasyn júkteý
Noýtbýk (aǵylsh. notebook — bloknot) – derbes kompúterdiń quramy, pernetaqta, monıtor, qaltaly kompúter jáne qýat kóziniń batareıasynyń yqshamdalǵan túrdegi jıyntyǵy. Noýtbýktardyń basty erekshelikteri jeńil salmaqtylyǵynda jáne kóleminiń yqshamdylyǵynda. Jumys isteý ýaqyty bir saǵat pen on bes saǵat aralyǵyna teń.
Kóp jaǵdaılarǵa noýtbýktarǵa form – faktory jınama negizdi keletin leptop túrleri jatady. Noýtbýktyń tasymaly jınalǵan kúıde oryndalǵandyqtan, ekrandy, pernetaqtany jáne tachpad nysandaryn qorǵaý múmkindigin beredi. Noýtbýktyn taǵy múmkinshilikteriniń biri – ony qarapaıym arnaıy dorbada tasymaldaýǵa bolatyndyǵynda.
Tarıhy:
▪ 1968 jyly «Xerox» fırmasynyń zertteý labaratorıasynyń basshysy Alan Keı «bloknot» kólemimen teń keletin, jelige sym qoldanbaı qosylýǵa bolatyn, shaǵyn ekranmen jabdyqtalǵan jáne tasymalǵa jeńil esepteýish mashınasyn qurý jaıly usynys jasady.
▪ 1979 jyly NASA tapsyrysymen, Vılám Mogrıdj(Grid Systems kompanıasynyń ókili) alǵashqy Grid Compass esýmdý noýtbýkty jasap shyǵardy(jedel jadynyń kólemi 340 kB, prosesory Intel 8086 jıiligi 8 mGs jáne ekrany lúmınesentnaly). Atalmysh noýtbýk Space Shuttle jobasynda qoldanylǵan.
▪ Alǵashqy azamattyq qoldanysqa 1981 jyly Adam Osbornnyń 1795 AQSH dollary turatyn noýtbýgi qoldanysqa eńdi (salmaǵy 11 kg, jedel jady 64 kB, 4 mGs jıiligi bar Zilog Z80A prosesory, 5, 25 dúımdy eki dısk salý qurylǵysy bar, úsh portty, 52 tańbadan 24 jol eńgizýge múmkindik beretin 8, 75h6, 6 sm kólemdi monohromdy ekran jáne 69 pernemen jabdyqtalǵan bolatyn). Alaıda Osborne Vixen noýtbýktarynyń shyǵarylymy jaıly habar onyń qurastyrylýyna deıin aıtylǵandyqtan (al bul habar Osborne 1 noýtbýktarynyń satylymyna teris áserin tıgizdi), kompanıa kedeılendi.
▪ Alǵashqy azamattyq qoldanysqa 1981 jyly Adam Osbornnyń 1795 AQSH dollary turatyn noýtbýgi qoldanysqa eńdi (salmaǵy 11 kg, jedel jady 64 kB, 4 mGs jıiligi bar Zilog Z80A prosesory, 5, 25 dúımdy eki dısk salý qurylǵysy bar, úsh portty, 52 tańbadan 24 jol eńgizýge múmkindik beretin 8, 75h6, 6 sm kólemdi monohromdy ekran jáne 69 pernemen jabdyqtalǵan bolatyn). Alaıda Osborne Vixen noýtbýktarynyń shyǵarylymy jaıly habar onyń qurastyrylýyna deıin aıtylǵandyqtan (al bul habar Osborne 1 noýtbýktarynyń satylymyna teris áserin tıgizdi), kompanıa kedeılendi.
Atqaratyn qyzmeti:
▪ Tasymalǵa jeńil kompúterlerdiń baǵasy qarapaıym derbes kompúterlermen teń kelgenimen birge, bir deńdeıde jumys isteý qabilettiligi bar. Biraq noýtbýktyń naryqtaǵy satylymy derbes kompúterge qaraǵanda kúrt tómen. Noýtbýktyq quramy derbes kompúterdiń quramyna uqsas, biraq ólshemderi men quramyndaǵy bólshekter ońtaılandyrylǵan jáne kishireıtilgen.
▪ Sondaı – aq, noýtbýkty teledıdarǵa nemese úntaspaǵa qosyp, qarapaıym mýltımedıalyq saýyqtyrý ortalyǵyna aınaldyrýǵa bolady.
Noýtbýktar men derbes kompúterlerdi salystyrý
Noýtbýktardyń derbes kompúterlerden artyqshylyqtary:
Salmaǵynyń jeńildigi jáne kóleminiń shaǵyn bolýy. Noýtbýktyń ornyn esh qıyndyqsyz aýystyrýǵa bolady. Noýtbýkty saparǵa, demalys ornyna, alys aımaqqa alýǵa bolady. Al derbes kompúterdi bólmeler arasynda aýystyrý qıyndyqqa soǵady.
Jumys isteý úshin syrtqy qurylǵylardy mindetti túrde qosýdy talap etpeıdi. Noýtbýktyń quramynda pernetaqta, monıtor jáne tintýir ornatylǵandyqtan, artyq qurylǵylardy qosýdy talap etpeıdi. Al derbes kompúterge mindetti túrde shetkeri qurylǵylardy qosý qajet.
Avtonomıaly jumystyń múmkindigi. Toq kóziniń joqtyǵynda noýtbýk óziniń akýmýlátory arqyly uzaq ýaqyt jumys isteý múmkinshiligine ıe (kólikte, ushaqta, oıyn saýyq ortalyqtarynda jáne t. b). Derbes kompútermen uzaq ýaqyt jumys isteý tek qosymsha toq kózin saqtaý qurylǵysynyń kómegimen qana júredi.
Symsyz ınternet júıesine qosylýǵa múmkinshilik bar. Qazirgi zamanǵy noýtbýktardyń kóbisi Wi - Fi qurylǵysymen qamtamasy bar. Wi - Fi – ǵa qosylý múmkinshiligi kóptegen oıyn saýyq ortalyqtarynda, kafelerde, meıramhanalardy bar. Sondaı – aq qalanyń keıbir aýdandarynda Wi - Fi jelisine qosylýǵa múmkinshilik bar. Al derbes kompúterlerdiń kóbisi atalmysh júıemen qamtylmaǵan.
Noýtbýktardyń derbes kompúterlerden kemshilikteri:
Baǵasynyń qymbattylyǵy. Qymbat baǵa barlyq noýtbýktardyń eń basty mini. Tolyqtaı jasaqtalǵan derbes kompúter (pernetaqta, monıtor, tintýir) ortasha jumys kúshi bar noýtbýktyń baǵasymen teń keledi. Alaıda kompúter óndeý salasynyń qarqyndy damýymen, noýtbýktardyń baǵalyq kórsetkishi qatty aıyrmashylyqpen erekshelenbeıdi.
Óndirýshi kúshteriniń azdyǵynda. Noýtbýktyń shaǵyn kólemi sýytý talaptaryna aıryqsha mán beredi. Sondyqtan noýtbýktyń ár – bir quramdas bóligi jylý bólý máselesinde shekteýli, bul onyń óndirýshiligine de áser etedi. Tipti eń myqty oıynǵa arnalǵan noýtbýktar úsh ólshemdi syzbaǵa arnalǵan jáne oıyn oınaýǵa arnalǵan derbes kompúterlermen básekelese almaıdy.
İshki quramyn ózgertýde shekteýlerdiń bolýy. Derbes kompúterlerge qaraǵanda noýtbýktardyń quramdyq bólikterin ózgertýde shekteý bar. Tek jedel jad pen qatqyl dısk dıskini aýystyrý múmkinshiligi bar. Sondaı – aq beınekartany aýystyrýǵa noýtbýktardyń keıbir modelderi múmkinshilik beredi. Kez – kelgen shaǵymdar bolǵan jaǵdaıda tek kásibı tájirıbesi bar mamanǵa saýal suraýǵa barýǵa bolady. Beınekartalar nemese prosesorlar jeke satylymda sırek kezdesedi.
Túrli operasıalyq júıelermen úılesimdiliginiń azdyǵynda. Noýtbýktardyń keıbir modelderinde túrli operasıalyq júıelermen baılanystyń ornatýynda kedergiler shyǵyp jatady. Sondyqtan atalmysh kedergiler derbes kompúterlerge qaraǵanda noýtbýkka operasıalyq júıeni ornatýdy qıyndatady.
Noýtbýk quramy
Noýtbýktyń syrtqy qabaty. Noýtbýk syrtqy qabaty kóp jaǵdaılarda qattylyǵy joǵary sapaly bolatyn plasmas materıalynan jasalynady. Noýtbýktyń ishi arnaıy qaptamamen oratylǵan. Bul qaptama qoldanýshyǵa zaqym alyp kelý yqtımaldyǵy bar elektromagnıtti áserlerden qorǵaıdy. Noýtbýktyń myqtylyǵyn arttyrý úshin, syrtqy qabatyna temir kord ornatylady. Syrtqy qaptamanyń ishinde ekrannyń quramdas bólshekteri, shleıfter, sýle beretin shamdar ornalasqan. Sonymen qatar shetkeri qurylǵylar ornatylǵan (veb – kamera, Wi - Fi jelisin qosý batyrmasy jáne t. b ).
Salqyndatý júıesi. Noýtbýktyq salqyndatýshy qurylǵysynyń negizgisi kýler bolyp tabylady. Ol noýtbýkta jınalǵan aýany ózine tartyp, ony arnaıy radıator kómegimen syrtqa shyǵaryp otyrady.
Qýattandyrý kózi. Noýtbýk óziniń akýmýlátorlarymen, sondaı – aq toq kózin berý jelisine qosylǵan qurylǵymen jumys isteý múmkinshiligine ıe. Kóptegen noýtbýktarda lıtıı - ıondy akýmýlátorlar qoldanylady.
Prosesor. Noýtbýktyń prosesory pishini jaǵynan derbes kompúterdiń kólemimen uqsas keledi. Biraq – ta Centrino tehnologıasynyń kómegimen noýtbýktyń prosesory qýat kózin az talap etedi jáne jylý bólý mólsheri edáýir tómen.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
