InfoHub Logo

7 - synyp. Orta ǵasyrlardaǵy Qazaqstan tarıhy
Sabaqtyń taqyryby: §5. Oǵyz memleketi
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy Oǵyz memleketiniń paıda bolý tarıhymen tanystyrý.
Sabaqtyń mindetteri: 1. Oqýshylardy 1H ǵasyrdyń sońy – H1 ǵasyrdyń basynda Qazaqstannyń ońtústigi men Syrdarıa ózeniniń boıynda qurylǵan Oǵyz memleketiniń tarıhy, qoǵamdyq qurylysy, memlekettiń kúsheıýine negiz bolǵan saıası jaǵdaılaryna sıpattama bere otyryp, sharýashylyǵy jáne qolóneriniń damýymen tanystyrý;
2. Oǵyz memleketiniń ózine tán erekshelikteri týraly málimetterin ózge túrik memleketterimen salystyra bilý, derektermen jumys isteý qabiletterin damytý;
3. Oqýshylardan qazaq jerindegi órkenıetti memleketter týraly maǵlumat alyp, óz eliniń tarıhyna degen maqtanysh sezimin qalyptastyrý.
Sabaqtyń túri: aralas
Ádisi: ınteraktıvti
Kórnekiligi: Túrik qaǵanatynyń kartasy, hronologıalyq keste, «Oǵyznama» dastany, qalalar, qolóner buıymdarynyń sýretteri

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
- Oqý quralyn tekserip túgeldeý
- Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
1. Qarluq qaǵanaty qaı jerde quryldy?
2. Qaǵanat quramynda qandaı taıpalar boldy?
3. Qarluq qaǵanaty syrtqy saıası jaǵdaıyn kúsheıtýde kimdermen kúres júrgizdi?
4. Qaǵanat bıligi nelikten Qarahan memleketiniń qolyn kóshti?
5. Qarluq qaǵanaty kezinen óz ataýyn saqtap qalǵan qandaı qalalardy bilesiń?
6. Qarluqtyń sharýashylyǵy qandaı baǵyttarda damydy.
7. Qarluqtar arasynda ıslam dinin qabyldaý qaı kezden bastaldy?

İİİ. Jańa sabaqtyń jospary:
1. Oǵyz memleketiniń qurylýy jer aýmaǵy.
2. Oǵyzdardyń taıpalyq quramy men qoǵamdyq qurylysy.
3. Saıası jaǵdaıy.
4. Sharýashylyǵy
5. Kásibi men qolóneri.
Oqýshylardyń jańa sabaqqa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý úshin oqýshylarǵa jańa sabaq boıynsha mátinmen jumys isteý tapsyrylady. Ol úshin mátinmen tereńirek tanysyp, oqyp shyǵý qajet. Sodan keıin ózindik jumystardy oryndaý úshin tapsyrmalar beriledi.
Árbir taqyrypshanyń mazmunyn ashý úshin kartamen jumys asaý, keste toltyrý, sóılemderdi tolyqtyrý usynylady.

İÚ. Ózindik jumys. Ózindik jumystyń alǵashqy tapsyrmasy - synyp bolyp oǵyz memleketiniń qurylýy, jer aýmaǵy, ortalyǵy áleýmettik - etnıkalyq quramy boıynsha № 1 kesteniń qajetti bólimin toltyrý. Sabaq barysynda kartany paıdalanyp, Oǵyz memleketiniń jer aýmaǵyn, ortalyǵyn kórsetý tapsyrylady. Qazaqstannyń qazirgi qaı óńirinde ornalasqanyna kóńil bólgen jón.

Endi synypty 3 topqa bólip tapsyrmalar beriledi.
1 - tapsyrma. Oǵyz memleketiniń el basqarý erekshelikterin sıpattama berý.
a) Jabǵý ________
Inal ___________
Atabek __________
Súbashy _________
Kúl – erkin ________
á) Halyq jınalysy _______
qańqash ____________
Uly jáne kishi quryltaı _________
Bul tapsyrmany oryndaǵan topqa oǵyz memleketiniń el basqarý erekshelikterin túrik qaǵanatynyń qoǵamdyq - ákimshilik qurylysymen salystyra otyryp, jaýap berýine kóńil aýdarý kerek.

2 - tapsyrma. Kartany paıdalana otyryp suraqqa jaýap berý usynylady.
Oǵyz memleketi qandaı memlekettermen dıplomatıalyq qarym - qatynas ornatty jáne kimderge qarsy kúresti?
Suraqtarǵa naqty jaýaptar jazý arqyly oqýshylar Oǵyz memleketiniń syrtqy saıasattaǵy maqsatyna jetý jolyndaǵy kúresi týraly málimet ala otyryp, oǵyz memleketiniń saıası jaǵdaıymen tanysady.

3 - tapsyrma Oǵyz jáne qarluq memleketiniń qalalaryna salystyrmaly taldaý jasaý tapsyrylady.

1. Qalalardyń paıda bolýyna sharýashylyqtyń áseri.
2. Qalalar týraly tarıhı derekter.
3. Qalalardyń ornalasqan jeri
4. Búgingi kúnge deıin aty saqtalyp kelgen qalalar
Muǵalim birneshe varıanttaǵy tapsyrmalar berý arqyly oqýshylardyń sabaqty jeńil túsinýine jol kórsete otyryp, oqýshynyń oılaý qabiletin, tapqyrlyq, baıqaǵyshtyq, zerektik, sıaqty qasıetterine barlaý jasaı alady.
Keste toltyrý:
Oǵyz memleketi
Qarluq qaǵanaty

Ú. Sabaqtyń bekitý:
1. Oǵyzdyń Syrdarıa ózeniniń orta aǵysynda qonystanýyna ne sebepter boldy?
2. Oǵyz taıpalyq odaǵynyń qurylyp, damýyna qandaı jaǵdaı áser etti?
3. Oǵyzdardyń qoǵamdyq qurylysy qandaı boldy?
4. Oǵyz memleketi jańa jerlerdi basyp alý maqsatyn qalaı júzege asyrdy?
5. Oǵyz memleketiniń álsireýine ne sebep boldy.?
6. Oǵyz memleketiniń sharýashylyǵy, kásibiniń damýy týraly ne bilesiń?

Test suraqtary: 1 - 10…
Úİ. Baǵalaý:
Úİİ. Úıge tapsyrma: 5 - paragrafty oqý, №1 kesteni tolyqtyrý.
Test suraqtary:
1. H ǵasyrda oǵyz memleketiniń astanasy:
A Iangıkent
B Saýran
V Balasaǵun
G Qaraqorym
D Syǵanaq
2. Oǵyzdarda múlik teńsizdiginiń negizi:
A jerge menshik
B múlikke menshik
V malǵa menshik
G egin alqaptaryna menshik
D atalǵandardyń bári
3. Hİ ǵasyrda oǵyzdardy talqandaǵan taıpa:
A Seljýkter
B Hazar
V Ǵundar
G Merkıtter
D Qypshaqtar
4. Oǵyz taıpasynyń ózegi qaıda qalyptasty?
a. Jetisýda
B. Ońtústik Qazaqstanda
V. Syrdarıanyń tómen aǵysynda
G. Shyǵys Qazaqstanda
D. Batys Qazaqstanda
5. Oǵyz memleketi qaı ǵasyrlarda ómir súrdi?
A. 8 - 9 ǵǵ.
B. 9 - 10 ǵǵ.
V. 9 - 11 ǵǵ.
G. 10 - 12 ǵǵ.
D. 12 - 13 ǵǵ.
6. Oǵyz bıleýshisiniń tıtýly:
A. Gorhan
B. Qaǵan
V. Patsha
G. Iagbý
D. Gýnmo
7. Mahmud Qashqarıdyń aıtýy boıynsha "búzúqtar" men "úshúqtar" bolyp eki iri topqa bólingen:
A. Qarluqtar
B. Naımandar
V. Oǵyzdar
G. Jalaıırlar
D. Kereıler
8. Súbashy laýazymyn kim ıelendi?
A. Oǵyz áskeriniń basshysy
B. Dinı basshysy
V. Oǵyz taıpalarynyń kósemderi
G. Aqsúıekter
D. Oǵyzdardyń salyq jınaýshysy