Oqytý men oqý úderisinde syndarly oqytý teorıasynyń tıimdiligi
Baıandama
Oqytý men oqý úderisinde syndarly oqytý teorıasynyń tıimdiligi
Kirispe bólim: Oqytý men oqýdaǵy ádisterdi ne úshin ózgertý qajet? Nelikten deńgeılik baǵdarlama oqý tájirıbesin ózgerte alady dep oılaımyz?
Negizgi bólim:
• Oqýshynyń quzirettiligin arttyrýda syndarly oqytý teorıasynyń mańyzdylyǵy.
• Sapaly oqytý men quzyrly muǵalim.
Qorytyndy bólim: Cyndarly oqytýda muǵalim neni jáne qalaı júzege asyrýlary qajet?
Qazirgi álemde bolyp jatqan qarqyndy ózgerister álemdik bilim berý júıesin qaıta qaraý qajet ekendigin pash etti. Qarqyndy ózgerip jatqan álemde bilim salasyndaǵy saıasatkerler úshin de, jalpy mektepter úshin de, sonyń ishinde muǵalimder úshin de eń bastysy, mańyzdy másele bolyp otyrǵany: «HHİ ǵasyrda neni oqytý kerek?» jáne de ekinshisi ol da mańyzdy jaǵynan birinshiden esh kem emes. « Muǵalimder oqýshylardy HHİ ǵasyrǵa qalaı daıyndaıdy?» Osy maqsatta Qazaqstan Respýblıkasy pedagog qyzmetkerleriniń «syndarly oqytý teorıasyna» baǵyttalǵan deńgeılik baǵdarlamasy boıynsha biliktiligin arttyrý kýrstaryna muǵalimderdi qatystyrý arqyly oqytý men oqý júıesin jan jaqty damytý úshin qajetti bilimder men daǵdylardy berý bolyp tabylady. Bul maqsat kúrdeli bolýymen qatar, kóp eńbek etýdi talap etedi., alaıda durys tásilder qoldanylǵan jaǵdaıda búkil mektep sheńberinde ózgeris júrgizilýine yqpal ete alady. Bilim berý salasynda qol jetkizilgen búkilálemdik bitimniń máni oqýshylar úshin bilimniń de, daǵdylardyń da teń dárejede mańyzdy ekendigine saıady. Zamanaýı tásildiń eń negizgi ereksheligi oqýshylardyń alǵan bilimderin jaı ǵana ıelenip qoımaı, olardy oryndy jerde qoldana bilýine basty nazar aýdarý bolyp tabylady, al HHİ ǵasyrda talap etiletin daǵdylardyń máni osynda. Baǵdarlama nátıjesi muǵalimder oqýshylarǵa qalaı oqý kerektigin úırenip, sonyń nátıjesinde erkin, ózindik dálel ýájderin nanymdy jetkize biletin, yntaly, senimdi, synı pikir kózqarastary júıeli damyǵan, sandyq tehnologıalarda quzyrlylyq tanytatyn oqýshy qalyptastyrýǵa daıarlaý bolyp tabylady. Mektep ákimshiligi men bilim berý júıesin basqarý organdarynyń muǵalimderi tıisti resýrstarmen qamtamasyz etý qyzmetinen góri, oqýshylardy tárbıeleý, damytýǵa baǵyttalǵan muǵalimniń synyptaǵy kúndelikti jumysy oqytý úderisi men oqýshylardyń oqý nátıjelerine oń yqpal etedi.(Barber and Moursahad, 2007). Mektep jumysy men oqýshy jetistikterin óristetýdegi negizgi tulǵa muǵalim.( Strong Ward & Grant 2011)
Dúnıe júzindegi kóptegen muǵalimderdiń is tájirıbesinen turaqty oryn alǵan oqytý jumysyn uıymdastyrý men josparlaýdyń negizgi qaǵıdattaryn qoldaný orynda da nátıjeli ekendigin dáleldeıtin faktiler búgingi tańda ǵylymı pedagogıkalyq ádebıette jetkilikti deńgeıde kezdesedi.
Quzyrly muǵalimderdiń qasıetteri, ıkemdikteri jáne olardyń jumys tártibi týraly zertteýlerden bilýge bolady. Kásibı biliktilik pen bilim jaı qabyldanbaıdy, muǵalimder ony óz qolymen jasaıdy. Adamgershilik maqsatty kózdeıtin muǵalimder ózderiniń áriptesteri men aınalasyndaǵylarǵa áser etý úshin, kóshbasshylyq qasıetterdi kórsetedi. Olardyń kóńilinde únemi kóńilge saı oqytý turady.(Frost, 2011) Áriptesterine yqpal etý úshin, sondaı aq oqytý men oqýdyń damýyna qoldaý kórsetý úshin quzyrly muǵalimder koýchıng pen tálimgerlikke júginip, basqa muǵalimderdiń ıdeıalaryn júzege asyrýǵa qoldaý kórsetip, óz tájirıbelerin zerdeleýmen aınalysady. Sonymen úshinshi deńgeı baǵdarlamasy quzyrly muǵalimderdiń qasıetterin, ıkemdikteri men jumys tártibin damytýǵa baǵyttalǵan bolsa, ekinshi deńgeı baǵdarlamasy berilgen mazmunǵa qosymsha, óz áriptesterine yqpal etýge qajetti tálimgerlik daǵdylaryn damytýdy maqsat etedi. Bularǵa qosa Birinshi deńgeı baǵdarlamasy áriptesterine búkil mektep jaǵdaıynda koýchıngti (sózbe sóz daıyndaý, jattyqtyrý; áriptesterdiń qupıa, belsendi jáne jasampaz ózara árekettestik úderisi) koých iske asyrýdy úıretetin kóshbasshylardy daıyndaýǵa arnalǵan. Qazirgi aqparattyq qoǵamda tabyspen ómir súrý úshin balalar men jasóspirimder mán jaıdy túsinip, táýelsizdik alý maqsatynda belsendi, syndarly oqýdyń tıimdi tásilderine tartylýy qajet. Oqýdy derbestendirý jáne daralaý qajettigi kún sanap ósýde, olar oqýshylardyń ártúrli toptaryna ınklúzıvti jáne sezimtaldyqpen bilim alýǵa múmkindik bere alady. Óz kezeginde, mektep kóshbasshylaryna pedagogıkaǵa ózgeris engizý úshin jańasha oqytý tájirıbesin júrgizýge múmkindik alý maqsatynda pedagogıkalyq jańa nysandaryn ıgerýge múmkindik beredi.
Negizgi bólim:
1. Orta bilim berý júıesinde álemdik joǵary deńgeıge qol jetkizgen
anaǵurlym tanymal oqytý ádistemeleri arasynda syndarly oqytý teorıasyna negizdelgen tásil keń taraǵan (Hattile, 2009)
Atalǵan teorıa oqýshylardyń oılaýyn damytý olardyń burynǵy alǵan bilimderi men jańa nemese synyptaǵy túrli derek kózderinen, muǵalimnen, oqýlyqtan jáne dostarynan alǵan bilimderimen astastyryla júzege asady degen tujyrymǵa negizdeledi. Daıyn bilimdi berýge negizdelgen «dástúrli» stıl arqyly alynǵan bilim oqýshylardyń jınaqtaǵan ózge bilimderimen tıimdi sińise almaıdy, sondyqtan mehanıkalyq túrde este saqtaý, ústirt bilim alý jaǵdaılary oryn alady. Dástúrli oqytýdan alynǵan mehanıkalyq túrde este saqtalǵan málimetterdi emtıhan kezderinde utymdy paıdalanýǵa bolady, biraq mán maǵynasy tereń meńgerilmeı, jaı ǵana jattalǵandyqtan, taqyrypty oqytý aıaqtalǵan soń nemese emtıhan bitken soń kereksiz bolyp qalady jáne oqýshy ony ómirde tıimdi paıdalana almaıdy. Syndarly oqytý maqsaty oqýshynyń pándi tereń túsiný qabiletin damytý, alǵan bilimderin synyptan tys jerlerge, kez kelgen jaǵdaıda tıimdi paıdalana bilýin qamtamasyz etý. Oqytý týraly syndarly túsinik oqýshyǵa naqty bilim berýdegi maqsat tutqan muǵalimniń óz sabaqtaryn oqýshynyń ıdeıasy men bilim biliktiligin damytýǵa yqpal etetin mindetterge saı uıymdastyrýyn talap etedi. Bundaı mindetter oqýshylardyń oqyǵan taqyryp boıynsha bilimderin óz deńgeıinde kórsetip, keıbir boljamdar boıynsha kúmándi oılaryn bildire alatyndaı, pikir kózqarastaryn naqtylap, jańa uǵym túsinikterin óristete alatyndaı etip oraılastyryp qurylady. Muǵalim qyzmetindegi mańyzdy dúnıe jekelegen oqýshylardyń taqyrypty qabyldaý erekshelikterin, oqýshylardyń túsinigin jetildirý nemese jaqsartý maqsatynda olarmen jumys júrgizý qajettigin uǵynýy, sondaı aq keıbir oqýshylardyń taqyrypty ózine ońtaıly biregeı oqýshynyń óz boljamdaryna kúmánmen, syn turǵysynan qaraı otyryp, sol arqyly álem, tirshilik, jaratylys týraly óziniń túsinigin tereńdetip, keńeıtýge umtylý múmkindigin ulǵaıtady. Tásildermen meńgeretindigin jete túsinýi. Eger de daıyn bilimdi beretin «dástúrli» stılmen oqytatyn muǵalimder syn turǵysynan oılaý qabiletteri damyǵan oqýshylardy qalyptastyrǵylary kelse, ózderiniń de syn turǵysynan oılaý qabiletterin damyta otyryp, jańashyl ıdeıalarǵa kóńil kókjıegin ashýlary kerek.
Syndarly oqytýǵa negizdelgen sabaqtar oqýshylarǵa óz bilimderi men ustanymdary jaıynda oılanyp, suraqtar qoıyp, bilimin tolyqtyryp, belgili bir taqyrypty oqyp bilý kezeńinde óz túsinigin ózgertýge múmkindik beredi. Bul úderis oqýshynyń óz boljamdaryna kúmánmen, syn turǵysynan qaraı otyryp, sol arqyly álem, tirshilik, jaratylys týraly óziniń túsinigin tereńdetip, keńeıtýge umtylý múmkindigin ulǵaıtady.
1. 2 Quzyrly oqytýdyń mańyzdy faktory muǵalimniń oqýshynyń taqyryp
mánin óz betinshe meńgerýin túsinýi men baǵalaı alýy bolyp tabylady. Mundaı tásil bul úderiske oqýshynyń óziniń de qatysýyn talap etedi. Osylaısha oqýshy da óziniń oqýy úshin jaýapty bolady. Oqýshy mundaı jaýapkershilikti kóbinese sabaq berý barysynda muǵalim qalyptastyratyn ortada sezinip, qabyldaıdy. Sondyqtan muǵalimde Shýlman «úsh kómekshi» dep ataǵan qasıetter bolǵan jaǵdaıda ǵana oqytý tabysty bolyp sanalady. Shýlman ilimi boıynsha
Muǵalimniń kómekshileri
Bas - Kásibı túsinik oqytý men oqý, sondaı aq jeke tulǵa retinde oqýshylar týraly tuǵyrly teorıalyq bazaǵa negizdelgen, jetkilikti bilimniń bolýyn talap etedi. Sondaı aq tájirıbeni túsiný, damytý, jetildirý úshin dálelder, zertteýler nátıjelerin qalaı qoldaný kerektigin bilýdi kózdeıdi
Qol - Oqytýdyń tájirıbelik daǵdylary
Bul ilim kórsetý, tanystyrý, túzetý jáne oqytýdy baǵalaý sıaqty ártúrli tásilder arqyly ıdeıalardy túsindire bilýdiń tehnıkalyq, tájirıbelik daǵdylary men tásilderin bilýdi talap etedi. Sonymen qatar yntalandyrý, kótermeleý, shekteý, sabaqtar kezeńderin josparlaý jáne oqýshylardy baǵalaý ádistemelerin meńgerý qajet.
Júrek - Kásibı adamgershilik tutastyq
Muǵalimder ustaz mamandyǵynyń etıkalyq jáne moraldyq qundylyqtaryn usynady. Demek, olar shynshyl, batyl, tózimdi, oqýshylarǵa senimdilik, qurmet kórsete biletin ádil adamdar. Muǵalimder óz mamandyǵyn súıetin, oqýǵa qatysty tujyrymdy pikirleri men ustanymdary qalyptasqan jandar, olardyń bul baǵyttaǵy oılary bir jerden shyǵyp jatady.
Sapaly oqytý muǵalim beınesimen tanylatyn san alýan elementter arasyndaǵy baılanys bolyp tabylady, ol ózi belgele bir deńgeıde táýeldi jaǵdaılar jasalynǵan kezde júzege asady. Sapaly oqytý oqýshylardyń, qorshaǵan orta jaǵdaıy jáne oqytý, bilim alý múmkindikteriniń birligi retinde qarastyrylady.
Qorytyndy: Synı turǵydan oılaý qazaqstandaǵy bilim berýdi damytý úshin mańyzdy bolyp tabylatyn qazirgi eń basty pedagogıkalyq túsinik. Bul modýl oqýshylardyń da, muǵalimderdiń de syn turǵysynan oılaýdy damytýdy sanaly jáne oımen qabyldaýyn kózdeıdi. Syn turǵysynan oılaý oı júgirtý, tujyrym jasaý, nemese problemalardy sheshý úderisi júrgen barlyq jaǵdaılarda, ıaǵnı nege senýge bolady, ne isteý kerek jáne buny oılastyrylǵan ári refleksıvtik tásilmen qalaı isteýge bolatyndyǵyn anyqtaý qajet bolǵan jaǵdaılardyń barlyǵynda oryn alady. Syn turǵysynan oılaý «Oılaný týraly oılaný» dep sıpattalǵan. Ol mańyzdy máselelerdi talqylaý jáne tájirıbeni oı eleginen ótkizýdi qamtıdy. Muǵalimder pedagogıkalyq bilimi bar jáne qosymsha oqytý men óz biliktiligin arttyrýshy sýbektiler bolǵandyqtan, olarda bul daǵdylar damyǵan jáne is tájirıbede qoldanylady dep boljanady.
Oqytý men oqý úderisinde syndarly oqytý teorıasynyń tıimdiligi
Kirispe bólim: Oqytý men oqýdaǵy ádisterdi ne úshin ózgertý qajet? Nelikten deńgeılik baǵdarlama oqý tájirıbesin ózgerte alady dep oılaımyz?
Negizgi bólim:
• Oqýshynyń quzirettiligin arttyrýda syndarly oqytý teorıasynyń mańyzdylyǵy.
• Sapaly oqytý men quzyrly muǵalim.
Qorytyndy bólim: Cyndarly oqytýda muǵalim neni jáne qalaı júzege asyrýlary qajet?
Qazirgi álemde bolyp jatqan qarqyndy ózgerister álemdik bilim berý júıesin qaıta qaraý qajet ekendigin pash etti. Qarqyndy ózgerip jatqan álemde bilim salasyndaǵy saıasatkerler úshin de, jalpy mektepter úshin de, sonyń ishinde muǵalimder úshin de eń bastysy, mańyzdy másele bolyp otyrǵany: «HHİ ǵasyrda neni oqytý kerek?» jáne de ekinshisi ol da mańyzdy jaǵynan birinshiden esh kem emes. « Muǵalimder oqýshylardy HHİ ǵasyrǵa qalaı daıyndaıdy?» Osy maqsatta Qazaqstan Respýblıkasy pedagog qyzmetkerleriniń «syndarly oqytý teorıasyna» baǵyttalǵan deńgeılik baǵdarlamasy boıynsha biliktiligin arttyrý kýrstaryna muǵalimderdi qatystyrý arqyly oqytý men oqý júıesin jan jaqty damytý úshin qajetti bilimder men daǵdylardy berý bolyp tabylady. Bul maqsat kúrdeli bolýymen qatar, kóp eńbek etýdi talap etedi., alaıda durys tásilder qoldanylǵan jaǵdaıda búkil mektep sheńberinde ózgeris júrgizilýine yqpal ete alady. Bilim berý salasynda qol jetkizilgen búkilálemdik bitimniń máni oqýshylar úshin bilimniń de, daǵdylardyń da teń dárejede mańyzdy ekendigine saıady. Zamanaýı tásildiń eń negizgi ereksheligi oqýshylardyń alǵan bilimderin jaı ǵana ıelenip qoımaı, olardy oryndy jerde qoldana bilýine basty nazar aýdarý bolyp tabylady, al HHİ ǵasyrda talap etiletin daǵdylardyń máni osynda. Baǵdarlama nátıjesi muǵalimder oqýshylarǵa qalaı oqý kerektigin úırenip, sonyń nátıjesinde erkin, ózindik dálel ýájderin nanymdy jetkize biletin, yntaly, senimdi, synı pikir kózqarastary júıeli damyǵan, sandyq tehnologıalarda quzyrlylyq tanytatyn oqýshy qalyptastyrýǵa daıarlaý bolyp tabylady. Mektep ákimshiligi men bilim berý júıesin basqarý organdarynyń muǵalimderi tıisti resýrstarmen qamtamasyz etý qyzmetinen góri, oqýshylardy tárbıeleý, damytýǵa baǵyttalǵan muǵalimniń synyptaǵy kúndelikti jumysy oqytý úderisi men oqýshylardyń oqý nátıjelerine oń yqpal etedi.(Barber and Moursahad, 2007). Mektep jumysy men oqýshy jetistikterin óristetýdegi negizgi tulǵa muǵalim.( Strong Ward & Grant 2011)
Dúnıe júzindegi kóptegen muǵalimderdiń is tájirıbesinen turaqty oryn alǵan oqytý jumysyn uıymdastyrý men josparlaýdyń negizgi qaǵıdattaryn qoldaný orynda da nátıjeli ekendigin dáleldeıtin faktiler búgingi tańda ǵylymı pedagogıkalyq ádebıette jetkilikti deńgeıde kezdesedi.
Quzyrly muǵalimderdiń qasıetteri, ıkemdikteri jáne olardyń jumys tártibi týraly zertteýlerden bilýge bolady. Kásibı biliktilik pen bilim jaı qabyldanbaıdy, muǵalimder ony óz qolymen jasaıdy. Adamgershilik maqsatty kózdeıtin muǵalimder ózderiniń áriptesteri men aınalasyndaǵylarǵa áser etý úshin, kóshbasshylyq qasıetterdi kórsetedi. Olardyń kóńilinde únemi kóńilge saı oqytý turady.(Frost, 2011) Áriptesterine yqpal etý úshin, sondaı aq oqytý men oqýdyń damýyna qoldaý kórsetý úshin quzyrly muǵalimder koýchıng pen tálimgerlikke júginip, basqa muǵalimderdiń ıdeıalaryn júzege asyrýǵa qoldaý kórsetip, óz tájirıbelerin zerdeleýmen aınalysady. Sonymen úshinshi deńgeı baǵdarlamasy quzyrly muǵalimderdiń qasıetterin, ıkemdikteri men jumys tártibin damytýǵa baǵyttalǵan bolsa, ekinshi deńgeı baǵdarlamasy berilgen mazmunǵa qosymsha, óz áriptesterine yqpal etýge qajetti tálimgerlik daǵdylaryn damytýdy maqsat etedi. Bularǵa qosa Birinshi deńgeı baǵdarlamasy áriptesterine búkil mektep jaǵdaıynda koýchıngti (sózbe sóz daıyndaý, jattyqtyrý; áriptesterdiń qupıa, belsendi jáne jasampaz ózara árekettestik úderisi) koých iske asyrýdy úıretetin kóshbasshylardy daıyndaýǵa arnalǵan. Qazirgi aqparattyq qoǵamda tabyspen ómir súrý úshin balalar men jasóspirimder mán jaıdy túsinip, táýelsizdik alý maqsatynda belsendi, syndarly oqýdyń tıimdi tásilderine tartylýy qajet. Oqýdy derbestendirý jáne daralaý qajettigi kún sanap ósýde, olar oqýshylardyń ártúrli toptaryna ınklúzıvti jáne sezimtaldyqpen bilim alýǵa múmkindik bere alady. Óz kezeginde, mektep kóshbasshylaryna pedagogıkaǵa ózgeris engizý úshin jańasha oqytý tájirıbesin júrgizýge múmkindik alý maqsatynda pedagogıkalyq jańa nysandaryn ıgerýge múmkindik beredi.
Negizgi bólim:
1. Orta bilim berý júıesinde álemdik joǵary deńgeıge qol jetkizgen
anaǵurlym tanymal oqytý ádistemeleri arasynda syndarly oqytý teorıasyna negizdelgen tásil keń taraǵan (Hattile, 2009)
Atalǵan teorıa oqýshylardyń oılaýyn damytý olardyń burynǵy alǵan bilimderi men jańa nemese synyptaǵy túrli derek kózderinen, muǵalimnen, oqýlyqtan jáne dostarynan alǵan bilimderimen astastyryla júzege asady degen tujyrymǵa negizdeledi. Daıyn bilimdi berýge negizdelgen «dástúrli» stıl arqyly alynǵan bilim oqýshylardyń jınaqtaǵan ózge bilimderimen tıimdi sińise almaıdy, sondyqtan mehanıkalyq túrde este saqtaý, ústirt bilim alý jaǵdaılary oryn alady. Dástúrli oqytýdan alynǵan mehanıkalyq túrde este saqtalǵan málimetterdi emtıhan kezderinde utymdy paıdalanýǵa bolady, biraq mán maǵynasy tereń meńgerilmeı, jaı ǵana jattalǵandyqtan, taqyrypty oqytý aıaqtalǵan soń nemese emtıhan bitken soń kereksiz bolyp qalady jáne oqýshy ony ómirde tıimdi paıdalana almaıdy. Syndarly oqytý maqsaty oqýshynyń pándi tereń túsiný qabiletin damytý, alǵan bilimderin synyptan tys jerlerge, kez kelgen jaǵdaıda tıimdi paıdalana bilýin qamtamasyz etý. Oqytý týraly syndarly túsinik oqýshyǵa naqty bilim berýdegi maqsat tutqan muǵalimniń óz sabaqtaryn oqýshynyń ıdeıasy men bilim biliktiligin damytýǵa yqpal etetin mindetterge saı uıymdastyrýyn talap etedi. Bundaı mindetter oqýshylardyń oqyǵan taqyryp boıynsha bilimderin óz deńgeıinde kórsetip, keıbir boljamdar boıynsha kúmándi oılaryn bildire alatyndaı, pikir kózqarastaryn naqtylap, jańa uǵym túsinikterin óristete alatyndaı etip oraılastyryp qurylady. Muǵalim qyzmetindegi mańyzdy dúnıe jekelegen oqýshylardyń taqyrypty qabyldaý erekshelikterin, oqýshylardyń túsinigin jetildirý nemese jaqsartý maqsatynda olarmen jumys júrgizý qajettigin uǵynýy, sondaı aq keıbir oqýshylardyń taqyrypty ózine ońtaıly biregeı oqýshynyń óz boljamdaryna kúmánmen, syn turǵysynan qaraı otyryp, sol arqyly álem, tirshilik, jaratylys týraly óziniń túsinigin tereńdetip, keńeıtýge umtylý múmkindigin ulǵaıtady. Tásildermen meńgeretindigin jete túsinýi. Eger de daıyn bilimdi beretin «dástúrli» stılmen oqytatyn muǵalimder syn turǵysynan oılaý qabiletteri damyǵan oqýshylardy qalyptastyrǵylary kelse, ózderiniń de syn turǵysynan oılaý qabiletterin damyta otyryp, jańashyl ıdeıalarǵa kóńil kókjıegin ashýlary kerek.
Syndarly oqytýǵa negizdelgen sabaqtar oqýshylarǵa óz bilimderi men ustanymdary jaıynda oılanyp, suraqtar qoıyp, bilimin tolyqtyryp, belgili bir taqyrypty oqyp bilý kezeńinde óz túsinigin ózgertýge múmkindik beredi. Bul úderis oqýshynyń óz boljamdaryna kúmánmen, syn turǵysynan qaraı otyryp, sol arqyly álem, tirshilik, jaratylys týraly óziniń túsinigin tereńdetip, keńeıtýge umtylý múmkindigin ulǵaıtady.
1. 2 Quzyrly oqytýdyń mańyzdy faktory muǵalimniń oqýshynyń taqyryp
mánin óz betinshe meńgerýin túsinýi men baǵalaı alýy bolyp tabylady. Mundaı tásil bul úderiske oqýshynyń óziniń de qatysýyn talap etedi. Osylaısha oqýshy da óziniń oqýy úshin jaýapty bolady. Oqýshy mundaı jaýapkershilikti kóbinese sabaq berý barysynda muǵalim qalyptastyratyn ortada sezinip, qabyldaıdy. Sondyqtan muǵalimde Shýlman «úsh kómekshi» dep ataǵan qasıetter bolǵan jaǵdaıda ǵana oqytý tabysty bolyp sanalady. Shýlman ilimi boıynsha
Muǵalimniń kómekshileri
Bas - Kásibı túsinik oqytý men oqý, sondaı aq jeke tulǵa retinde oqýshylar týraly tuǵyrly teorıalyq bazaǵa negizdelgen, jetkilikti bilimniń bolýyn talap etedi. Sondaı aq tájirıbeni túsiný, damytý, jetildirý úshin dálelder, zertteýler nátıjelerin qalaı qoldaný kerektigin bilýdi kózdeıdi
Qol - Oqytýdyń tájirıbelik daǵdylary
Bul ilim kórsetý, tanystyrý, túzetý jáne oqytýdy baǵalaý sıaqty ártúrli tásilder arqyly ıdeıalardy túsindire bilýdiń tehnıkalyq, tájirıbelik daǵdylary men tásilderin bilýdi talap etedi. Sonymen qatar yntalandyrý, kótermeleý, shekteý, sabaqtar kezeńderin josparlaý jáne oqýshylardy baǵalaý ádistemelerin meńgerý qajet.
Júrek - Kásibı adamgershilik tutastyq
Muǵalimder ustaz mamandyǵynyń etıkalyq jáne moraldyq qundylyqtaryn usynady. Demek, olar shynshyl, batyl, tózimdi, oqýshylarǵa senimdilik, qurmet kórsete biletin ádil adamdar. Muǵalimder óz mamandyǵyn súıetin, oqýǵa qatysty tujyrymdy pikirleri men ustanymdary qalyptasqan jandar, olardyń bul baǵyttaǵy oılary bir jerden shyǵyp jatady.
Sapaly oqytý muǵalim beınesimen tanylatyn san alýan elementter arasyndaǵy baılanys bolyp tabylady, ol ózi belgele bir deńgeıde táýeldi jaǵdaılar jasalynǵan kezde júzege asady. Sapaly oqytý oqýshylardyń, qorshaǵan orta jaǵdaıy jáne oqytý, bilim alý múmkindikteriniń birligi retinde qarastyrylady.
Qorytyndy: Synı turǵydan oılaý qazaqstandaǵy bilim berýdi damytý úshin mańyzdy bolyp tabylatyn qazirgi eń basty pedagogıkalyq túsinik. Bul modýl oqýshylardyń da, muǵalimderdiń de syn turǵysynan oılaýdy damytýdy sanaly jáne oımen qabyldaýyn kózdeıdi. Syn turǵysynan oılaý oı júgirtý, tujyrym jasaý, nemese problemalardy sheshý úderisi júrgen barlyq jaǵdaılarda, ıaǵnı nege senýge bolady, ne isteý kerek jáne buny oılastyrylǵan ári refleksıvtik tásilmen qalaı isteýge bolatyndyǵyn anyqtaý qajet bolǵan jaǵdaılardyń barlyǵynda oryn alady. Syn turǵysynan oılaý «Oılaný týraly oılaný» dep sıpattalǵan. Ol mańyzdy máselelerdi talqylaý jáne tájirıbeni oı eleginen ótkizýdi qamtıdy. Muǵalimder pedagogıkalyq bilimi bar jáne qosymsha oqytý men óz biliktiligin arttyrýshy sýbektiler bolǵandyqtan, olarda bul daǵdylar damyǵan jáne is tájirıbede qoldanylady dep boljanady.
You Might Also Like
-
Ábish Kekilbaıuly 1939 jyly 6 jeltoqsan kúni Mańǵystaý oblysy, Mańǵystaý aýdany (buryńǵy Gýrev oblysy), Ońdy aýylynyń Myrzaıyr degen jerinde týǵan. Arǵy atasy Jańaıuly Qojanazar qazaqtar kóshin Mańǵ...
