InfoHub Logo

 

Qazirde ádebıet oqýlyqtarynyń olqy soǵyp jatqan tustary haqynda sóz etýshiler, qalam terbeýshiler az emes. Solardyń kópshiliginiń oqýlyq avtorlarynyń kemshiligin kóre turyp, kórsete otyryp, oı órbitkendegi kózdegen maqsaty – jas urpaqty shynaıy ádebıet máıegimen aýyzdandyryp, áz halqymyzdyń asyl murasyn súıip, bilip ósýine azdy-kópti qol ushyn berý ǵoı.

«Júırikte de júırik bar, áline qaraı júgirer» demekshi, ortaǵa oı salýshylardyń báriniń aıtqany aınaqatesiz deýdiń de jóni kele qoımas. Osyny túsine, túısine otyryp, táýekelge bel býǵan jaıym bar. Sonaý 1950 jyldary «Ananyń súıýi» atty osy óleńdi tómengi synypta oqyp júrgende, tańdaıymyz taqyldap jatqa aıtatyn edik:

Kim senderdi, balalar, súıetuǵyn,
Qýanyshyńa qýanyp, qaıǵyńa kúıetuǵyn?
Tún uıqysyn tórt bólip, kirpik qaqpaı,
Shesheń baıǵus, damylsyz júretuǵyn.
Kim senderdi, balalar, terbetetin,
Erkeletip, oınatyp, sergitetin.
Jalqaý bolsań, balalar, jaman bolsań,
Qamqor anań kóz jasyn kóldetetin.
Kim senderdi saǵynar shetke ketseń,
Ǵylym izdep, tez qaıtpaı kópke ketseń.
Umytpa, eń keminde juldyz saıyn,
Hat jazyp tur, tóbesi kókke jetsin.
Kim saǵynar senderdi kelgenińshe,
Qulyndaryn kózimen kórgeninshe?
Sender qaıtyp kelgende adam bolyp,

Esh armany bolmas ed ólgeninshe, – degen shýmaqtardy qulaqtary shalǵan ata-analarymyz kimniń óleńi ekenin bilýge yntyǵatyn. Ybyraı Altynsarın der edik biz kitapqa úńilip. Arada jyldar óte shyqty...

Krasnoarmeıka orta mektebine muǵalim bolyp ornalastym. Birer jyl tarıh páninen, sodan keıin joǵary synyptarda qazaq tili men ádebıetinen sabaq bere bastadym. Bir kúni kezekti sabaqqa daıyndalyp otyryp, joǵaryda keltirilgen óleń joldaryna kózim tústi. Bul Almatydaǵy «Mektep» baspasynan 2004 jyly jaryq kórgen 8-synypqa arnalǵan «Qazaq ádebıeti» oqýlyǵy edi. Óleń avtory – Mirjaqyp Dýlatov delingen. «Qýyrdaqtyń kókesin túıe soıǵanda kórersiń» demekshi, 2006 jyly Astana «Astana-PV» baspasynan 10-synypqa arnalyp jaryq kórgen «Qazaq ádebıeti» hrestomatıasynda taıǵa tańba basqandaı etip, «óleń avtory Ybyraı Altynsarın» dep kór­se­tilgen.

Osy arada 8-synypta óleńdi «Mirjaqyp Dý­la­tovtiki», 10-synypta «joq, óleń Ybyraı Altynsarın­diki» dep túsindirýge májbúr bolǵan muǵalimniń eki ottyń ortasynda qalǵany aıtpasa da túsinikti bolsa ke­rek. Umytyp barady ekem, óleńdi Ybyraı Altynsarın­niń paıdasyna sheshken jalpy bilim beretin mekteptiń 9-synybyna arnalǵan oqýlyqtyń, «Mektep» baspasy, 2005 jylǵy avtorlar alqasy ózderiniń «Ybyraı Altynsarın» atty maqalasynda: «Ásirese, «Ananyń súıýi» atty óleńinde tun uıqysyn tórt bólip, aq sútin berip asyraǵan, erkeletip ósirgen, jaqsylyqqa úndep, jamandyqtan saqtandyrǵan, eńbek súıýge elgezek etip tárbıelegen ananyń ushan teńiz eńbegin aıta kelip, umytpaı, eń keminde juldyz saıyn hat jazyp tursaq, anańnyń tóbesi kókke jetkendeı bolady, qarapaıym óleń joldarymen jetkize bilgen», – deıdi. «Til – býynsyz» degen osy bolar, «qarapaıym óleń joldary» de­gen de bolady eken-aý! Ony da qoıshy, birese Mirjaqyp Dýlatovtyń, birese Ybyraı Altynsarınniń qan­jy­ǵasyna baılanyp, kókparǵa aınalǵan osy óleń kimdiki?! Mal ıesin anyqtaýǵa oqýlyqty baspaǵa daıyndaýshy múıizderi qaraǵaıdaı ǵalymdarymyzdyń qaýqary jetpegen deýden aýlaqpyz. Degenmen, nem­quraıdylyq «menmundalap» tur. Qalaı desek te, oqý­lyqta oralymsyzdyqqa, orasholaqtyqqa jol berilmeýi qajet. Muny ǵylymı qaǵıda dese de bolady.

---