InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Ókpeniń qurylysy men qyzmeti.
Sabaqtyń maqsaty: Ókpeniń qurylysyna, tynys alý jáne shyǵarý qozǵalystaryna, ókpede bolatyn gaz almasý, ulpa almasý prosesterine toptyq jumys barysynda sıpattama berý.
Sabaqtyń mindetteri: bilimdilik: oqýshylarǵa aǵzadaǵy tynys alýdyń mańyzyn, ókpeniń qurylysy jáne qyzmeti týraly bilimdi meńgertý, ǵylymı kózqarastaryn qalyptastyrý; damytýshylyq: oqýshylardyń alǵan bilimderin jadynda saqtaý qabiletin damytyp jetildirý, zeıin qoıyp tyńdaýǵa úıretý, óz betterinshe izdenýin qalyptastyrý. Sabaqqa belsendilikteri men qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý; tárbıelik: oqýshylar arasynda uıymshyldyqty jáne syılastyqty oıatý. Tulǵalyq izgilik qasıetterge baýlý jáne uqyptylyqqa, salaýatty ómirge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi meńgertý.
Sabaqtyń tıpi: Aralas sabaq.
Sabaqtyń ádisi: Taldaý, túsindirý, suraq - jaýap, baıandaý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, slaıdtar, mýláj, tirek - syzbalar, elektrondy oqýlyq.
Barysy: İ Uıymdastyrý: a) daıyndyǵy;
B) nemen tanysady.

İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
İ. Ótkendi bilemiz be? Suraqtar.
1. Tynys alý júıesi óte mańyzdy qandaı qyzmet atqarady? (gaz almasý)
2. Tynys alý múshelerine ne jatady? (muryn, ańqa, kómeı, keńirdek bronhy)
3. Aýany jutqynshaqtan keńirdekke ótkizedi? (kómeı)
4. Kómeı shemirshekteriniń arasynda qandaı silemeıli qabattar bolady?
(2 dybys sińiri)
5. Uzyndyǵy 9 - 13sm óńeshtiń aldynda ornalasqan tútik. (keńirdek)
6. Dıametri 0, 2 - 0, 3mm qabyrǵalary bir qabat epıtelıı jasýshalarynan turady (alveola)
7. Moıynnyń aldyńǵy jaǵynda ornalasqan ishi qýys shemirshekti múshe.(kómekeı)
8. Qan jasýshalary - leıkosıtterdiń muryn qýysy úshin mańyzy qandaı?
(mıkrobtardy joıady)
9. Dybys sińirleri arasyndaǵy keńestik ne dep atalady? (dybys sańylaýy)
10. Tynys alý organdarynyń ishinde eń úlken organ? (ókpe)

İİ. Sýretke anyqtama? İİİ. Oısha saıahat...

İV. Siz bilesiz be?
İİİ. Jańa sabaq.
Ókpeniń qurylysy men qyzmeti.
Ókpe - keýde qýysynda ornalasqan shymyr, keýekti jup músheler. Oń jaq ókpe bólik aralyq júlgelermen bólingen úsh bólikten, al sol jaq ókpe eki bólikten turady. Ókpeniń syrtqy dóńes betin qabyrǵalar qorshaıdy, al ishki, oıys, júrek jaq betinde ókpe qaqpasy ornalasqan. Ókpe qańqasy arqyly negizgi bronhylar, ókpe arterıalary, júıkeler kirip, venalar men lımfa tamyrlary shyǵady.
Alveolalar - dıametri0, 2 - 0, 3mm, tereńdigi 0, 06 - 0, 3mm, aýaǵa toly ókpe kópirshikter. Alveola qabyrǵasy bir qabatty epıtelııden turady, syrty kapıllárlardyń qalyń torymen shyrmalǵan.
Ókpedegi gaz almasý. Adam quramynda 21% ottek6 79% azot6 0, 03% kómirqyshqyl gazy bar atmosferalyq aýamen tynys alady. Dem shyǵarǵandaǵy aýada 16% ottek, 4, 0% kómirqyshqyl gazy jáne 79% azot bolady. Dem alǵandaǵy jáne dem shyǵarǵandaǵy aýa quramyndaǵy ottek pen kómirqyshqyl gazynyń aıyrmashylyǵy - ókpedegi gaz almasý nátıjesi bolyp tabylady.
Kómirqyshqyl gazy ulpa jasýshalarynan kapıllárlarǵa ulpa suıyqtyǵy arqyly dıfýzıalanady. Ulpadaǵy gaz almasýdy ishki tynys alý deıdi.
Tynyshtyq kúıinde eresek adam mınýtyna 16 - 18 tynys alý qozǵalystaryn jasaıdy.

İV. Bekitý.
V. Sergitý sáti.
Vİ. Bas qatyrǵysh.
1 esep. Qalypty jaǵdaıda júrek 1 mınýt ishinde orta eseppen 6l. Qandy tamyrlarǵa aıdasa, 1 saǵatta jáne 1 táýlikte qansha mólsherde qan aıdaıdy?
Jaýaby: 60*6=360ret, ıaǵnı 1saǵatta 360ret
360*24saǵ.=8640lıtr, ıaǵnı 1táýlikte 8640lıtr qan aıdaıdy.
Vİİ. Paıdaly keńester.
Medısına salasyna kóp eńbek sińirgen ǵalym Halel Dosmuhamedulynyń «tanysyń saý bolsyń deseń»- degen oqýshynyń saýlyǵyn saqtaý jónindegi usynysy:
1. Dem alǵanda aýyzyń ylǵı da jabýly bolsyn
2. Shańda ne aýasy buzylǵan orynda turma. Júrgen jerińdi shańdatpaı júr, ásirese úıdiń ishinde shań kóterýshi bolma.
3. Kıimińdi, tósegińdi úıdiń ishinde qaqpa, silikpe tazalama syrtqa shyǵaryp tazala. Úıdegi nárselerdiń shańyn dymqyl shúberekpen súrt.
4. Úıde jumys istegende jyly ýaqytta terezeń ashyq bolsyn.
5. Sýyq kezde esik terezeni ashyp, úıińniń aýasyn jańartyp tazalap tur.
6. Gýleme jelden saqtan.
7. Shylym tartpa, temekiniń aǵzaǵa óte zıan ekenin umytpa.

Qorytyndylaý: Úıge: Ókpeniń qurylysy men qyzmeti.
Baǵalaý.