InfoHub Logo

"N. Nazarbaevtyń konfessıonaldy saıasaty" taqyrybyndaǵy BAIANDAMASY

Kirispe

Táýelsizdiktiń alǵashqy jyldarynan bastap Qazaqstandy mekendeıtin barlyq halyqtardyń rýhanı, mádenı qundylyqtaryn saqtaýǵa erekshe nazar aýdaryldy. Ár ult álemdik órkenıettiń qazynasyna óz úlesine qosty. Óıtkeni ulttyń baılyǵy onyń sanymen ólsheýge bolmaıdy. Qazaqstan osy áleýetti saqtaýǵa jáne damytýǵa erekshe kóńil bólindi. Qazaqstan tek polıetnıkalyq emes kóp konfesıaly memleket. Bizdiń elimizde 130 ulttyń, 46 konfessányń ókilderi tatý tátti ómir súrýde. Respýblıka halqynyń 60 – tan astam paıyzyn quraıtyn musylmandarmen qatar provoslavıa, protestant, býddızm, kotolık, t. b. álemdik dinderdiń ókilderi turady. Memleket basshysy atap aıtqandaı, kópkonfessıalylyqtyń ózi bizdiń qoǵamdyq - saıası turaqtylyqty saqtaýǵa yqpal etetin negizgi faktor, óıtkeni barlyq dinderdiń negizinde is júzindegi bir ǵana adamgershilik prınsıp jatyr. ol: adamǵa degen súıispenshilik, adasqan jandarǵa keshirimmen qarap, durys jol kórsetý, pikir alýandyǵyna sabyrlylyqpen qaraý, basqasha aıtqanda, jaratýshynyń bar ekenine senetin barsha Qazaqstandyqtar birdeı dárejede tózimdi, beıbitshiliksúıgish jáne izgi nıetti. Táýelsizdiktiń 20 jyldyǵyna bizdiń qol jetkizgen eń úlken jetistigimiz osy.

Rýhanı kelisim – gúldenýimizdiń negizi

Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń salıqaly saıasatynyń arqasynda memleket ártúrli etnostar men konfesıalardyń beıbit qatar ómir súrýiniń ózindik modelin jasady. Bizdiń elimizde musylmandar jáne provoslovıelikter, kotolıkter jáne protestanttar, býddıstter jáne ıýdeıler barlyǵy bir – birine qurmetpen qaraıdy. Óıtkeni árbir adam basqa azamattardyń quqyqtaryna nuqsan keltirmeı - aq óziniń dinı kózqarasyn tańdaýǵa quqyly.
Mine, sondyqtanda Qazaqstanda búginge deıin álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń úsh quryltaıy ótkizildi, Islam konferensıasy uıymyna tóraǵalyq etedi.
Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń danyshpandyǵy men saıası suńǵylalyǵy, bizdiń halqymyzdyń toptasa bilgendigi men patrıotızminiń Qazaqstan sıaqty jas memlekettiń el bolýdaǵy qıyn jolyn júrip ótýge kómektesip, ony tek qana Ortalyq Azıa men TMD - daǵy ǵana emes álemdegi qarqyndy damyp kele jatqan elge aınaldyrdy. «Árbir Qazaqstandyq óziniń ultyna qaramastan, táýelsiz Qazaqstan – bul týǵan Otany ekenin, sol Otannyń ár adamnyń quqyqtarymen bostandyqtaryn kez - kelgen ýaqytta qorǵaýǵa daıyn ekenin jan - júregimen sezinýi kerek», - deıdi ult kóshbasshysy, tuńǵysh prezıdentimiz Nursultan Nazarbaev.
Bizdiń elimizde beıbitshilikpen turaqtylyq, ultaralyq jáne rýhanı kelisim, dinı tózimdilik, adamdar arasyndaǵy dostyq pen ózara syılastyq nyǵaıyp keledi. Alaıda búkil álem moıyndaǵan osynaý jetistigimizge qaýip tóndirip turǵan eki jamanshylyq: lańkestik pen ekstremızm. Memleket basshysy bul máselege Parlamenttiń kezekti 5 - sesıasyn ashyp, sóz sóılegende erekshe toqtaldy. «Din aralyq kelisim – bul bizdiń halqymyzdyń birliginiń negizi. Parlament osy sesıada «Dinı qyzmet jáne dinı birlestikter týraly» zańdy qabyldaýy qajet jáne bul zańdy mindetti túrde qabyldaýǵa tıispiz. Bul jerde memleketti dinı ekstremızmnen qalaı qorǵaýymyz jóninde áńgime bolyp otyr. Bul baǵytta biz Islamdy memlekettik din dep jarıalaǵan elderden úırenýimiz kerek. Biz nege barlyǵyn betimen jiberip qoıýymyz qajet?!...
Qazir kim kóringen oıyna kelgenin isteýde. Bizdiń elge kim kóringen kelip, dinı mekeme ashyp, óz ákesiniń atyn berip, meshit salýda. Al osy meshitter nemen aınalysatynyn eshkim bilmeıdi. Óıtkeni olardy eshkim tirkep, eshkim bekitpeıdi.
Bul Qazaqstan degen memleket, ıaǵnı biz óz úıimizde ózimiz tártip ornatýymyz qajet», - dedi Elbasy atalǵan jıynda.
Qazaqstandyqtar búkil álemge órkendeýdiń jalǵyz durys joly – halyqtyń toptasýy ekenin dáleldedi. Bizde barlyq múmkindikter men resýrstar bar. Biz jańa onjyldyqtyń jahandyq qaýip qaterlerine tek osylaı ǵana qarsy tura alamyz.
Bizdiń tabystarymyz álemde asa joǵary baǵa alýda. Bul bizdiń táýelsizdigimizdiń 20 jyldyǵyna jasaǵan basty syıymyz, - degen memleket basshysy Qazaqstan halqy Assambleıasynyń bıylǵy quryltaıynda sóılegen sózinde.

Batys pen Shyǵys arasyndaǵy baılanys kópiri.

Qazaqstan Respýblıkasy Islam konferensıasy uıymyna 1995 jyldan múshe. Qazaqstannyń álemimen yntymaqtastyǵy Elbasynyń syrtqy saıasattaǵy basymdylyqtarynyń tiri bolyp sanalady.
Bıylǵy 2011 jylǵy Islam konferensıasy uıymynyń syrtqy ister mınıstrleri keńesine bizdiń respýblıkamyzdyń, Prezıdent Nazarbaevtyń dúnıejúzilik qaýymdastyq elder arasyndaǵy bedeli, halyqaralyq arenadaǵy reformatorlyq beıbit saıasaty uıymǵa múshe bolǵan jyldan beri, Qazaqstan IKU - men tyǵyz jáne nátıjeli baılanysta. Elimizdiń bul mártebeli uıymǵa dúnıejúzilik qaýymdastyqta alatyn orny men musylman álemindegi abyroıy arqasynda 38 - sesıasynda syrtqy ister mınıstrler keńesiniń tóraǵasy bolyp saılandy.
Ótken 2010 jylǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń Eýropadaǵy qaýipsizdik jáne yntymaqtastyq uıymyna tóraǵa bolýyn jan - jaqty qoldaǵan Islam konferensıasy uıymy 2011 jyldaǵy Qazaqstannyń IKU - ǵa tóraǵalyq etýinen úlken úmit kútýde.
2011 jyly 28 - 30 maýsymda Táýelsizdik saraıynda Islam konferensıasy uıymynyń Syrtqy ister mınıstrleri keńesiniń 38 - sesıasy óz jumysyn bastady. (Islam Konferensıasy Uıymy1969 jyly 2 qyrkúıekte qurylǵan. Azıadaǵy, Afrıkadaǵy, Evropadaǵy jáne Ońtústik Amerıkadaǵy 57 memleketten quralǵan. BBU - dan keıingi ekinshi oryndaǵy eń iri uıym. Qazaqstan 1995 jyldan bastap múshe.) Qazaq jerinde bul sesıada Islam konferensıasy uıymy «Islam yntymaqtastyq uıymy» dep atalatyn boldy.
Sesıada sóz sóılegen prezıdentimiz musylman álemindegi alasapyran taqyrybyn asha sóılegen. Óıtkeni bul Islam elderiniń álemdik uıymynyń Astanadaǵy jıynyna arqaý bolǵan basty máselelerdiń biri edi.
Nursultan Nazarbaevtyń baılamynsha, búginde musylman úmmeti alasapyranǵa túsip, astań-kesteńi shyǵyp, aýysyp jatqan álemde salmaqty qaterlermen betpe-bet kelip otyr. Elbasy Islam qoǵamdastyǵynyń beıbitshilikke, jańarýǵa, ǵylymı - tehnıkalyq órleýge jáne aǵartýǵa degdar ekendigin jetkizdi.

«Ekonomıkalyq damýǵa basymdyq berý bizdiń qaýipsizdikti, saıası turaqtylyqty jáne qoǵamdaǵy rýhanı kelisimdi tıimdi qamtamasyz etýge ákeledi»,- dedi, Nursultan Nazarbaev. Jastardyń din men Islam mádenıetine degen qyzyǵýshylyǵyn qozǵaıtyn, musylman rýhanı qundylyqtaryn, taratatyn ISLAM Internet – resýrsyn qurýdy usyndy.
Musylman álemimen batys arasynda ashyq ta adal dıalogty jolǵa qoıýdy kelesi mindet dedi. «Qazaqstannyń Islam Yntymaqtastyǵy uıymyna tóraǵalyǵy osyndaı izgilikti maqsattarǵa qol jetkizýdi kózdeıdi»,- dep sendirdi Qazaqstan Prezıdenti.
Qazaqstannyń uıymǵa tóraǵalyǵy «Beıbitshilik, Yntymaqtastyq jáne Damý» urany aıasynda ótýi beker emes. Osy úsh ólshem boıynsha birshama jetistikterge qol jetkizgen bizdiń elimiz IYU - nyń bedeliniń arta túsýine kúsh salady.

Qazaqstan kóshbasshysy Nursultan Nazarbaevtyń bastaýymen 2003 jyldan beri ótkizilip kele jatqan jahandyq dinı forým kelesi jyly kezekti ret shaqyrylatyny málim. Hatshylyq jıynynda onyń naqty ýaqyty belgilendi. Álemdik jáne dástúrli dinder jetekshileriniń İÚ sezinde 2012 jyly Astanada 30 - 31 mamyr kúnderi ótpek.
Bul data kezdeısoq tańdalmaǵan eken. 31 mamyr – Qazaqstanda saıası qýǵyn – súrgin qurbandaryn eske alý kúni. Iaǵnı Ulttyq aza kúni! Bólshevıktik «qyzyl qyrǵyn» Qazaq jerinde talaı dinbasylardyń da jáne tek bir Allaǵa ǵıbadat etken qarapaıym adamdardyń da basyn jalmaǵany málim.
Búginde Islam álemi óziniń tarıhı damýyndaǵy jańa kezeńge aıaq basýda. Qazaqstan úshinde qoǵamda beıbitshilik pen kelisimniń saqtalýy mańyzdy mindettiń biri. Bul tipti elimizdiń saıası doktrınasynda Qazaqstannyń bolashaqta turaqty jáne tolyǵa damýy úshin mańyzdy shart retinde qarastyrylady. Buǵan elbasymyz N. Á. Nazarbaev únemi kóńil bólip otyrady. Ony «Daǵdarystan jańarý men damýǵa» atty Qazaqstan halqyna joldaýynda kórsetedi.
Kóp ultty jáne kópkonfessıaly ult retinde Qazaqstan óziniń búgingi demokratıalyq damý jolynda bir memleket ishindegi túrli ult ókilderi men dinı senimderdiń beıbit ómir súrýiniń tıimdi formasyn jasaýǵa umtylady jáne ony birtindep iske asyrýda.
Sońǵy jyldarda Qazaqstannyń Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylary arasyndaǵy beıbit suhbattar ótkizý úshin turaqty kezdesý orny bolyp júrgeni kezdeısoqtyq emes. Bizdiń elimizde sońǵy jyldary búginde turaqty sıpat alǵan álemdik jáne dástúrli dinder sezi jumysy úsh ret uıymdastyryldy. Astanadaǵy osy maqsatqa arnaıy salynǵan Beıbitshilik jáne Kelisim saraıy birtindep dinaralyq suhbattar damýy boıynsha ıgi bastamalarǵa arnalǵan ózindik shtab - páterge aınalyp keledi.

Qazaqstan aýmaǵynda osyndaı álemdik deńgeıdegi forýmdar ótkizýdiń buryn kórsetilgendeı, sýbektıvti alǵysharttary men qatar (Mysaly, Elbasy N. Nazarbaevtyń róli) obektıvti alǵysharttary da bar. Oǵan Eýrazıanyń kindiginde ornalasqan ári negizgi Álemdik jáne dástúrli dinder ókilderi shoǵyrlanǵan bizdiń elimizdiń geosaıası jaǵdaıy kýá. Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N. Nazarbaevtyń bastamasymen Astanada 2003 jyly 23 - 24 qańtarda Álemdik jáne dástúrli dinder jetekshileriniń I Sezi ótkizildi. Osy basqosýda Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleri Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń I Seziniń deklarasıasyn qabyldady. Álemdik jáne dástúrli dinderdiń lıderleri men joǵary ókilderi jer sharynyń beıbitshilik pen kelisimdi ornyqtyrý isindegi dinniń róli aıta kele, búkil álem dinderiniń ókilderi arasyndaǵy syndarly únqatysýdy jalǵastyrýdyń qajettiligine toqtalyp, Sıezi 3 jylda bir ret ótkizip turýǵa, dinaralyq únqatysýdyń turaqty organyn qurýǵa jáne kelesi basqosýdy 2006 jyly 12 - 14 qyrkúıekte Astanada ótkizýdi sheshti. 2006 jyly 12 - 13 qyrkúıekte QR Prezıdenti N. Nazarbaevtyń bastamasymen elordamyz Astanada Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń II Sezi ótkizilip, onda san alýan dúnıetanym, ádet - ǵuryp jáne dinder basshylarynyń basyn qosty.