InfoHub Logo

Kórip otyn tarıhtan san búliktiń,
"Azattyq" dep sonan soń jańǵyryppyn.
Óz tiliniń bolǵany qandaı jaqsy
Mekendegen jer betin árbir ulttyń!

Birde Tarazdaǵy kolejide sabaq beretin óziniń burynǵy oqýshysy mektepte birge oqyǵan óz synyptasy jaıynda aıtyp, sizdiń sol jazǵan óleńińizdi ol surap jatyr dedi munyń ilgeride jazylyp, esh jerge jarıalamaǵan bir óleńi týraly. Ol da munyń oqýshysy edi. Qazir Almatyda medısınalyq bir mekemede bas býhgalter bolyp jumys isteıdi eken. Bular sol kezde ekeýi eki synypta oqyǵan oqýshy qyzdar edi. "A", "Á" synyptarynda oqyǵan. Mektepti 2000 jyly bitirip ketken. Ol oqýshysynyń suraıtyn sebebi, ol bul óleńdi mektepte oqýshy bolyp júrgeninde aýyldyq mádenıet Úıiniń sahnasynda kórkemsóz retinde oqyǵan edi. 22 qyrkúıekke arnalǵan "Ana tilim - ardaǵym" degen keshte oqylǵan óleń bolatyn. Biraq sodan keıin de 18 jyl ýaqyt ótip ketse de, esinen shyǵarmapty. Óıtkeni aýyldyń mádenıet Úıindegi "Ana tilim - ardaǵym" degen keshtiń ótken ýaqyty - 1998 jyl. Óleń sonyń qarsańynda jazylyp, sonda oqylǵan.

Bir kezde oblys ortalyǵyndaǵy muǵalimder daıyndaıtyn oqý ornynyń 1-kýrsyna ózderi oqýǵa túsken kezde, birinshi kýrstyqtardy ile-shala sol oqý ornynyń murajaıymen tanystyrǵan edi. Sonda murajaı qyzmetkeri áıel adam bularǵa: "Bul oqý ornynyń tarıhy Qıyr Shyǵystaǵy koreı pedagogıkalyq ınstıtýtynyń 1937 jyly osy qalaǵa qonys aýdaryp, kóship kelýinen bastalady", - degen bolatyn.

Naq osy murajaı qyzmetkeriniń aıtqan sózin bul sodan keıingi ýaqytta satyp alǵan kitabynyń ishindegi koreı jazýshysy Han Dınniń "Úreı" áńgimesinen tapty. Onda osy qalaǵa kóship kelgen koreı pedagogıkalyq ınstıtýtynyń oqytýshysy Lı óz basyn qaterge baılaı otyryp, óziniń ana tilinde jazylǵan, óziniń ulty úshin baǵa jetpes qymbat kitaptardy saqtap qalady.

Sonymen birge sol stýdent kezinde úıdiń aýlasynda nemerelerin oınatyp otyratyn káris kempirdi jıi kóretin. Ol da osy kóp qabatty úıde turady. Bir-birine teteles eki kishkentaı qyz orys tilindegi balabaqshada tárbıelenip jatqan bolýy kerek, orys tilinde sóılep, oınap júredi. Al kempir olardy keıde sol tilde tártipke shaqyryp, jekip qalǵanynda, óziniń tiliniń máneri anyq baıqalyp turatyn edi. Sosyn bul - eger kempir óziniń ana tilin bilse, al ana eki kishkentaı qyz sol tildi bilmese, onda olar ájesimen óz tilinde qalaı túsinisedi dep oılaıtyn. Naq osy oıdy sodan keıin álgi kitaptaǵy Han Dınniń ekinshi áńgimesinen tapty. Keıin oqýyn bitirip muǵalim bolǵanynda, til merekesiniń qarsańynda jazylyp, oqýshysyna sahnada oqytqyzatyn "Koreı qyzynyń qasireti" óleńi sol áńgimeniń áserimen jazylǵan edi.

"Sol meken qalaı atalmaq?" degen áńgimede aýyryp jatqan anaǵa óziniń týǵan qyzy kútim jasap júredi. Ol qyzyna dúnıe salǵaly jatyp óziniń sońǵy amanattaryn tapsyryp jatyr edi. Ana men qyzy orys tilinde sóılesedi. Óıtkeni ana koreı tilin bilgenimen, qyzy ol tildi bilmeıtin edi.

Aqtyq sapar aqyretke qaldy ma eken baryp tym,
Ókili edi jatqan ana koreı degen halyqtyń.
Perzent qorǵan, janashyr ǵoı tirshiliktiń barynda,
Bir boıjetken kútim jasap júrdi ana janynda.

Aýdarmaıdy ana baıǵus boıjetkennen janaryn,
Qyzy edi óıtkeni ol jatqan syrqat ananyń.
Sulýlyǵy baıqalady qarasańyz aqyryn,
Tek aıyby bar bir ǵana - ana tilinen maqurym...

Kenet ana óziniń alysta qalǵan Otanyn oılap jatyp, qyzyna óziniń aqtyq sózderin koreı tilinde aıta bastaıdy. Al qyzy bul sózderden eshteńe de uǵa almaǵan edi. Sol sát qyz óziniń ana tilin túsine almaǵandyǵyna qınaldy.

"Túsinbedim, mama, seni!.." - quryǵandaı amaly,
Boıjetkenniń lajsyzdan jasqa toldy janary.
Qaldyrmastan aqtyq sózdiń osy qazir túginde,
Ana baıǵus jatty sóılep barlyǵyn óz tilinde...

Oqýshysynyń surap júrgeni osy Han Dınniń "Sol meken qalaı atalmaq?" áńgimesiniń áserimen jazylǵan "Koreı qyzynyń qasireti" óleńi edi. Keıin ózi de qońyraý shaldy. "Sol óleńdi surap júrsiń be?" - dedi bul. "Iá, qaıtadan oqyǵym kelgen edi", - dedi oqýshysy. Óleńniń koreı jazýshysynyń áńgimesiniń áserimen shyqqandyǵyn aıtyp berdi. Sonan soń poshtasyn surap alyp, salyp jiberdi. Raqmet aıtyp hat jazypty.

Bul óleń qalaı shyqqanyn aıtqanda, oqýshysy: "Biraq bir ult bola tura, bir-birimizdi ana tilimizde túsine almaıtyn jaǵdaılar bizde de bar ǵoı", - dedi. Ol múmkin sol kezde óleńdi aýyldyń sahnasynan oqyp turǵanda da sol oıdy oılaǵan shyǵar, kim bilsin.

Rasynda, aıtsa aıtqandaı, bular 1-kýrsta oqyp júrgeninde, mamandyqtarynyń 5-kýrstary muǵalimdik tájirıbeden ótýge Soltústik Qazaqstan oblysyna ketken edi. Soǵan baılanysty dástúr boıynsha bulardy stýdent qataryna IV kýrstyqtar qabyldap aldy. Sonda álgi stýdentterge barǵan apaılaryn bir qazaq kempiri úıine jatqyzyp turyp: "Eshqandaı jambasaqy almaımyn. Tek qaıtamyn degenshe, ózimizdiń tilimizde sóılesshi", - degen eken. Óıtkeni ol ulymen de, kelinimen de, nemeresimen de óz tilinde sóılese almasa kerek. Tek olar jumysqa jáne balabaqshaǵa ketkende ǵana - Almatydan qazaq tilinde habar taratyp turǵan radıonyń únin bar daýsymen ashyp qoıatyn kórinedi. Jan dúnıesi sol daýystan, sol únnen baıyz tabady eken.

---