InfoHub Logo

Dúnıetaný 4 synyp
Taqyryby: Ózen jáne kól
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Qazaqstannyń ózenderi men kólderi jaıynda bastapqy túsinik qalyptastyrý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń ózen men kól týraly dúnıetanymyn, tanymdyq qabiletin, ózen
men kólderdi paıdalaný jáne saqtaý jaıynda pikir, senim qalyptastyrý.
Tárbıelik: Oqýshylardy adamgershilikke, tabıǵatty qorǵaýǵa, ózen men kól sýlaryn
lastamaýǵa, qorǵaý týraly ekologıalyq tárbıe berý.
Kórnekiligi: Interaktıvti taqta, Qazaqstan kartasy, jumbaqtar, tirek - syzbalar
Túri: Jańa bilimdi ıgertý
Ádisi: Túsindirý, suraq - jaýap
Pánaralyq baılanys: Ana tili, beıneleý

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
a/ sálemdesý, synyp tazalyǵy
á/ oqýshylardy túgeldeý
b/ Oqýshylardy 2 topqa bólý
v/ oqýshy nazaryn sabaqqa aýdarý

İİ. Psıhologıalyq daıyndyq
Tabıǵat sen - tirshilik tunyp turǵan,
Sen - kúnsiń, kóterilip kúlip qyrdan.
Sen - kólsiń, sen ózensiń, sen ormansyń,
Adamǵa sulýlyqty sen uqtyrǵan – dep sabaǵymyzdy bastaıyq.

İİİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
Jer asty sýlary / túsinik /
1. Jer asty sýlary qalaı paıda bolady? Jerasty sýlary degenimiz jerdiń tereń qabatynda sý bar. Adamdar artezıan qudyǵyn nemese qoldan jerdi 3 - 4 metrge deıin qazyp qudyq jasaıdy. Odan alynǵan sýdy ishýge, sharýashylyqqa paıdalanady.
2. Adam ómirine shıpaly sýlardyń mańyzy qandaı?
3. Tushshy sý qaıda kezdesedi? Ózende
4. Jer betiniń qansha bóligi sý qabatynda jáne qanshasy qurlyqta? Sý qabaty - 3/2, qurlyqta – 3/1 bóligi

İÝ. Oı qozǵaý «Adasqan bulttar» oıyny
Keledi alystan
Ashýly arystan. (Ózen)
3*6 = 18
5*5 = 25
2 - 1 = 1

Aýyl syrtynda saıda
Jatyr úlken aına. (kól)
4*6 = 24
6*5= 30
7*4 = 28

Oqýshylardan «Adasqan bulttar» oıyny arqyly jumbaq jáne matematıkany baılanystyryp berilgen tablısany surap sabaqty ashyp alý
Ý. Jańa sabaq
- Jaraısyńdar balalar biz búgingi sabaqtyń taqyrybyn tablısany jáne jaqyn arada týǵan kún ıelerin bar ekenin bilip búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby «Ózen jáne kól» dep bastaımyn.
- Balalar Ózen degenimiz – ózi salǵan arnamen aǵatyn sý aǵyny. Ózenniń aǵyp shyǵatyn jeri onyń bastaýy dep atalady. Ózenderdiń negizgi bólikteri: jylǵa, bastaý, sala, saǵa; olar ekige bólinedi. Jazyq jerdegi ózender, Taýly jerdegi ózender. Taý ózenderi tik jartasty tereń bolyp keledi. Jazyq jerlermen aǵatyn ózenderdiń aǵysy baıaý, jazyq jerlerdiń ózenderi tereń emes jáne olardyń eni birneshe kılometr bolady.

Qazaqstanda 85 myńǵa jýyq ózender men bulaqtar bar. Ertis, İle, Oral, Edil ózenderiniń boıymen kishkene kemeler júzedi. Syrdarıa, Tobyl, Qaratal, Buqtyrma ózenderiniń boıymen tereń jerlerinde ǵana júze alady. Bul ózenderde balyqtardyń qundy tuqymdary tirshilik etedi. Tushshy sýdyń bir kózi ózen. Ertis ózeniniń boıynda Óskemen, Semeı, Pavlodar qalalary ornalasqan. Ózenderde stansalar salynyp, sý kúshinen elektr qýaty óndiriledi. Ózen basqa bir ózenge, kólge, teńizge, muhıtqa nemese úlken sý qoımasyna baryp quıady. Ózen jańbyr sýynan, erigen qar men muzdyqtardan, qaınar bulaqtardan nemese arnasynan tasyǵan kól sýlarynan nár alady. Kóptegen ózender qyrattar men taýlardan bastalady. Biraq tómen qaraı aǵyp kele jatqanda oǵan ózgede jylǵalar, ózen - bulaqtar men sý kózderi qosylady.