Odaǵaı
Sabaqtyń taqyryby: Odaǵaı sózder (prezentasıasymen)
Sabaqtyń maqsaty: Odaǵaı sózder týraly túsinik berý. Olardyń qazaq tilinde qoldanylý ereksheligin uǵyndyrý. Shyǵarmalarda odaǵaılardy tabýǵa jattyqtyrý.
Qazaq tilindegi odaǵaı sózderdiń leksıka gramatıkalyq ereksheligin meńgerýin damytý.
Adamnyń ár túrli kóńil kúıin uǵyna bilýge tárbıeleý
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıdtar, kesteler, sózjumbaqtar
Sabaqtyń qurylymy men mazmuny:
1. Uıymdastyrý.
2. Psıhologıalyq daıyndyq.
- Qazir jyldyń qaı mezgili?
- Kóktem
- Kóktemniń shýaqty kúninde qustar kelipti.
- Kóktemde kóńildi,
Qustar kep jatqanda.
Qulpyrtyp óńirdi
Gúl ektik baqtarǵa.
Biz dospyz gúldermen
Tekke ony julmaımyz
Toı kúni bir - birden
Sizderge syılaımyz.
3. Kelgen qustardan saýysqan, qarǵa, shymshyq, torǵaı.
Qarǵanyń tapsyrmasy. Úı jumysy. Sýretjumbaqty sheshý. Sheshýindegi sózge áńgime quraý. «Tabıǵat aıasynda»
Torǵaıdyń tapsyrmasy. «Suraqtarǵa jaýap ber»
1. Shylaý degenimiz ne?
2. Qandaı shylaýlardy bilemiz?
3. Shylaýdyń qandaı ereksheligi bar?
4. Shylaýǵa uqsas (tulǵalas) jalǵaýlardy bilemiz be?
5. Shylaý sózderge sóılem qura
4. Jańa taqyrypty túsindirý. Sózjumbaq sheshý «Odaǵaı»
1. Orman emshisi (toqyldaq)
2. Ádemi qus (dýadaq)
3. Ol qarqyldaıdy (qarǵa)
4. Sý qusy (shaǵala)
5. Júırik qus (suńqar)
6. Baý - baqshany qorǵaıdy (torǵaı)
Saýysqannyń tapsyrmasy.
Kórkem jazý
Alaqaı, jyl qustary keldi!
Jyl qustarymen tanystyrý (qarlyǵash, leılek, tyrna, aqqý)
Qarlyǵashtyń tapsyrmasy.
«Kel, oqıyq!»
Paı - paı, myna attyń júırigin - aı!
Bárekeldi, kelgenderiń jaqsy boldy!
Alaqaı, alaqaı, aýyldan ájem keldi!
Apyraı, ata qonysym edi!
(Qaramen jazylǵan sózderdiń maǵynasyna, tynys belgisine nazar aýdar)
Láılektiń tapsyrmasy. Erejeni túsindirý.
Sóıleýshiniń sóılemde aıtylǵan oıǵa qatysty ár alýan kóńil kúıin bildiretin sózderdi odaǵaı sózder deıdi.
Odaǵaılar sóılemdegi basqa sózdermen baılanysqa túspeıdi, sóılem múshesi bola almaıdy: Bárekeldi, ónerli bala eken! Oıpyraı, qaýyp alǵan joq pa?
Odaǵaıdyń túrleri
Kóńil - kúı odaǵaıy --------- Jekirý – buıyrý odaǵaıy -------- Shaqyrý odaǵaıy
Alaqaı --------------------------- táıt ------------------------------------ shóre - shóre
Shirkin --------------------------- tek --------------------------------------- quraý - quraý
Átteń ----------------------------- já -------------------------------------- kós - kós
Salystyrý
Ekeýi de sóz taby. Sóılem múshesi bola almaıdy
Shylaý - Sóz ben sózdi baılanystyrady;
Bólek jazylady;
Qosymsha maǵyna ústeıdi
Odaǵaı - Adamnyń kóńil kúıin bildiredi
Basqa sózdermen baılanysqa túspeıdi;
Jazylý ereksheligi bar
Tyrnanyń tapsyrmasy.
Kóshirip jazý
Shirkin, myna atqa miner me edi! Bárekeldi, Súıindik aǵa, onyńyz jaqsy aqyl. Áttegen - aı, kóre almaı qaldym - aý! E, táıir, kúzektiń shóbi bitýshi me edi? Túý, qandaı tymyrsyq tún! (Odaǵaılardyń maǵynasyn túsindir)
Sergitý sáti
Al, balalar, turaıyq
Alaqandy uraıyq
Ońǵa qaraı ıilip
Solǵa qaraı ıilip
Bir otyryp, bir turyp
Bir tynyǵyp alaıyq
Aqqýdyń tapsyrmasy. Ózindik jumys
Pa, shirkin, átteń, oıpyraı. (Berilgen odaǵaılardy qatystyryp sóılem qurap jaz)
Rebýs sheshý. Sheshýindegi sózdi shylaýlarmen salystyryp, bir - birinen aıyrmashylyǵyn aıt.
Kógershinniń tapsyrmasy. Shyǵarmashylyq tapsyrma.
Odaǵaıdy taýyp maǵynasyn túsindir.
QOTYR TORǴAI (ertegi)
Bir qotyr torǵaı sheńgelge qonyp otyrsa, qotyrynyń qatparlanǵan aýzyn sheńgeldiń tikenegi sydyryp ketipti. Torǵaı ashýlanyp:
– Qap bálem, seni eshkige aıtpasam! — dep, eshkige kelip:
– Eshki, eshki, ana sheńgeldiń syldyrmaǵyn nege jemeısiń? Eshki:
– Ony jemek túgil, ózim laqtaı almaı jatyrmyn. Torǵaı:
– Qap bálem qasqyrǵa aıtpasam!
– Qasqyr, qasqyr, ana eshkini nege jemeısiń? Qasqyr:
– Ony jemek túgil, ózim baıdyń jabaǵysyn jep, taýysa almaı jatyrmyn. Torǵaı:
– Qap bálem, seni jylqyshyǵa aıtpasam!
– Jylqyshy, jylqyshy, ana qasqyrdy nege uryp almaısyń? Jylqyshy:
– Ony uryp almaq túgil, ózim uıqym qanbaı júr. Torǵaı:
– Qap bálem, seni baıǵa aıtpasam!
– Baı, baı, ana jylqyshyńdy nege urmaısyń? Baı:
– Ony urmaq túgil ózim qospamdy túgese almaı jatyrmyn. Torǵaı:
– Qap bálem, seni tyshqanǵa aıtpasam!
– Tyshqan, tyshqan, baıdyń qospasyn nege jemeısiń? Tyshqan:
– Ony jemek túgil, ózim inimdi qaza almaı jatyrmyn. Torǵaı:
– Qap bálem, seni balalarǵa aıtpasam!
– Balalar, balalar, ana tyshqandy nege uryp almaısyńdar? Balalar:
– Ony urmaq túgil, ózimiz asyǵymyzdy oınaı almaı jatyrmyz. Torǵaı:
– Qap bálem, senderdi kempirge aıtpasam!
– Kempir, kempir, ana balalardy nege urmaısyń? Kempir:
– Olardy urmaq túgil, ózim júnimdi sabaı almaı jatyrmyn. Torǵaı:
– Qap bálem, seni quıynǵa aıtpasam!
– Quıyn, quıyn, kempirdiń júnin nege ushyrmaısyń?
Quıyn soǵyp, kempirdiń júnin ushyrypty, kempir kelip balalardy urdy; balalar tyshqandy uryp jiberdi; tyshqan baıdyń qospasyn testi, baı jylqyshyny urdy; jylqyshy qasqyrdy uryp aldy; qasqyr eshkini jedi; eshki sheńgeldiń syldyrmaǵyn jedi. Sóıtip, qotyr torǵaı óshin aldy.
Sabaqty qorytyndylaý. «Qustarǵa uıa jasaý» tapsyrmasy
1. Odaǵaı degen ne? (sharshy)
2. Qandaı odaǵaı sózderdi bilesiń? (úshburysh)
3. Odaǵaılardyń ereksheligi (tik tórtburysh)
4. Sóılem qura (sheńber)
(Fıgýralardaǵy suraqtarǵa jaýap berip, qustyń uıasyn qurastyrý)
Baǵalaý.
Úı tapsyrmasyn berý.
1. 4 - jattyǵý.
..., emtıhannan bes aldym!..., seniń jaıbasarlyǵyńnan qalyp qoıdyq!..., kınoakter bolsam!..., sen qashan keldiń
2. Odaǵaı degenimiz ne?
Sabaqtyń maqsaty: Odaǵaı sózder týraly túsinik berý. Olardyń qazaq tilinde qoldanylý ereksheligin uǵyndyrý. Shyǵarmalarda odaǵaılardy tabýǵa jattyqtyrý.
Qazaq tilindegi odaǵaı sózderdiń leksıka gramatıkalyq ereksheligin meńgerýin damytý.
Adamnyń ár túrli kóńil kúıin uǵyna bilýge tárbıeleý
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıdtar, kesteler, sózjumbaqtar
Sabaqtyń qurylymy men mazmuny:
1. Uıymdastyrý.
2. Psıhologıalyq daıyndyq.
- Qazir jyldyń qaı mezgili?
- Kóktem
- Kóktemniń shýaqty kúninde qustar kelipti.
- Kóktemde kóńildi,
Qustar kep jatqanda.
Qulpyrtyp óńirdi
Gúl ektik baqtarǵa.
Biz dospyz gúldermen
Tekke ony julmaımyz
Toı kúni bir - birden
Sizderge syılaımyz.
3. Kelgen qustardan saýysqan, qarǵa, shymshyq, torǵaı.
Qarǵanyń tapsyrmasy. Úı jumysy. Sýretjumbaqty sheshý. Sheshýindegi sózge áńgime quraý. «Tabıǵat aıasynda»
Torǵaıdyń tapsyrmasy. «Suraqtarǵa jaýap ber»
1. Shylaý degenimiz ne?
2. Qandaı shylaýlardy bilemiz?
3. Shylaýdyń qandaı ereksheligi bar?
4. Shylaýǵa uqsas (tulǵalas) jalǵaýlardy bilemiz be?
5. Shylaý sózderge sóılem qura
4. Jańa taqyrypty túsindirý. Sózjumbaq sheshý «Odaǵaı»
1. Orman emshisi (toqyldaq)
2. Ádemi qus (dýadaq)
3. Ol qarqyldaıdy (qarǵa)
4. Sý qusy (shaǵala)
5. Júırik qus (suńqar)
6. Baý - baqshany qorǵaıdy (torǵaı)
Saýysqannyń tapsyrmasy.
Kórkem jazý
Alaqaı, jyl qustary keldi!
Jyl qustarymen tanystyrý (qarlyǵash, leılek, tyrna, aqqý)
Qarlyǵashtyń tapsyrmasy.
«Kel, oqıyq!»
Paı - paı, myna attyń júırigin - aı!
Bárekeldi, kelgenderiń jaqsy boldy!
Alaqaı, alaqaı, aýyldan ájem keldi!
Apyraı, ata qonysym edi!
(Qaramen jazylǵan sózderdiń maǵynasyna, tynys belgisine nazar aýdar)
Láılektiń tapsyrmasy. Erejeni túsindirý.
Sóıleýshiniń sóılemde aıtylǵan oıǵa qatysty ár alýan kóńil kúıin bildiretin sózderdi odaǵaı sózder deıdi.
Odaǵaılar sóılemdegi basqa sózdermen baılanysqa túspeıdi, sóılem múshesi bola almaıdy: Bárekeldi, ónerli bala eken! Oıpyraı, qaýyp alǵan joq pa?
Odaǵaıdyń túrleri
Kóńil - kúı odaǵaıy --------- Jekirý – buıyrý odaǵaıy -------- Shaqyrý odaǵaıy
Alaqaı --------------------------- táıt ------------------------------------ shóre - shóre
Shirkin --------------------------- tek --------------------------------------- quraý - quraý
Átteń ----------------------------- já -------------------------------------- kós - kós
Salystyrý
Ekeýi de sóz taby. Sóılem múshesi bola almaıdy
Shylaý - Sóz ben sózdi baılanystyrady;
Bólek jazylady;
Qosymsha maǵyna ústeıdi
Odaǵaı - Adamnyń kóńil kúıin bildiredi
Basqa sózdermen baılanysqa túspeıdi;
Jazylý ereksheligi bar
Tyrnanyń tapsyrmasy.
Kóshirip jazý
Shirkin, myna atqa miner me edi! Bárekeldi, Súıindik aǵa, onyńyz jaqsy aqyl. Áttegen - aı, kóre almaı qaldym - aý! E, táıir, kúzektiń shóbi bitýshi me edi? Túý, qandaı tymyrsyq tún! (Odaǵaılardyń maǵynasyn túsindir)
Sergitý sáti
Al, balalar, turaıyq
Alaqandy uraıyq
Ońǵa qaraı ıilip
Solǵa qaraı ıilip
Bir otyryp, bir turyp
Bir tynyǵyp alaıyq
Aqqýdyń tapsyrmasy. Ózindik jumys
Pa, shirkin, átteń, oıpyraı. (Berilgen odaǵaılardy qatystyryp sóılem qurap jaz)
Rebýs sheshý. Sheshýindegi sózdi shylaýlarmen salystyryp, bir - birinen aıyrmashylyǵyn aıt.
Kógershinniń tapsyrmasy. Shyǵarmashylyq tapsyrma.
Odaǵaıdy taýyp maǵynasyn túsindir.
QOTYR TORǴAI (ertegi)
Bir qotyr torǵaı sheńgelge qonyp otyrsa, qotyrynyń qatparlanǵan aýzyn sheńgeldiń tikenegi sydyryp ketipti. Torǵaı ashýlanyp:
– Qap bálem, seni eshkige aıtpasam! — dep, eshkige kelip:
– Eshki, eshki, ana sheńgeldiń syldyrmaǵyn nege jemeısiń? Eshki:
– Ony jemek túgil, ózim laqtaı almaı jatyrmyn. Torǵaı:
– Qap bálem qasqyrǵa aıtpasam!
– Qasqyr, qasqyr, ana eshkini nege jemeısiń? Qasqyr:
– Ony jemek túgil, ózim baıdyń jabaǵysyn jep, taýysa almaı jatyrmyn. Torǵaı:
– Qap bálem, seni jylqyshyǵa aıtpasam!
– Jylqyshy, jylqyshy, ana qasqyrdy nege uryp almaısyń? Jylqyshy:
– Ony uryp almaq túgil, ózim uıqym qanbaı júr. Torǵaı:
– Qap bálem, seni baıǵa aıtpasam!
– Baı, baı, ana jylqyshyńdy nege urmaısyń? Baı:
– Ony urmaq túgil ózim qospamdy túgese almaı jatyrmyn. Torǵaı:
– Qap bálem, seni tyshqanǵa aıtpasam!
– Tyshqan, tyshqan, baıdyń qospasyn nege jemeısiń? Tyshqan:
– Ony jemek túgil, ózim inimdi qaza almaı jatyrmyn. Torǵaı:
– Qap bálem, seni balalarǵa aıtpasam!
– Balalar, balalar, ana tyshqandy nege uryp almaısyńdar? Balalar:
– Ony urmaq túgil, ózimiz asyǵymyzdy oınaı almaı jatyrmyz. Torǵaı:
– Qap bálem, senderdi kempirge aıtpasam!
– Kempir, kempir, ana balalardy nege urmaısyń? Kempir:
– Olardy urmaq túgil, ózim júnimdi sabaı almaı jatyrmyn. Torǵaı:
– Qap bálem, seni quıynǵa aıtpasam!
– Quıyn, quıyn, kempirdiń júnin nege ushyrmaısyń?
Quıyn soǵyp, kempirdiń júnin ushyrypty, kempir kelip balalardy urdy; balalar tyshqandy uryp jiberdi; tyshqan baıdyń qospasyn testi, baı jylqyshyny urdy; jylqyshy qasqyrdy uryp aldy; qasqyr eshkini jedi; eshki sheńgeldiń syldyrmaǵyn jedi. Sóıtip, qotyr torǵaı óshin aldy.
Sabaqty qorytyndylaý. «Qustarǵa uıa jasaý» tapsyrmasy
1. Odaǵaı degen ne? (sharshy)
2. Qandaı odaǵaı sózderdi bilesiń? (úshburysh)
3. Odaǵaılardyń ereksheligi (tik tórtburysh)
4. Sóılem qura (sheńber)
(Fıgýralardaǵy suraqtarǵa jaýap berip, qustyń uıasyn qurastyrý)
Baǵalaý.
Úı tapsyrmasyn berý.
1. 4 - jattyǵý.
..., emtıhannan bes aldym!..., seniń jaıbasarlyǵyńnan qalyp qoıdyq!..., kınoakter bolsam!..., sen qashan keldiń
2. Odaǵaı degenimiz ne?
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
