InfoHub Logo

Ótegen batyr Óteǵululy (Múıizdi Ótegen) (1699-1773) — XVIII ǵasyrdyń İ jartysynda jońǵar basqynshylyǵyna qarsy kúresken batyr.

Uly júzdiń dýlat taıpasynan shyqqan. Babasy Syrymbet 1635 jyly Oırat hany Batyrdyń 50 myń áskerine qarsy soqqy bergen Salqam Jáńgirdiń sapynda urysqa qatysqan. Ótegen batyr 15 jasynan jońǵarlarǵa qarsy soǵysqa qatysyp, qazaq eliniń tústigin, Jetisý men Shyǵys Qazaqstan óńirin jaýdan azat etýge zor eńbek sińirdi. Túrkistan, Tashkent mańyndaǵy keskilesken urystarǵa, Ańyraqaı shaıqasyna qatysty. Osy urystarda qalmaqtyń Bóthıshar, Saban Taıshyq sekildi aty shýly batyrlaryn jekpe-jekte jeńip, qazaq áskeriniń dańqty qolbasshylarynyń birine aınaldy. Tóle bıdiń, Abylaı hannyń serigi boldy.

Batyrdyń erligi ańyzǵa aınalyp, Kúsen, Maıkót, Súıinbaı, Jambyl, Tilemis sekildi aqyndardyń jyr-dastandaryna arqaý boldy. Bulardyń ishinde bizge jetkeni — Jambyldyń «Ótegen batyr» dastany. Ótegen batyr týraly derek-ańyzdardy ádebıetshiler E.Ysmaıylov, Q.Turǵanbaev, N.Smırnova, S.Begalın zerttedi. Keıbir zertteýshilerdiń málimetterine qaraǵanda, batyr Buqara, Samarqand, Kabýl, Isfahan, Tegeran, Ystambul sıaqty qalalarda bolyp, bilim alǵan. Ótegen batyrdyń sońynda ataǵy ǵana emes, Qosaǵal, Qosdáýlet, Asaý, Ylaý, Berdis, Tarpaq, Bazarbaı, Aıýsa, Jaquly, Tóke, Toqtarbaı esimdi balalarynan taraǵan úrim-butaǵy da qaldy. Ataqty Baıserke kúıshi, Tilemis sheshen Ótegen batyrdyń urpaǵy.

Batyr áýeli İle ózeniniń boıyna (qazirgi Qapshaǵaı sý qoımasynyń tabany) jerlengen. Keıin onyń súıegin urpaqtary Qordaı aýdanyna aparyp, qaıta jerlegen. Jerlengen jeri Ótegen aýyly dep atalady. Almaty oblysyndaǵy birsypyra jer batyr esimimen atalady. 1999 jyly Ótegen batyrdyń 300 jyldyǵy keń kólemde atalyp ótti. Soǵan oraı qabiriniń basyna kesene turǵyzylyp, Jambyl oblysy Qordaı aýdanynyń ortalyǵynda eskertkish ornatyldy. Batyr týraly eki telefılm túsirilip, eki kitap jaryq kórdi. Almaty qalasynyń bir kóshesine, İle aýdanynyń ortalyǵy Energetıcheskıı kentine Ótegen batyr esimi berildi.

Oqýǵa keńes beremiz:

Ótegen batyr týraly ańyz-áńgimeler

---