InfoHub Logo

Sabaq taqyryby: Qaǵazdan gúl túrlerin jasaý
Sabaq maqsaty:
A) bilimdilik: oqýshylarǵa qaǵazdan gúl túrlerin jasaý joldaryn jáne ádisterin úırete otyryp sheberlik shyǵarmashylyq deńgeıi arqyly ásemdik pen sulýlyqty baǵalaı bilýge úıretý.
Á) damytýshylyq: Oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletterin, óz betimen jumys jasaý daǵdylaryn damytý, oqýshylardyń alǵan bilimderin ómirde óz betinshe qoldana bilýin qadaǵalaý jáne shyǵarmashylyq iskerlikterin arttyrý
B) tárbıelik: oqýshylardy talǵammen jumys jasaýǵa, eptilikke, uqyptylyqqa, ónerdi súıýge, talmaı eńbek etýge tárbıeleý.

Sabaqtyń túri: damytýshylyq sabaq
Sabaqtyń tıpi: dástúrli emes
Sabaqtyń ádisi: baıandaý, túsindirý, suraq-jaýap, jańa tehnıkamen jumys,
Sózdik jumys: orıgamı, kırıgamı, kýsýdama
Sabaq kórnekiligi: ár túrli tehnıkamen jasalǵan gúlder (kvıllıng, orıgamı), plakat, suraq jasyrylǵan japyraqtar, slaıdtar, kitapshalar, býkletter, tehnologıalyq kartalar.
Sabaqqa qajetti qural-jabdyqtar: túrli tústi qaǵazdar, qaıshy, jelim, qaryndash, óshirgish, t. b
Pánaralyq baılanys: beıneleý, tehnologıa, ósimdiktaný, t. b

Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
1. oqýshylardy túgendeý
2. synyp tazalyǵyna nazar aýdarý
3. qaýipsizdik erejelerin qaıtalaý

İİ. Ótken sabaqty pysyqtaý
Ótken sabaqty «sarǵaıǵan kúzgi japyraqtardy sebetke jınaý arqyly» pysyqtaıyq. Ol úshin japyraqshalarǵa jasyrylǵan suraqtarǵa jaýap bereıik.
1. Orıgamı degenimiz ne?
Qaǵazdy búkteý arqyly buıymdar jasaýdy orıgamı deıdi
2. Kvıllıng degenimiz ne?
Kvıllıng qaǵazdy shıratý arqyly buıymdar jasaý
3. Dızaın degenimiz ne?
Dızaın degenimiz kez kelgen buıymnyń jańa úlgisin jan-jaqty oılastyryp, zaman talabyna saı jasaý degen sóz.
4. Qaǵazdyń otany qaı el?
Qytaı
5. Qaı ǵasyrda paıda boldy?
Úİİ ǵ
6. Aplıkasıa degen ne?
Japsyrý arqyly oryndalǵan jumystar
Endi jańa sabaqqa kósheıik

İİİ. Jańa sabaq:
Ata-babamyz temirden túıin túıip, jańqaǵa jan bitirse, shyǵys Azıa halqy qarapaıym qaǵazdy qalaı paıdalaný kerektigin jaqsy biledi, onyń qyry men syryn da jetkilikti meńgergen. Qaǵaz jaıynda, qaǵazdyń keremeti jaıynda sóz qozǵaǵanda, onyń Eýropa jurtshylyǵyna da jat dúnıe emestigin aıta ketken jón. Óıtkeni qaǵazdyń otany sanalatyn Qytaı – Azıa elderimen qatar alysta jatqan eýropalyqtar da qarapaıym qaǵazdy qolónerde taptyrmas materıal retinde keńinen qoldanady.

Qytaılyq azamat Saı Lýn qaǵazdy oılap tapqanda qandaı úlken jańalyq ashqanyn, bálkim, bilmegen de bolar?! Ol alǵash aǵashtyń ishki betinen alynǵan jańqany juqalap, túrli beıneler salýǵa paıdalanypty. Osylaısha, qytaılyqtar jún men jibekti arzan jáne qolda bar materıalmen – ósimdik talshyqtary, tut aǵashynyń qabyǵy jáne bambýk sabaqtarymen almastyrdy. Múlde jańa materıal – qaǵaz paıda boldy. Al onyń paıda bolýy resmı túrde b. e. d. 105 jyl dep sanalady.

VII ǵasyrdyń basynda býddalyq monah Dan Ho Japonıaǵa jetip, qaǵaz jasaý qupıasyn ashady. Bastapqy qaǵazdy Japonıada jibek talshyqtarynyń pillásinen alsa, bertin kele qymbat shıkizatty arzanymen almastyryp, bambýk sabaqtary, aǵash qabyǵy, kendir, shúberekten qaǵaz alý tehnologıasy qolǵa alyndy. Al júz jyl ótkende japondyqtar ózderiniń qaǵazdaryn shyǵarady, bul sapasy jaǵynan Qytaı qaǵazynan da asyp tústi. Ýaqyt óte kele qaǵaz Azıa elderinen soń arabtarǵa, Batys elderine jetken.

Qaǵaz – bireýler úshin tek jazý ne syzý quraly bolsa, endi bireýler úshin qolónerde taptyrmas materıal ekenin aıttyq. Qaǵazdan san túrli dúnıe jasaýǵa bolady. Qaǵazdyń qyr-syryn biletinder ony kádege asyrý joldaryn da jaqsy meńgergen. Qaǵazdy qalaı bolsa, solaı tastamaı, ony óz ornymen jumsaı bilý – úlken óner. Al ony keregine jaratyp, jańa dúnıe jasap shyǵarý – naǵyz sheberliktiń belgisi.

Qolónerdiń kvıllıng, kırıgamı, orıgamı, skrapbýkıng (aǵyl. scrapbooking – «quraqkitap»), pape-mashe (fr. papier mâché – shaınalǵan qaǵaz), aplıkasıa (lat. application – jalǵaý, jabystyrý) sıaqty jáne taǵy basqa túrleri dál osy qaǵazǵa baılanysty. Demek munda paıdalanylatyn negizgi materıal – qarapaıym qaǵaz.

Qaǵazdyń qyr-syryn qanyq biletinderdiń qatary – qolónerdiń kvıllıng degen túrimen aınalysatyndar. Qaǵazdy jińishke ári uzynshalap qıyp, ony shıyrshyqtap (spırál tárizdi), túrli formaǵa keltirip jańa dúnıe jasaıtyn qolónerdi kvıllıng dep ataıdy. Shıyrshyqtalǵan qaǵazdan ádemi gúlderden bastap, san túrli oıý-órnekti ǵajap dúnıelerdi jasaýǵa bolady. Tek qıalyńyzǵa erik berip, janyńyzǵa jaqyndy tanı alsańyz bolǵany.

Bireýler shıyrshyqtalǵan qaǵazdan alýan túrli buıymdar jasaý orta ǵasyrlarda Eýropa elderinde damyǵan dese, endi bireýler ony Taıaý Shyǵystan bastaý alǵan degendi alǵa tartady. Sondaı-aq bul ónerdiń shyqqan jeri – Ejelgi Egıpet deıtinder de kezdesedi. Degenmen, bul aıtylǵandarǵa qaramastan, kvıllıngtiń otany negizinen Ońtústik Koreıa sanalady. Búginde bul elde qaǵazdan túrli buıymdar jasaýshylardyń úlken Asosıasıasy da jumys isteıdi.
Sondaı-aq shıyrshyqtalǵan qaǵazdan jasalǵan ádemi gúlder men túrli órnekterdi sýretter men fotoalbomdardy sándeýge keńinen qoldanady.

Gúl túrlerin mynadaı materıaldardan jasaýǵa bolady.
1. Túrli tústi qaǵazdardan
2. Mata, bylǵary, jipterden
3. Tabıǵı materıaldar ıaǵnı kepken ósimdikter men dándi daqyldardan
1. «Gúl» týraly maqal-mátelder:
Qyz ósse eldiń kórki,
Gúl ósse jerdiń kórki

Taýly jerdiń sýy ádemi,
Jaryq jerdiń gúli ádemi

Ár atanyń óz uly bar,
Ár butanyń óz gúli bar.

Ár gúldiń ısi basqa,
Ár jerdiń jynysy basqa.

Bir gúl tolyp ashylady,
Bir gúl solyp ashylady.

Gúl ashylmaı bulbul saıramas.

Gúldi gúl deme eger sabaǵy bolmasa.

Gúldiń tony qyryq jamaý, biraq ısi bar.

Gúl qaıda bolsa kóbelek sonda.

Gúl ómir qyzyǵy.

Gúl ósse jerdiń kórki,
Qyz ósse eldiń kórki.

Gúl sabaǵymen qadirli,
As tabaǵymen qadirli.

Gúlsiz bolsa jer muńdy,
Kúlkisiz bolsa el muńdy.

Gúlsiz bulbul únsiz.

Gúlsiz japyraq tul,
Kóksiz topyraq tul.

Gúl tabylady, mal satylady.

Gúlshi bir gúl ósirgenshe júz tikenniń ýyn jutady.

Dala kórki — gúl,
Ana kórki — ul.

Dala gúlimen qadirli,
Áıel ulymen qadirli.
Qyz halyqtyń gúli,
Óleń saýyqtyń gúli.

Úkisiz qyz bolmas,
Tikensiz gúl bolmas.
2. Adasqan quraldar
Qalam ----------- biriktiredi
Qaıshy -------------- óshiredi
Óshirgish ------------ ólsheıdi
Jelim --------------- jazady
Syzǵysh --------------- qıady

Jumysqa qoıylatyn talaptar:
1. jumys barysynda qaýipsizdik erejelerin esten shyǵarmaý

2. jumysty tehnologıalyq nusqaý kartany kómegimen oryndaý.
Tehnologıalyq nusqaý kómegimen jumysty oryndaý.
1. Qaǵazdy búkteý arqyly, ıaǵnı orıgamı tehnıkasy boıynsha «qyzǵaldaq» gúlin qurastyramyz.
Gúl
1. Túrli – tústi qaǵazdardy sharshy pishindi etip qıyp alamyz.
2. 2. Qaǵazdy dıagonal boıymen búkteımiz.

3. Úshburyshty qaǵazdyń tóbesine qaraı eki búıir qabyrǵalaryn búkteımiz. Sodan keıin búktelgen bóligin qaıta keri búkteımiz.
4. Búktelgen býynnyń arasyn ashyp, sýrettegideı qalypqa keltiremiz.
5. Qaǵazdyń kishi ushyn ishke qaıyryp, qaıta búkteýimiz kerek.
6. Endigi de búktelgen bólikterdi jelimdep, qosamyz.
7. Osy bólikterdi bir – birimen jelimdep, ádemi gúl shyǵaramyz. Jumys aıaqtaldy.

Sergitý sáti
Qolymyzdy jaıaıyq,
Ádemi gúlge uqsaıyq
Bir jabylyp, ashylyp,
Ornymyzǵa qonaıyq.
2. Qaǵazdy jińishke etip qıyp oraý arqyly ıaǵnı kvıllıng tehnıkasy boıynsha «gúl» jasaımyz.

3. «Adasqan áripter» Retsiz ornalasqan áripterden termın, maǵynaly sóz quraý
Orıgamı -------------- ımıroga
Dızaın ------------------ ıazdın
Florıstıka ----- fatkalroıs
Aplıkasıa -------- aıalkıpasa
Kollaj ----------------- oljakl
kvıllıng ------------ nıgklvlı

4. Qorytyndy. Gúlderdi tolyq aıaqtap, sheńber quryp bir-birimizge jaqsy sózder aıtyp gúlderdi syılaımyz.

Aqtóbe oblysy,
Shalqar aýdany, Kórkemsýret lıseıi
Dýzımova Jaınagýl Konysbaevna