Oqytý úrdisinde ulttyq tárbıe berý men halyqtyq pedagogıkanyń tıimdiligi
I.Ábdikárimov atyndaǵy
agrarlyq tehnıkalyq kolejiniń oqytýshysy
Nýgmanova Maqpal Zeınýllaqyzy
Oqytý úrdisinde ulttyq tárbıe berý men halyqtyq pedagogıkanyń tıimdiligi
Uly aǵartýshy Y. Altynsarınniń qazaq balasynyń bolashaǵy úshin boıyndaǵy bar kúsh - jigerin arnaǵanyn qoǵamdyq qatynastardaǵy shyǵarmashylyq istermen aınalysýda óz ultynyń tarıhyn, mádenıetin, ádet - ǵurpy men salt - dástúrin óte joǵary baǵalap, onyń oqý - tárbıe jumystarynda iske asyrý ıdeıalaryn aldyna maqsat etip qoıǵany belgili. HH ǵasyrdaǵy álemdegi órkenıetke - Uly Abaı muralary fılosofıalyq oılar men tanymdyq - taǵylymdyq ǵıbrattar qazynasyn basqa qyrynan kórsetti. Qazaqtyń ulttyq tanym men taǵylym tarıhnamasyn Abaıǵa deıingi kezeń jáne Abaıdan keıingi kezeń dep ataýymyzǵa bolady. Ulttyq tárbıe ataýyn alǵash ádebı - pedagogıkalyq oqýlyqtarǵa engizgen M. Jumabaev boldy. Búgingi jańa Qazaqstan jaǵdaıynda – respýblıka mektepteri men arnaýly oqý oryndarynda jáne basqa tárbıe oshaqtarynda ulttyq tárbıe qundylyqtaryn álemdik órkenıetti ozyq mádenıetpen kiriktire iske asyrýdyń joldaryn qarastyrýdy jón dep sanaımyz.
Qazirgi kezeńde bilim júıesinde ǵalamdyq jahandaný jaǵdaıyndaǵy jańa qoǵamda oryn alǵan iri ekonomıkalyq ózgerister men tehnologıalyq jetistikter – qoǵam damýynyń qozǵaýshy kúshi bolyp tabylady. Álemdik qaýymdastyqtyń birtutas bilim keńistigin qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan ortaq múddege barynsha árekettenýi – jalpy adamzattyq jáne ulttyq qundylyqtardy boıyna sińirgen sanaly da parasatty tulǵany tárbıeleý qajettigi týyndady.
Egemendi elimizde sońǵy jyldar tizbeginde júrgizilip kele jatqan bilim reformasyna qatysty túbegeıli betburystar, atap aıtqanda álemde damyǵan memleketterdegi bilim saıasatynyń negizgi kórsetkishi bolyp sanalatyn 12 jyldyq bilim berý júıesine ený qarqyny – qoǵamdyq ortadaǵy adamdardyń erekshe pikirleri men kózqarastaryn qalyptastyrýǵa negiz boldy. Kóptegen ónerkásip oryndarynyń jańa tehnologıalyq qondyrǵylarmen qaıta jabdyqtalýy - bilim sapasynyń jańa deńgeıge kóterilýine ózgeshe talap qoıdy. Asa qarqyndy beleń ala bastaǵan atalmysh qubylystarǵa memleket tarapynan tereń taldaýnamalar jasalyp, ortaq problemany buqara halyqpen birlese otyryp atqarý máseleleri jolǵa qoıylýda.
El Prezıdentiniń sóılegen sózinde: “.. Barlyq dúnıe mektepten bastalady. Sondyqtan álemdik standartqa saı jalpy orta bilim beretin júıege kóship, pedagogtardyń kásibı deńgeıi men jańa oqýlyqtar men tehnologıalardyń sapasyn arttyrýymyz qajet..”,- dep, ataı kele “Qazaqstan – 2030” baǵdarlamasynda: “... bizdiń jas memleketimiz ósip - jetilip kemeldenedi. Bizdiń balalarymyz ben nemerelerimiz onymen birge er jetedi. Olar óz zamanynyń jaýapty da jigerli, bilim óresi bıik, densaýlyǵy myqty ókilderi bolmaq. Olar babalarynyń ıgi dástúrlerin saqtaı otyryp, qazirgi zamanǵy naryqtyq ekonomıka jaǵdaıynda jumys isteýge daıar bolady...”,- delingen.
Negizinen zamana jetistikteri ıaǵnı jas urpaqqa sapaly bilim berýdi maqsat etken kópshilik qaýym, halyq pedagogıkasynyń asyl muralary negizinde sanaly tárbıe berýdi árqashan jadynan tys qaldyrǵan emes. Sońǵy jyldary ótkizilip jatqan ǵylymı - praktıkalyq konferensıalar men zertteýshi ǵalymdardyń nátıjelerinde etnopedagogıka muralary nazarǵa ilinip, ony urpaq tárbıesinde paıdalanýdyń qajettiligi usynylýda.
Elimizdiń egemendik alýyna baılanysty sońǵy jyldardaǵy pedagogıkalyq zertteý eńbekterinde ulttyq mádenıetke basa kóńil bólý nazarǵa alyndy. Ásirese, oqýshylarǵa ulttyq tárbıe berýdiń pedagogıkalyq mańyzy jónindegi máselelerge kóptegen ǵalymdar óz eńbekterin arnaǵan. Onda ulttyq tálim - tárbıeniń genezızi ǵylymı - metodologıalyq turǵyda saraptalynyp, oqý - tárbıe jumystaryna endirý qajettilikteri usynylǵan.
Tolyq nusqasyn júkteý
agrarlyq tehnıkalyq kolejiniń oqytýshysy
Nýgmanova Maqpal Zeınýllaqyzy
Oqytý úrdisinde ulttyq tárbıe berý men halyqtyq pedagogıkanyń tıimdiligi
Uly aǵartýshy Y. Altynsarınniń qazaq balasynyń bolashaǵy úshin boıyndaǵy bar kúsh - jigerin arnaǵanyn qoǵamdyq qatynastardaǵy shyǵarmashylyq istermen aınalysýda óz ultynyń tarıhyn, mádenıetin, ádet - ǵurpy men salt - dástúrin óte joǵary baǵalap, onyń oqý - tárbıe jumystarynda iske asyrý ıdeıalaryn aldyna maqsat etip qoıǵany belgili. HH ǵasyrdaǵy álemdegi órkenıetke - Uly Abaı muralary fılosofıalyq oılar men tanymdyq - taǵylymdyq ǵıbrattar qazynasyn basqa qyrynan kórsetti. Qazaqtyń ulttyq tanym men taǵylym tarıhnamasyn Abaıǵa deıingi kezeń jáne Abaıdan keıingi kezeń dep ataýymyzǵa bolady. Ulttyq tárbıe ataýyn alǵash ádebı - pedagogıkalyq oqýlyqtarǵa engizgen M. Jumabaev boldy. Búgingi jańa Qazaqstan jaǵdaıynda – respýblıka mektepteri men arnaýly oqý oryndarynda jáne basqa tárbıe oshaqtarynda ulttyq tárbıe qundylyqtaryn álemdik órkenıetti ozyq mádenıetpen kiriktire iske asyrýdyń joldaryn qarastyrýdy jón dep sanaımyz.
Qazirgi kezeńde bilim júıesinde ǵalamdyq jahandaný jaǵdaıyndaǵy jańa qoǵamda oryn alǵan iri ekonomıkalyq ózgerister men tehnologıalyq jetistikter – qoǵam damýynyń qozǵaýshy kúshi bolyp tabylady. Álemdik qaýymdastyqtyń birtutas bilim keńistigin qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan ortaq múddege barynsha árekettenýi – jalpy adamzattyq jáne ulttyq qundylyqtardy boıyna sińirgen sanaly da parasatty tulǵany tárbıeleý qajettigi týyndady.
Egemendi elimizde sońǵy jyldar tizbeginde júrgizilip kele jatqan bilim reformasyna qatysty túbegeıli betburystar, atap aıtqanda álemde damyǵan memleketterdegi bilim saıasatynyń negizgi kórsetkishi bolyp sanalatyn 12 jyldyq bilim berý júıesine ený qarqyny – qoǵamdyq ortadaǵy adamdardyń erekshe pikirleri men kózqarastaryn qalyptastyrýǵa negiz boldy. Kóptegen ónerkásip oryndarynyń jańa tehnologıalyq qondyrǵylarmen qaıta jabdyqtalýy - bilim sapasynyń jańa deńgeıge kóterilýine ózgeshe talap qoıdy. Asa qarqyndy beleń ala bastaǵan atalmysh qubylystarǵa memleket tarapynan tereń taldaýnamalar jasalyp, ortaq problemany buqara halyqpen birlese otyryp atqarý máseleleri jolǵa qoıylýda.
El Prezıdentiniń sóılegen sózinde: “.. Barlyq dúnıe mektepten bastalady. Sondyqtan álemdik standartqa saı jalpy orta bilim beretin júıege kóship, pedagogtardyń kásibı deńgeıi men jańa oqýlyqtar men tehnologıalardyń sapasyn arttyrýymyz qajet..”,- dep, ataı kele “Qazaqstan – 2030” baǵdarlamasynda: “... bizdiń jas memleketimiz ósip - jetilip kemeldenedi. Bizdiń balalarymyz ben nemerelerimiz onymen birge er jetedi. Olar óz zamanynyń jaýapty da jigerli, bilim óresi bıik, densaýlyǵy myqty ókilderi bolmaq. Olar babalarynyń ıgi dástúrlerin saqtaı otyryp, qazirgi zamanǵy naryqtyq ekonomıka jaǵdaıynda jumys isteýge daıar bolady...”,- delingen.
Negizinen zamana jetistikteri ıaǵnı jas urpaqqa sapaly bilim berýdi maqsat etken kópshilik qaýym, halyq pedagogıkasynyń asyl muralary negizinde sanaly tárbıe berýdi árqashan jadynan tys qaldyrǵan emes. Sońǵy jyldary ótkizilip jatqan ǵylymı - praktıkalyq konferensıalar men zertteýshi ǵalymdardyń nátıjelerinde etnopedagogıka muralary nazarǵa ilinip, ony urpaq tárbıesinde paıdalanýdyń qajettiligi usynylýda.
Elimizdiń egemendik alýyna baılanysty sońǵy jyldardaǵy pedagogıkalyq zertteý eńbekterinde ulttyq mádenıetke basa kóńil bólý nazarǵa alyndy. Ásirese, oqýshylarǵa ulttyq tárbıe berýdiń pedagogıkalyq mańyzy jónindegi máselelerge kóptegen ǵalymdar óz eńbekterin arnaǵan. Onda ulttyq tálim - tárbıeniń genezızi ǵylymı - metodologıalyq turǵyda saraptalynyp, oqý - tárbıe jumystaryna endirý qajettilikteri usynylǵan.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
