Otbasy jáne neke
Sabaqtyń taqyryby: Otbasy jáne neke.
Sabaqtyń maqsaty: Bilimdilik: Otbasy uǵymymen, neke túrlerimen tanystyrý. Otbasyndaǵy neke róli týraly túsinik berý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń tereń oılaý, óz oılaryn ashyq jáne tolyq jetkize bilý, pikir talastyrý qabiletterin damytý.
Tárbıelik: Estetıkalyq, adamgershilik, azamattyq tárbıe berý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: túsindirý
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıd pen sýretter, naqyl sózder.
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý bólimi.
- Sálemetsizder me, balalar.
- Otyryńyzdar
- Búgin kezekshi kim? Oqýshylardy jýrnal boıynsha túgeldeý.
Úı tapsyrmasyn suraý: (slaıd arqyly kórsetý)
1) Ákimshilik jazalaýdyń maqsattaryn ata:
- ákimshilik normalarynda kórsetilgen is - qımyldar úshin jaýaptylyq sharasy;
- quqyq buzýshyny tárbıeleý jáne qaıta tárbıeleý;
- ákimshilik quqyq buzýshylyqtyń jasalýyn aldyn ala eskertý.
2) Jazalaýdyń qandaı túrleri bar?
- eskertý;
- ákimshilik aıyppul;
- ákimshilik quqyq buzýshylyq jasaý quraly nemese ákimshilik quqyq buzýshylyqtyń tikeleı obektisi bolǵan zattyń ótemin tóletip alý;
- ákimshilik quqyq buzýshylyq jasaý quraly nemese ákimshilik quqyq buzýshylyqtyń tikeleı obektisi bolǵan zatty, ákimshilik quqyq buzýshylyqty jasaý nátıjesinde alynǵan kiristerdi, aqshalardy jáne baǵaly qaǵazdardy tárkileý;
- arnaıy quqyqtan aıyrý;
- lısenzıadan, arnaıy quqyqtan, biliktilik atestatynan aıyrý nemese onyń qoldanylýyn belgili bir qyzmetke nemese belgili bir is - áreketterdiń ( is – qımyldardyń) jasalýyn toqtata turý;
- óz betinshe turǵyzyp jatqan nemese turǵyzylǵan qurylysty yqtıarsyz buzý;
- ákimshilik qamaýǵa alý;
- sheteldikterdi nemese azamattyǵy joq tulǵalardy QR sheginen ákimshilik jolmen ketirý.
3) Ákimshilik aıyppul degendi qalaı túsinesiń? ákimshilik jazalaý ákimshilik quqyq buzýshylyq mezetinde qoldanysta bolǵan aılyq eseptik kórsetkishtiń somasyna sáıkes bolatyn mólsherde tólenetin aqshalaı jaza.
4) Tárkileý degenimiz ne?
ákimshilik quqyq buzýshylyqty jasaý quraldary nemese onyń tikeleı obektileri bolǵan zattardy, sondaı – aq ákimshilik quqyq buzýshylyqty jasaý nátıjesinde alynǵan kiristerdi, aqshalardy jáne baǵaly qaǵazdardy memleket menshigine májbúrli túrde aqysyz aınaldyrý.
5) «Arnaýly quqyqtan aıyrý» degenimiz ne? óreskel túrde, nemese álsin - álsin osy quqyqty qoldaný tártibin buzǵany úshin naqty tulǵaǵa qoldanylady.
6) Ákimshilik qamaýǵa qandaı jaǵdaıdaǵy adamdar alynbaıdy?
Júkti áıelder jáne 14 jasqa deıingi balalary bar áıelder, kámelettik jasqa tolmaǵandar, İ jáne İİ toptaǵy múgedekter, 58 jastan asqan áıelder men 63 jastan asqan erler alynbaıdy.
7) Ákimshilik jaza azamatqa qandaı túrde taǵaıyndalýy múmkin?
- ákimshilik quqyq buzýshylyq jasalǵan kúnnen bastap eki aıdan keshiktirmeı;
- qorshaǵan ortany qorǵaý salasyndaǵy ákimshilik quqyq buzýshylyq jasalǵan bastalǵan kúnnen bastap alty aıdan keshiktirmeı;
- salyq salý salasyndaǵy quqyq buzýshylyqty jeke tulǵa jasaǵan bolsa – jasalǵan kúnnen bastap bir jyldan keshiktirmeı, al zańdy tulǵa úshin – jasalǵan kúnnen bastap úsh jyldan keshiktirmeı;
- sozylmaly ákimshilik quqyq buzýshylyq úshin ony anyqtaǵan mezetten bastap eki aıdan keshiktirmeı.
Dáptermen jumys: Dápterdi ashyp búgingi kúndi, taqyrypty jazamyz.
İİ Negizgi bólim:
Jańa sabaq túsindirý. (muǵalimniń túsindirýi arqyly baıandaý).
«Otan otbasynan bastalady» - degendeı búgingi sabaǵymyzda otbasy, neke, týystyq qatynas týraly tanysamyz.
Otbasy degenimiz - týystyqtan, bala asyrap alýdan nemese balalardy tárbıeleýge alýdyń ózge de nysandarynan týyndaıtyn jáne otbasylyq qatynastardy nyǵaıtý men damytýǵa septigin tıgizetin, múliktik jáne múlikke qatysty emes jekebastyń quqyqtarymen baılanysqan adamdar toby. Otbasylyq qatynastardy retteıtin quqyqtyq normalardyń jıyntyǵy otbasylyq quqyq dep atalady. Otbasy – neke qatynasyn retteıtin negizgi normatıvtik quqyqtyq akt QR – nyń « Neke jáne otbasy týraly» Zańy bolyp tabylady. (1999 j.)
Neke – otbasyn qurýdyń negizi bolyp tabylady.
Eger neke tirkelmese de, biraq erkek pen áıel birge turyp, balalaryn tárbıeleýmen aınalysyp jatsa, muny da otbasy dep aıtýǵa bolady.
Adamdar arasynda nekeden, týystyqtan, bala asyrap alýdan, otbasyna tárbıeleý úshin bala alýdan týyndaıtyn qatynastar otbasylyq qatynastar dep atalady. Otbasyndaǵy qatynastar, negizinen, adamgershilik, izgilik - ónegelik normalary negizinde retteledi.
Quqyqtyq normalarǵa aralasý otbasylyq qatynastar buzylǵanda qajet. Otbasylyq quqyqpen rettelmegen otbasy músheleriniń arasyndaǵy múliktik jáne jeke múliktik emes qatynastardy retteýge azamattyq zańnama qoldanylady, óıtkeni ol otbasylyq – nekelik qatynastardyń mánine qaıshy kelmeıdi.
Týystyqtyń eki tarmaǵy bolady → tikeleı
→ janama
Tikeleı tarmaq týystyq adamdardyń bir negizden taraıtyndyǵyna negizdeledi.
Janama tarmaq adamdardyń bir atadan taraýyna negizdeledi.
Týystyq → joǵary
→ tómengi tarmaqqa ajyratylady.
Týystyqtyń joǵary tarmaǵy urpaqtan arǵy ataǵa qaraı taraıdy (áke, sheshe, ataǵa, atanyń atasyna).
Týystyqtyń tómengi tarmaǵy – arǵy atadan urpaqtaryna qaraı taraıdy (balaǵa, nemerege, shóberege).
Qaıtys bolýyna baılanysty ózine tıesili múlikti bólýde azamattyń razylyǵyn bildirýin ósıet dep ataıdy. Azamat óziniń bar múlkin tolyǵymen nemese bir bóligin ózine jaqyn adamdarǵa, bolmasa tipten jaqyn emes adamdarǵa qaldyrýyn mura qaldyrýshynyń ózi sheshedi. Bul proseske eshkimniń aralasýyna quqyǵy joq. Mura qaldyrýshy bar múlkin zań tulǵalaryna nemese memleketke ósıet etýi múmkin.
Tolyq týystar – bir ortaq ata – anadan taraıtyn aǵa – ini, apa – qaryndastar.
Eger ákesi men sheshesiniń bireýi ǵana ortaq bolsa, onda aǵasyna ini – qaryndastary tolyq emes týys dep esepteledi. Eger olardyń analary bir, al ákeleri basqa bolsa, olardy bir kindikten taralǵandar dep ataıdy. Eger olardyń ákesi bir, shesheleri basqa bolsa, onda olardy qandastar dep ataıdy. Ógeı áke – sheshesi jáne ógeı er bala men qyzy da súıek jaqyndar dep eseptelinedi.
Otbasy → tolyq
→ tolyq emes dep eki túrge bólinedi.
Tolyq otbasynda ata – anasy, balalary jáne ádette, ákesi jaǵynan da jáne sheshesi jaǵynan da aǵa urpaq ókilderi - atasy men ájesi bolady.
Tolyq emes otbasy balalardyń ata – anasynyń bireýiniń ǵana bolýymen sıpattalady.
Eger erli-zaıyptylardyń bireýi qaıtys bolyp, ekinshisiniń qaramaǵynda kámeletke tolmaǵan balalary qalsa, onda oǵan memleket járdemaqy retinde materıaldyq kómek kórsetedi.
Neke men otbasyn qorǵaý eki túrde júzege asyrylady → ıýrısdıksıalyq
→ beıýrısdıksıalyq
Birinshiden – otbasynyń quqyǵy buzylǵan nemese daýlanatyn quqyqty qorǵaý jónindegi ókiletti memlekettik organdardy qatystyrý arqyly júzege asyrylady. Sot, prokýror, azamattyq hal aktilerin tirkeý (AHAT) organdary, qamqorlyq orǵandary, ishki ister organdary.
Ekinshi túri – otbasynyń quqyqtary men múddelerin qorǵaý jónindegi azamattar men uıymdardyń is - áreketteri.
Sot arqyly qorǵaý – otbasy quqyǵyn qorǵaýdyń bir túri bolyp tabylady.
Mysaly, ákimdikter ata – analarynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalardyń quqyqtary men zańdy múddelerin qorǵaý sharalaryn qolǵa alýǵa, ondaı balalardy esepke alýdy uıymdastyryp, olardy otbasylarǵa ornalastyrýǵa kómek kórsetýge mindetti. İshki ister organdary balany kúshtep tartyp alýǵa, sondaı – aq alıment tóleýden jaltaryp júrgen adamdardy izdestirýge baılanysty sheshimderdi kúshtep oryndaýǵa qatysýlary múmkin.
Sonymen qatar 10 jastaǵy balanyń sheshimin sot tyńdap, ata – analarynyń qaısymen qalady sony ózi sheshedi.
Qorytyndy: Sabaqty bekitý.
Búgingi ótken taqyryp boıynsha test oryndaý 4 suraqtan turatyn.
İ nusqa
1. Ógeı áke – sheshesi jáne ógeı balalary qandaı jaqyndar bolyp eseptelinedi?
a) týystyq
v) súıek
s) qandas
2. Týystyq neshe tarmaqqa bólinedi?
a) 3 tarmaqqa
v) 2 tarmaqqa
s) 4 tarmaqqa
3. Ata – analar balalaryna nemese memleketke qaldyratyn múlikti qalaı dep ataıdy?
a) paryz
v) ósıet
s) jınaq
4. Otbasynyń neshe túri bar?
a) 4
v) 5
s) 2
İİ nusqa.
1. Neke jasy neshe jas?
a) 18 jas
v) 13 jas
s) 20 jas
2. Zańdy túrde nekege turý úshin aldymen qaıda barady?
a) AHAT – qa
v) sotqa
s) meshitke
3. AHAT qandaı maǵynany bildiredi?
a) azamattyq hal aktilerin tirkeý
v) qamqorlyq organy
s) neke saraıy
4. Ata – analary ajyrasqan kezde sot neshe jasqa tolǵan balanyń sheshimin tyńdaýǵa mindetti?
a) 10 jastaǵy
v) 7 jastaǵy
s) 6 jastaǵy
Oqýshylar testi almastyryp tekseredi. Testiniń jaýabyn taqtadan kórsetem.
«Myń bir maqal» oıynyn oınap jibereıik. Birinshi top otbasy, bala tárbıesi týraly maqal – mátel, ósıet sózderdiń bir bóligin bastap berse, ekinshi top maqaldyń ekinshi bóligin jalǵastyryp, mazmunyn ashady. Mysaly, «Balanyń balalyǵyn tyıdym degenshe, erjetkendigi danalyǵyn tyıdym deńiz» (Rýsso) dese, «balaǵa kóp tyıym salýǵa, sábı kezinen qataldyqpen tárbıeleýge bolmaıtyndyǵy týraly aıtylǵan»dep ósıet sózdiń mazmunyn ashady. «Balaly úı bazar» dese, «balasyz úı – qý mazar» dep jaýap berip mazmunyn ashady.
Búgingi sabaqtan ne aldym, ne bildim, ne túıdim? (tujyrym jasaý.)
Búgingi sabaqtan:
Ne aldym?
Ne bildim?
Ne túıdim?
Baǵalaý: Úı tapsyrmasyn aıtyp, sabaqqa qatysqan oqýshylardy baǵalaý.
Úıge tapsyrma: 17 oqyp kelý.
Sabaq aıaqtaldy, saý bolyńdar.
Sabaqtyń maqsaty: Bilimdilik: Otbasy uǵymymen, neke túrlerimen tanystyrý. Otbasyndaǵy neke róli týraly túsinik berý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń tereń oılaý, óz oılaryn ashyq jáne tolyq jetkize bilý, pikir talastyrý qabiletterin damytý.
Tárbıelik: Estetıkalyq, adamgershilik, azamattyq tárbıe berý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: túsindirý
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıd pen sýretter, naqyl sózder.
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý bólimi.
- Sálemetsizder me, balalar.
- Otyryńyzdar
- Búgin kezekshi kim? Oqýshylardy jýrnal boıynsha túgeldeý.
Úı tapsyrmasyn suraý: (slaıd arqyly kórsetý)
1) Ákimshilik jazalaýdyń maqsattaryn ata:
- ákimshilik normalarynda kórsetilgen is - qımyldar úshin jaýaptylyq sharasy;
- quqyq buzýshyny tárbıeleý jáne qaıta tárbıeleý;
- ákimshilik quqyq buzýshylyqtyń jasalýyn aldyn ala eskertý.
2) Jazalaýdyń qandaı túrleri bar?
- eskertý;
- ákimshilik aıyppul;
- ákimshilik quqyq buzýshylyq jasaý quraly nemese ákimshilik quqyq buzýshylyqtyń tikeleı obektisi bolǵan zattyń ótemin tóletip alý;
- ákimshilik quqyq buzýshylyq jasaý quraly nemese ákimshilik quqyq buzýshylyqtyń tikeleı obektisi bolǵan zatty, ákimshilik quqyq buzýshylyqty jasaý nátıjesinde alynǵan kiristerdi, aqshalardy jáne baǵaly qaǵazdardy tárkileý;
- arnaıy quqyqtan aıyrý;
- lısenzıadan, arnaıy quqyqtan, biliktilik atestatynan aıyrý nemese onyń qoldanylýyn belgili bir qyzmetke nemese belgili bir is - áreketterdiń ( is – qımyldardyń) jasalýyn toqtata turý;
- óz betinshe turǵyzyp jatqan nemese turǵyzylǵan qurylysty yqtıarsyz buzý;
- ákimshilik qamaýǵa alý;
- sheteldikterdi nemese azamattyǵy joq tulǵalardy QR sheginen ákimshilik jolmen ketirý.
3) Ákimshilik aıyppul degendi qalaı túsinesiń? ákimshilik jazalaý ákimshilik quqyq buzýshylyq mezetinde qoldanysta bolǵan aılyq eseptik kórsetkishtiń somasyna sáıkes bolatyn mólsherde tólenetin aqshalaı jaza.
4) Tárkileý degenimiz ne?
ákimshilik quqyq buzýshylyqty jasaý quraldary nemese onyń tikeleı obektileri bolǵan zattardy, sondaı – aq ákimshilik quqyq buzýshylyqty jasaý nátıjesinde alynǵan kiristerdi, aqshalardy jáne baǵaly qaǵazdardy memleket menshigine májbúrli túrde aqysyz aınaldyrý.
5) «Arnaýly quqyqtan aıyrý» degenimiz ne? óreskel túrde, nemese álsin - álsin osy quqyqty qoldaný tártibin buzǵany úshin naqty tulǵaǵa qoldanylady.
6) Ákimshilik qamaýǵa qandaı jaǵdaıdaǵy adamdar alynbaıdy?
Júkti áıelder jáne 14 jasqa deıingi balalary bar áıelder, kámelettik jasqa tolmaǵandar, İ jáne İİ toptaǵy múgedekter, 58 jastan asqan áıelder men 63 jastan asqan erler alynbaıdy.
7) Ákimshilik jaza azamatqa qandaı túrde taǵaıyndalýy múmkin?
- ákimshilik quqyq buzýshylyq jasalǵan kúnnen bastap eki aıdan keshiktirmeı;
- qorshaǵan ortany qorǵaý salasyndaǵy ákimshilik quqyq buzýshylyq jasalǵan bastalǵan kúnnen bastap alty aıdan keshiktirmeı;
- salyq salý salasyndaǵy quqyq buzýshylyqty jeke tulǵa jasaǵan bolsa – jasalǵan kúnnen bastap bir jyldan keshiktirmeı, al zańdy tulǵa úshin – jasalǵan kúnnen bastap úsh jyldan keshiktirmeı;
- sozylmaly ákimshilik quqyq buzýshylyq úshin ony anyqtaǵan mezetten bastap eki aıdan keshiktirmeı.
Dáptermen jumys: Dápterdi ashyp búgingi kúndi, taqyrypty jazamyz.
İİ Negizgi bólim:
Jańa sabaq túsindirý. (muǵalimniń túsindirýi arqyly baıandaý).
«Otan otbasynan bastalady» - degendeı búgingi sabaǵymyzda otbasy, neke, týystyq qatynas týraly tanysamyz.
Otbasy degenimiz - týystyqtan, bala asyrap alýdan nemese balalardy tárbıeleýge alýdyń ózge de nysandarynan týyndaıtyn jáne otbasylyq qatynastardy nyǵaıtý men damytýǵa septigin tıgizetin, múliktik jáne múlikke qatysty emes jekebastyń quqyqtarymen baılanysqan adamdar toby. Otbasylyq qatynastardy retteıtin quqyqtyq normalardyń jıyntyǵy otbasylyq quqyq dep atalady. Otbasy – neke qatynasyn retteıtin negizgi normatıvtik quqyqtyq akt QR – nyń « Neke jáne otbasy týraly» Zańy bolyp tabylady. (1999 j.)
Neke – otbasyn qurýdyń negizi bolyp tabylady.
Eger neke tirkelmese de, biraq erkek pen áıel birge turyp, balalaryn tárbıeleýmen aınalysyp jatsa, muny da otbasy dep aıtýǵa bolady.
Adamdar arasynda nekeden, týystyqtan, bala asyrap alýdan, otbasyna tárbıeleý úshin bala alýdan týyndaıtyn qatynastar otbasylyq qatynastar dep atalady. Otbasyndaǵy qatynastar, negizinen, adamgershilik, izgilik - ónegelik normalary negizinde retteledi.
Quqyqtyq normalarǵa aralasý otbasylyq qatynastar buzylǵanda qajet. Otbasylyq quqyqpen rettelmegen otbasy músheleriniń arasyndaǵy múliktik jáne jeke múliktik emes qatynastardy retteýge azamattyq zańnama qoldanylady, óıtkeni ol otbasylyq – nekelik qatynastardyń mánine qaıshy kelmeıdi.
Týystyqtyń eki tarmaǵy bolady → tikeleı
→ janama
Tikeleı tarmaq týystyq adamdardyń bir negizden taraıtyndyǵyna negizdeledi.
Janama tarmaq adamdardyń bir atadan taraýyna negizdeledi.
Týystyq → joǵary
→ tómengi tarmaqqa ajyratylady.
Týystyqtyń joǵary tarmaǵy urpaqtan arǵy ataǵa qaraı taraıdy (áke, sheshe, ataǵa, atanyń atasyna).
Týystyqtyń tómengi tarmaǵy – arǵy atadan urpaqtaryna qaraı taraıdy (balaǵa, nemerege, shóberege).
Qaıtys bolýyna baılanysty ózine tıesili múlikti bólýde azamattyń razylyǵyn bildirýin ósıet dep ataıdy. Azamat óziniń bar múlkin tolyǵymen nemese bir bóligin ózine jaqyn adamdarǵa, bolmasa tipten jaqyn emes adamdarǵa qaldyrýyn mura qaldyrýshynyń ózi sheshedi. Bul proseske eshkimniń aralasýyna quqyǵy joq. Mura qaldyrýshy bar múlkin zań tulǵalaryna nemese memleketke ósıet etýi múmkin.
Tolyq týystar – bir ortaq ata – anadan taraıtyn aǵa – ini, apa – qaryndastar.
Eger ákesi men sheshesiniń bireýi ǵana ortaq bolsa, onda aǵasyna ini – qaryndastary tolyq emes týys dep esepteledi. Eger olardyń analary bir, al ákeleri basqa bolsa, olardy bir kindikten taralǵandar dep ataıdy. Eger olardyń ákesi bir, shesheleri basqa bolsa, onda olardy qandastar dep ataıdy. Ógeı áke – sheshesi jáne ógeı er bala men qyzy da súıek jaqyndar dep eseptelinedi.
Otbasy → tolyq
→ tolyq emes dep eki túrge bólinedi.
Tolyq otbasynda ata – anasy, balalary jáne ádette, ákesi jaǵynan da jáne sheshesi jaǵynan da aǵa urpaq ókilderi - atasy men ájesi bolady.
Tolyq emes otbasy balalardyń ata – anasynyń bireýiniń ǵana bolýymen sıpattalady.
Eger erli-zaıyptylardyń bireýi qaıtys bolyp, ekinshisiniń qaramaǵynda kámeletke tolmaǵan balalary qalsa, onda oǵan memleket járdemaqy retinde materıaldyq kómek kórsetedi.
Neke men otbasyn qorǵaý eki túrde júzege asyrylady → ıýrısdıksıalyq
→ beıýrısdıksıalyq
Birinshiden – otbasynyń quqyǵy buzylǵan nemese daýlanatyn quqyqty qorǵaý jónindegi ókiletti memlekettik organdardy qatystyrý arqyly júzege asyrylady. Sot, prokýror, azamattyq hal aktilerin tirkeý (AHAT) organdary, qamqorlyq orǵandary, ishki ister organdary.
Ekinshi túri – otbasynyń quqyqtary men múddelerin qorǵaý jónindegi azamattar men uıymdardyń is - áreketteri.
Sot arqyly qorǵaý – otbasy quqyǵyn qorǵaýdyń bir túri bolyp tabylady.
Mysaly, ákimdikter ata – analarynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalardyń quqyqtary men zańdy múddelerin qorǵaý sharalaryn qolǵa alýǵa, ondaı balalardy esepke alýdy uıymdastyryp, olardy otbasylarǵa ornalastyrýǵa kómek kórsetýge mindetti. İshki ister organdary balany kúshtep tartyp alýǵa, sondaı – aq alıment tóleýden jaltaryp júrgen adamdardy izdestirýge baılanysty sheshimderdi kúshtep oryndaýǵa qatysýlary múmkin.
Sonymen qatar 10 jastaǵy balanyń sheshimin sot tyńdap, ata – analarynyń qaısymen qalady sony ózi sheshedi.
Qorytyndy: Sabaqty bekitý.
Búgingi ótken taqyryp boıynsha test oryndaý 4 suraqtan turatyn.
İ nusqa
1. Ógeı áke – sheshesi jáne ógeı balalary qandaı jaqyndar bolyp eseptelinedi?
a) týystyq
v) súıek
s) qandas
2. Týystyq neshe tarmaqqa bólinedi?
a) 3 tarmaqqa
v) 2 tarmaqqa
s) 4 tarmaqqa
3. Ata – analar balalaryna nemese memleketke qaldyratyn múlikti qalaı dep ataıdy?
a) paryz
v) ósıet
s) jınaq
4. Otbasynyń neshe túri bar?
a) 4
v) 5
s) 2
İİ nusqa.
1. Neke jasy neshe jas?
a) 18 jas
v) 13 jas
s) 20 jas
2. Zańdy túrde nekege turý úshin aldymen qaıda barady?
a) AHAT – qa
v) sotqa
s) meshitke
3. AHAT qandaı maǵynany bildiredi?
a) azamattyq hal aktilerin tirkeý
v) qamqorlyq organy
s) neke saraıy
4. Ata – analary ajyrasqan kezde sot neshe jasqa tolǵan balanyń sheshimin tyńdaýǵa mindetti?
a) 10 jastaǵy
v) 7 jastaǵy
s) 6 jastaǵy
Oqýshylar testi almastyryp tekseredi. Testiniń jaýabyn taqtadan kórsetem.
«Myń bir maqal» oıynyn oınap jibereıik. Birinshi top otbasy, bala tárbıesi týraly maqal – mátel, ósıet sózderdiń bir bóligin bastap berse, ekinshi top maqaldyń ekinshi bóligin jalǵastyryp, mazmunyn ashady. Mysaly, «Balanyń balalyǵyn tyıdym degenshe, erjetkendigi danalyǵyn tyıdym deńiz» (Rýsso) dese, «balaǵa kóp tyıym salýǵa, sábı kezinen qataldyqpen tárbıeleýge bolmaıtyndyǵy týraly aıtylǵan»dep ósıet sózdiń mazmunyn ashady. «Balaly úı bazar» dese, «balasyz úı – qý mazar» dep jaýap berip mazmunyn ashady.
Búgingi sabaqtan ne aldym, ne bildim, ne túıdim? (tujyrym jasaý.)
Búgingi sabaqtan:
Ne aldym?
Ne bildim?
Ne túıdim?
Baǵalaý: Úı tapsyrmasyn aıtyp, sabaqqa qatysqan oqýshylardy baǵalaý.
Úıge tapsyrma: 17 oqyp kelý.
Sabaq aıaqtaldy, saý bolyńdar.
You Might Also Like
-
Taqyryby: «Kúsh, tirek, jiger, yntymaq – qazaq tilinde»
