InfoHub Logo

BQO, Oral qalasy, Zelenov aýdany,
Kırov JBBNM - niń ınformatıka páni muǵalimi
Ravhatova Danagýl Erbolovna

Informatıka 9 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Paskal tiliniń basqarý: shartty jáne shartsyz kóshý, tańdaý operatorlary
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdiligi: Oqýshylarǵa Paskal tiliniń shartty jáne shartsyz kóshý, tańdaý operatorlary týraly túsinik bere otyryp, programma qurýǵa úıretý.
Damytýshylyǵy: Paskal tiliniń shartty jáne shartsyz kóshý, tańdaý operatorlary týraly túsinik bere otyryp, oqýshylardyń oı - órisin, bilim bilik daǵdylaryn qalyptastyryp, alǵan bilimderin damytý. Óz betterimen programma qurýǵa daǵdylandyrý.
Tárbıelik: Oqýshylardy adamgershilikke, patrıottyqqa, uqyptylyqqa, jaýapkershildikke
tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: teorıalyq sabaq

Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý
2. Ótken materıaldy qaıtalaý
3. Jańa sabaqty túsindirý
4. Sabaqty bekitý
5. Úıge tapsyrma

Ótken materıaldy qaıtalaý suraqtary
• Paskal tilinde programma neshe bólikten turady?
• DIV jáne MOD fýnksıalary ne úshin qoldanylady?
• Málimetterdiń tıpi degenimiz ne?
• Málimetterdiń qandaı tıpteri bar?
• Paskal tilinde standartty fýnksıalar qalaı jazylady?
• Var operatorynyń qyzmeti qandaı?
• Const operatorynyń qyzmeti qandaı?
• Readln operatorynyń qyzmeti qandaı?
• Writeln operatorynyń qyzmeti qandaı?

Jańa sabaqty túsindirý
Paskal tiliniń basqarý operatorlaryna shartsyz jáne shartty kóshý, sıkl (qaıtalaý) uıymdastyrý operatorlary jatady.
Qurylymdyq operatorlar. Qurylymdyq operatorlar basqa operatorlardy belgili bir ereje boıynsha biriktirý jolymen qurylady. Olar úsh topqa – qurama, shartty jáne qaıtalaný operatorlaryna jikteledi.
Qurama operator. Qurama operator bir – birinen núkteli útir arqyly bólingen birneshe operatorlardy begin jáne end túıindi sózderimen shekteı otyryp, olardy bir operator tárizdi oryndalatyn etip biriktirý jolymen uıymdastyrylady.

Qurama operatordyń sıntaksıstik dıagramsy
Mundaǵy operatordy shektep turǵan begin (BASY), end (SOŃY) túıindi sózderi operatorlyq jaqshalar dep atalady.
Shartty operatorlar. Tarmaqtalý prosesteri bar algorıtmderdi uıymdastyrý úshin shartty operatorlar paıdalanylady. Týrbo Paskalda eki shartty operator bar, olar if jáne case.
Shartsyz kóshý operatory. Shartsyz kóshý operatory operatorlardyń ret – retimen ornalasýyn buzyp, kelesi atqarylýdy belgisi bar operatorǵa kóshý isin oryndaıdy. Ol GOTO (kóshý) túıindi sózinen bastalady, odan keıin LABEL bóliminde sıpattalǵan belgi ataýy sany kórsetiledi.
Tańdaý operatory (case) birneshe operatorlardyń ishinen tańdaý jolymen tarmaqtalýdy uıymdastyrady.
Mysaly:

Apta kúnderiniń rettik nómiri boıynsha olardyń attaryn anyqtaıtyn
programma qurý kerek.

Program kyn;
Var kyn: integer;
Begin
Write (‘ kynnin aptadagi rettik nomirin engizinder: ‘ );
Readln (kyn);
Case kyn of
1: writeln ( ‘ duisenbi’);
2: writeln ( ‘seisenbi’);
3: writeln ( ‘ sarsenbi’);
4: writeln ( ‘ beisenbi’);
5: writeln ( ‘ juma’);
6: writeln ( ‘senbi’);
7: writeln ( ‘ jeksenbi’);
Else writeln ( ‘ 1… 7 araligindagi sandardi engizinder’);
End
End.

Sabaqty bekitý suraqtary:
• Qurylymdyq operatorlarǵa qandaı operatorlar jatady?
• Qarapaıym jáne qurylymdyq operatorlardyń aıyrmashylyǵy nede?
• Qurama operator dep qandaı operatordy aıtamyz?
• Paskal tilinde operatorlyq jaqsha degenimiz ne?

Úıge tapsyrma:
Paskal tiliniń basqarý: shartty jáne shartsyz kóshý, tańdaý operatorlary.