InfoHub Logo

Taqyryby: Oqýshylarǵa patrıottyq tárbıe berý «ádisteri»
İ. Kirispe
Jerlesimiz ulttyq pedagogıkany murat tutqan Sh. Álenuly «Pedagogıka kitabynda»: «Patrıottyq tárbıeni sabaq prosesinde de, sabaqtan tys tárbıe salasynda da úzbeı berý kerek. Ulttyq mekteptiń alǵa qoıǵan eń negizgi maqsaty, mańyzdy mindeti de osy bolmaq» degen edi.
QR - nyń úzdik bilim berý júıesiniń tárbıe tujyrymdamasynda basym baǵyttardyń biri bolyp patrıottyq tárbıeniń bekitilýi de beker emes. Shynynda da, ultqa degen súıispenshiligi joq adamnan adamgershilikti de, sulýlyqty da, mádenıetti kútýge bolmaıdy. Endeshe, patrıottyq tárbıe - tárbıeniń basty baǵyttarynyń bastaýy desek, qatelespeımiz. Alǵash ustazdyń jolyn bastaǵan jas ustazdyń tárbıe jumysyn uıymdastyrýda qıyndyqtarǵa jolyǵatyny jasyryn emes. Ózine tapsyrylǵan synyptyń tárbıe jumysynyń josparyn jasap qoıǵanmen, ár synyp saǵatyn ótkizgende «qalaı qyzyqty júrgizip, túrlendirýime bolady?» degen zańdy suraq týady. Árıne, bul kezde biz tálimger ustazdarymyzdyń keńesine, baspasóz materıaldaryna, «Mektep», «Tárbıe quraly» syndy ádistemelik jýrnaldarǵa júginemiz. Alǵash eńbek jolymdy synyp jetekshilik ǵana emes, tálimgerlikpen bastaǵan maǵan tárbıe salasynda kóbirek jumys isteýge týra keldi. Osy 1 jyldyq tájirıbemde de men patrıottyq tárbıe berýde paıdalanatyn jumys túrlerin jınaqtaýǵa tyrystym. «Táýelsizdiktiń 20 jyldyǵy» toılap óttik. Tárbıe saǵatynan aldymyzda otyrǵan ár shákirt bir nárse alyp ketse, sanasyna jaqsy oı túıip ketse dep oılaımyz. Eger meniń jınaqtaǵan jumys túrlerim siz jáne sizdiń shákirtterińizdiń ıgiligine jarasa men óz maqsatyma jetken bolar edim. Sonymen, patrıottyq tárbıeni uıymdastyrýǵa men mynadaı jumys túrlerin usynamyn.
Bul jumys túrlerin ár synyp deńgeıinde uıymdastyrýǵa bolady.

İİ. Negizgi bólim.
1. 1. Teorıalyq bólim
Qazaqstan Respýblıkasy úzdiksiz bilim berý júıesindegi tárbıe tujyrymdasy Bilim jáne ǵylym Mınıstriniń 16 qarasha 2009 jylǵy №521 buıryǵymen bekitildi
Respýblıka aımaqtarynda tárbıe berý isinde sheshimi tabylmaı jatqan máseleler:
● tulǵaǵa qoǵam tarapynan jańa talaptar qoıylýda;
● tárbıeniń maqsaty men basym baǵyttaryn belgileýge múmkindik beretin naqty ıdeologıalyq baǵdar jetkiliksiz;
● qoǵamnyń áleýmettik jiktelýi;
● oqytý róliniń joǵary baǵalanyp, tárbıe róliniń tolyq baǵalanbaýy;
● pedagogtardyń jalpy adamzattyq qundylyqtarǵa jaýapkershilikpen qaraýdy qalypqa keltirý áreketteri únemi tıimdi bola bermeıdi;
● otbasynyń tárbıelik róli álsiregen;
● adam ómirin asa mańyzdy qundylyq retinde baǵalamaý, salaýatty ómir súrý saltyn qalyptastyrý daǵdylarynyń tolyq qalyptaspaýy;
● tárbıeniń jańa paradıgmasynyń ǵylymı - ádistemelik jaǵynan jetkiliksiz qamtamasyz etilýi;
● pedagogtardyń osy zamanǵy tárbıe tehnologıalaryn jetkiliksiz meńgerýi jáne t. b.

Tujyrymdamanyń basty maqsaty:
Jas urpaqtyń tárbıesine biryńǵaı kózqaras qalyptastyrý, Qazaqstan Respýblıkasynda balalar men jastarǵa tárbıe berý mindetterin sheshýdegi tárbıe úrdisine barlyq sýbektilerdiń is - qımyldaryn kelistirý jáne sabaqtastyqty qamtamasyz etý.
Tujyrymdamanyń mindetteri:
● Jas urpaqty tárbıeleýdiń áleýmettik mańyzy men bolashaǵyn
qoǵamnyń túsinýin ózektendirý;
● Tárbıeniń mindetterin júzege asyrýda ıntellektýaldyq,
uıymdastyrýshylyq - pedagogıkalyq, kadrlyq, ekonomıkalyq, ádistemelik jáne t. b. resýrstardy shoǵyrlandyrý;
● Balalar men jasóspirimderdiń jáne jastardyń túrli áleýmetti toptarmen ózara qarym - qatynasty retteýinde jaýapty sheshim qabyldaı alatyn jáne ózine jetekshilik ról ala biletin, derbes jeke tulǵa retinde ashyq aqparattyq, bilikti, iskerlik jáne kommýnıkatıvtik áleýmettik keńistik qurýdy uıymdastyrý;
● Jas qazaqstandyqtardy toleranttyq qundylyqtar, kelisimdilik pen ultaralyq qatynas mádenıeti negizinde tárbıeleý;
● Balalar men jastardyń qorshaǵan ortaǵa, qoǵamǵa, tabıǵatqa oń kózqarasyn qalyptastyrýǵa múmkindik týǵyzý, áleýmettik - pedagogıkalyq jaǵdaı jasaý jáne t. b.

Tárbıeniń maqsaty
Úzdiksiz bilim berý júıesinde mektep jasyna deıingi balalardyń jáne bilim alýshylardyń Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary jáne patrıottary retinde qalyptasýy men ózin - ózderi tanýlaryna, áleýmettenýine, bolashaq mamandyq ıesi bolyp, kásibı, ıntellektýaldy jáne áleýmettik shyǵarmashylyqqa jetýine ońtaıly jaǵdaı jasaý.

Tárbıeniń mindetteri
♦ bilim berý uıymdarynda densaýlyǵy zor, rýhanı dúnıesi baı, adamgershilikti, táýelsiz jeke tulǵany qalyptastyrýǵa yqpal etetin tárbıe júıesin qurý jáne damytý;
♦ balalar men jastardy otansúıgishtikke, zıalylyqqa, adam quqyqtary men bostandyqtaryn, memlekettik rámizder men ulttyq dástúrlerdi syılaýǵa tárbıeleý;
♦ óziniń jáne qoǵamnyń, bolashaq urpaq aldynda áleýmettik, tabıǵı jáne mádenı ortadaǵy óz is - áreketiniń nátıjesi úshin jaýapkershilikti sezinýde gýmanısik dúnıetanymyn qalyptastyrý jáne t. b.

Tárbıeniń basym baǵyttary
1. Azamattyq - patrıottyq, quqyqtyq jáne polımádenıettik
2. Rýhanı - adamgershilik
3. Otbasy tárbıesi
4. Ózin - ózi taný men ózin - ózi damytý qajettiligin qalyptastyrý
5. Áleýmettik - mándi jáne jeke qasıetterin qalyptastyrý
6. Kommýnıkatıvtik mádenıetti qalyptastyrý
7. Ekologıalyq
8. Estetıkalyq
9. Dene tárbıesi men salaýatty ómir súrý saltyn jáne densaýlyq qorǵaýshy orta qalyptastyrý
10. Eńbek jáne ekonomıkalyq
11. Kásibı - shyǵarmashylyq
12. Intellektýaldy mádenıetti damytý